2021’de kripto varlıklarda en çok konuşulan 12 şey
Kasım ayında üç trilyon dolarlık pahaya ulaşan kripto piyasası için 2021 rekorlarla dolu bir yıl oldu.
Pazar hissesi açısından birinci iki sıraya sahip Bitcoin ve Ether tüm vakitlerin doruklarını görürken birinci olarak latife emelli çıkarılan Dogecoin üzere varlıklar da popüleritelerini kullanarak keskin yükselişler sergilediler.
NFT üzere öbür dijital varlıklar Sotheby’s ve Christie’s üzere dünyaca ünlü müzeyede meskenlerinde milyonlarca dolara satılırken dijital yerler da kayda bedel artışlar sergilediler.
DeFi üzere Blokzincir temelli uygulamalar hem perakende hem de kurumsal yatırımcılardan ilgi görmesiyle NFT’lere güç veren ve kripto paraları destekleyen Web3 ağının büyümesine neden oldu.
Bütün bunlar kripto paraların 2021’de ana akım medyanın ilgisini çekmesine neden oldu.
2021 kripto dünyası için unutulmaz bir yıl olurken yıla en çok damga vuran 12 olay şöyle sıralandı.
1. Bitcoin birinci kez 1 trilyon dolarlık pazar hissesine ulaştı
19 Şubat günü Bitcoin birinci defa 1 trilyon dolarlık pazar hissesine ulaştı.
Kurumsal yatırımcılar ve dikkate alınan finansal kuruşların Bitcoin’i desteklemeleri sonrası bu dönüm noktası aşıldı. Tesla, Square ve MicroStrategy üzere şirketler Bitcoin satın almak için bilançolarını kullanmaya başladılar.
2. Beeple’ın 69 milyon dolarlık satışı sonrası NFT’lere olan ilgide patlama yaşandı
Beeple olarak da bilinen Mike Winkelmann isimli sanatkarın “Everydays: The First 5000 Days” isimli modülünü Mart ayında NFT olarak satması birçok nedenden dolayı tarihi bir andı.
Öncelikle bu satış Christie’s müzayede meskeni tarafından yapılan birinci NFT temelli dijital sanat kesimi satışıydı ve müzayede meskeni ödemenin Ether olarak yapılmasına müsaade vermişti. Bunun yanında 69,3 milyon dolarlık satış bedeli o periyot bir NFT için yapılan en yüksek ödeme özelliğini taşıyordu.
Bu satış, NFT’lere olan ana akım medya ilgisini daha evvel görülmemiş derecede artırdı.
Genel olarak NFT piyasası 2021 yılında 23 milyar dolarlık bir ticaret hacmine ulaşarak en düzgün yılını geçirdi. Bunun yanında blokzincir kaynaklı metaverse dünyası 500 milyon dolarlık ticaret hacmine ulaşırken oyun içinde NFT olarak temsil edilen varlıklar ise 4,5 milyar dolarlık bir hacme ulaştılar.
3. Elon Musk Dogecoin’in rekor düzeyine ulaşmasına katkıda bulundu
Mayıs ayında Elon Musk “Saturday Night Live” programına katılmadan çabucak evvel Dogecoin’in fiyatı ani bir yükseliş sergiledi. Musk’ın programa çıkacağı 8 Mayıs günü Dogecoin tüm vakitlerin en yüksek bedelini görerek 73 cent’e yükseldi.
Ne var ki Musk’ın programa çıkması sonrası Dogecoin yüzde 29,5’luk bir düşüşle süratle 49 cent düzeyine geriledi.
Bu olay birçok vakit Elon Musk’ın tesiriyle gerçekleşen Dogecoin’in sene boyunca sergilediği asansör performasının temsili bir özetiydi. Tesla ve SpaceX şirketlerini CEO’su olan Musk latife kaynaklı kripto paranın istikrarlı bir destekçisi oldu. Dogecoin rallisi Şubat ayında Musk’ın attığı bir tweet serisiyle başlamıştı ve milyarder teşebbüsçü o günden beri bu dijital paranın reklamını yapıyor.
4. El Salvador Bitcoini ülkenin yasal para ünitesi ilan etti
Haziran ayında El Salvador Bitcoini yasal para ünitesi ilan eden maddeyi onaylayarak bunu yapan birinci ülke olarak tarihe geçti.
Yasa Bitcoinin mal alımı ve vergi ödemelerine kullanılmasına müsaade veriyor. Buna nazaran işyerleri varlıklarını Bitcoin üzerinden fiyatlayabilecekler.
5. Ethereum EIP-1559 güzelleştirmesi uygulandı ve Eth2 geçişi için hazırlıklara başladı
Ağustos’ta Etherum ağı için büyük bir güzelleşme devreye alındı. Ethereum Improvement Proposal’u da içeren London isimli düzgünleştirme “gas” maliyeti olarak da bilinen süreç maliyetlerinin belirlenme formunu değiştirmeyi amaçlıyordu. Bu güzelleştirme birebir vakitte Ether’ın arzının azaltımını da başlattı.
Buna ek olarak Ethereum geliştiricileri sene içinde yapılan birçok düzgünleştirme aracılığıyla ağın bir sonraki çatalında “proof of stake” (hisse kaynaklı doğrulama) modeline geçme hazırlıklarınıa başlattılar.
Ethereum ağı hala “proof of work” (işlem gücü kaynaklı doğrulama) denilen madencilerin süreçleri doğrulamak için karmaşık bilmeceleri çözme konusunda yarıştığı model ile çalışıyor. Bu model gerektirdiği çok bilgisayar gücünün etrafa tesiri nedeniyle ağır tenkitlere maruz kalıyor.
Ethereum 2022 yılında güç harcanarak doğrulama yerine sahip oldukları pay oranına nazaran doğrulama gerçekleştirebildikleri “proof of stake” modeline geçmeyi planlıyor. Bu atılım Ethereum 2.0 ya da Eth2 isimli birleşmenin bir kesimi.
6. DeFi sisteminin hacklenmesi olayında 600 milyon dolarlık varlık çalındı
Ağustos ayında DeFi platformu Poly Ağı hacklendi. Birinci belirlenen sayılara nazaran 600 milyon dolar çalındı.
Uzmanlar bilgisayar korsanının ağın bir kodundaki zafiyetten faydalanarak soygunu gerçekleştirdiğini kaydettiler. Korsan çalınan fonları geri iade etse de bu olay kaydedilen en büyük kripto para soygunlarından biri olarak tarihe geçti.
Sene içinde bu olay gibisi pek çok olay yaşandı. Blokzincir analitik firması Chainalysis’in raporuna nazaran 2021 yılında 7,7 milyar dolar kıymetinde kripto para dolandırıcılık yoluyla çalındı. Bu sayı 2020 ile kıyaslandığında yüzde 81’lik bir artışa işaret ediyor.
Chainalysis’in raporunda belirttiğine nazaran ‘Rug pulls’ isimli geliştiricilerin yatırımcıların paralarını alarak projeyi terkettikleri dolandırıcılık hali DeFi ekosisteminin en tercih edilen yolu oldu. 2021 yılında Rug pulls yoluyla çalınan kripto para ölçüsü 2,8 milyar dolarla yüzde 37’lik bir orana ulaştı. Bu oran 2020’de yüzde 1’di.
7. Çin kripto paraları tekrar yasakladı
Eylül ayında Çin Merkez Bankası kripto paralar üzerindeki baskısını sürdürdü. Banka sitesinde yayınladığı soru yanıt kısmında kripto paralarla alakalı tüm süreçlerin Çin’de yasadışı olduğunu belirtti. Buna ek olarak deniz çok Borsaların Çin anakarasında süreç yapmasının da yasadışı olduğu ilan edildi.
Çin’in Bitcoin madenciliği üzerinde sene içinde tekrar eden yasakları piyasayı öteki ülkelere yönlendirdi ve Ekim ayında Cambridge Üniversitesi’nin verileri kaçan Bitcoin madencilerinin bir numaralı adresinin ABD olduğunu gösterdi.
Üniversitenin dataları Temmuz ayından itibaren birinci kez ABD’deki Bitcoin maden sürece gücünün Çin’i geçerek yüzde 35,4 ile birinci sıraya yerleştiğini gösterdi. Cambridge tıpkı vakitte Çin’in aylık ortalama süreç gücünün Temmuz ayında sıfıra indiğini belirtti. Bu paha Eylül 2020’de yüzde 67’di.
8. Birinci ABD vadeli Bitcoin ETF’si yapıldı
Ekim ayında Proshares vadeli Bitcoin ETF’si BİTO ismiyle New York Borsası’nda birinci sürecini gerçekleştirdi.
Vadeli Bitcoin ETF’si dijital varlığın spor fiyatı yerine gelecekteki fiyatlarını etkileyen kontratları takip ediyor. Hasebiyle ETF ve spot Bitcoin fiyatları eşleşen bir yapıya sahip olmak zorunda değil. CNBC’nin haberine nazaran Proshares Bitcoin vadeli ETF’si bugüne kadar görülmüş en büyük birinci gün ETF rekorlarından birini gerçekleştirdi.
9. Son 4 yıl içinde yapılan birinci Bitcoin güzelleştirmesi aktive edildi
Öngörülmemiş bir Bitcoin güzelleştirmesi olan Taproot Ekim ayında aktive edildi. Bu Bitcoin için 2017’den beri yapılan birinci iyileştirmeydi.
Taproot, “Schnorr imzaları” denilen bir aracı sisteme dahil ederek Bitcoin süreçlerinin daha tesirli ve bilinmeyen olmasını sağlamasının yanında süreç fiyatlarını de düşürdü. Bu güzelleştirmenin en değerli yanı Bitcoinin daha düzgün akıllı kontratlar ya da blok zincirde muhakkak talimatları gerçekleştiren kodları uygulayabilmesiydi.
10. Kripto lobicilerin ortaya çıkmasıyla hukukçular regülasyona odaklandı
Geçtiğimiz yıl içinde kripto para regülasyonlarına gitgide artan bir ilgi oluştu.
ABD Menkul Değerler ve Borsa Kurulu (SEC) Lideri Gary Gensler kripto para alanında bir düzenleme yapılması konusunda ısrarcı bir hal sergilerken FED Lideri Jerome Powell ve Hazine Bakanı Janet Yellen de bilhassa istikrarlı olarak görülen kriptoparaları kastederek tüm varlık çeşidinin oynak ve spekülasyona açık oldukları konusunda tekraren ihtarda bulundular.
Ekim ayında Lider Joe Biden her iki partinin de onayını alan ve kripto para ve NFT üzere dijital varlıkları vergilendirmeyi de öngören yasa taslağını imzaladı.
Bu yasaya nazaran çoğunuğu borsa olan kripto para “aracıları” müşterilerinin kimliklerini paylaşacakları bir form doldurmak zorunda olacak ve kıymeti 10.000 dolar üzerinde aldıkları her kripto para transferini bildirmek zorunda olacaklar.
Bu durum kripto para topluluklarında bir baş karışıklığına yol açtı ve “aracı” teriminin net tarifinin yapılması için baskı kuran birçok kripto lobicisinin ortaya çıkmasına neden oldu.
11. Etherum’a rakip projeler pazar hissesi kazanmaya başladı
En çok kullanılan blokzincir ağı olan Ethereum’a olan talep yıl içinde artarken rekabet maksatlı çıkan projeler de pazarda kendine yer bulmaya başladı.
2020’de piyasaya akıllı kontrat ve merkeziyetsiz uygulama platformları olarak sunulan Avanche ve Solana bu projelerden ikisiydi. AVAX ve SOL kısaltmasıyla süreç gören bu iki proje sene içinde birinci 10 proje ortasına girerek önemli bir pazar hissesine ulaşmış oldu.
Bu üzere rakip projelerin ortaya çıkmasıyla DappRadar’ın haberine nazaran DeFi projelerinin “Kitlenmiş Toplam Pahası (TVL)” pazar hissesi yedi katına çıkarak 200 milyar doları aştı. Tekrar de TVL’nin yüzde 60’ı hala Etherum ağında kalmaya devam ediyor.
12. DAO’lar ana akım medyanın radarına girdi
Ekim ayında ConstitutionDAO isimli bir oluşum ABD Anayasası’nın ender bir kopyasını bir açık artırmadan almak için 40 milyon dolar toplayınca DAO ya da Merkeziyetsiz Özerk Organizasyon’lar ana akım medyanın ilgisini çekti.
Citadel CEO’su Milyarder Ken Griffin ConstitutionDAO’nun teklifini geçerek artırmayı kazansa da bu olay daha evvel yalnızca kripto topluluklarınca bilinen DAO’lara olan ilgiyi artırdı ve 2022’de bu alanda yaşanabilecek yeniliklere dair ufak bir ipucu vermiş oldu.
