2022’nin bahtını Kovid değil, merkez bankaları belirleyecek
BLOOMBERG HT ARAŞTIRMA
Global piyasalarda tüm dikkatler salgının seyrinin yanında merkez bankalarından gelecek atılımlara çevrildi.
Bloomberg Businessweek’te yayınlanan derlemesinde Stephanie Flanders, 2022 yılında merkez bankalarının Kovid-19 ve salgın sürecindeki kadar kritik vazifelerine dair ayrıntıları ele aldı.
Bloomberg anketlerine nazaran 2022 yılında global iktisadın, 2021’de beklenen yüzde 5,8’lik büyüme performansı üzerine yüzde 4,4’lük bir sayıyla büyüme ivmesi sürecek. 2023 ve sonrasında ise uzun periyotlu yüzde 3,5’luk seyre dönülmesi bekleniyor.
Dahası, 2022 yılında global iktisadın hükümetlerden ve merkez bankalarından görece sonlu takviye bularak kendini sınayacağı bir periyoda giriliyor.
İş gücü piyasasında alışılmadık problemler var
ABD işgücü piyasasında, restoran yöneticiliğinden yapı dalında ustabaşına uzanan yelpazede 2021 yılı sonu prestiji ile 10 milyon açık iş durumu bulunuyor ve şirketler bu durumları doldurmakta zorlandıklarını tabir ediyorlar. İstatistiklerin ayrıntılarına bakıldığında ise; 2020 başlarken istihdam edilen en az 5 milyon Amerikalının bugün çalışmadığı görülüyor.
ABD bu durumdaki tek ülke değil, İngiltere de 1 milyonun üzerinde açık iş konumu bulunmasına karşın 600 bin kişi ABD’dekine misal biçimde “çalışmama”yı tercih ediyor. Yeme-içme kesimindeki çeşitli konumlardan TIR sürücülüğüne varan geniş bir ölçekte istihdam etmede zorluklar gözlemleniyor.
Birikimi olan daha da zenginleşti
ABD’de birikim sahibi olan hanehalkı ise; virüsün hayatlarımıza girdiği ve kısıtlamaların olduğu vakitlerden günümüze uzanan süreçte, emlak ve pay piyasalarındaki hareketlilik sayesinde durumdan olumlu etkilenmişe benziyor. O denli ki, 2021 ortalarında kapanmalar nedeniyle birikim hesaplarına yönelen 2,6 trilyon dolarlık ve ülke GSYH’sinin yüzde 12’sine tekabül eden bir varlık büyüklüğünden kelam ediliyor.
2021 yılında bilhassa işgücü piyasasında ve arz-tedarik zincirlerinde görülen sıkıntılar, Fed başta olmak üzere merkez bankalarının sağladığı teşviklerden yararlanan bireyleri işsiz de olsalar risk almamaya iterken, girilen yeni süreçte neler olacağı merakla bekleniyor.
Yüksek enflasyon ana sorun
Başlarda sürpriz olarak nitelenen lakin 2021 yılı sonuna yaklaştıkça merkez bankalarının ve iktisat idarelerinin kurgularını üzerine inşa ettiği enflasyon konusu, 2022’de de kritik pozisyonunu koruyor. Keza Fed’in 2022’de yükselen enflasyona karşı başta faiz artırımları ve artış suratı olmak üzere izleyeceği strateji global piyasaların ve global iktisadın seyrine dair en önemli öge.
Fed enflasyondaki “geçici” vurgusundan vazgeçip şahin bir pozisyona bürünürken Avrupa Merkez Bankası ve AMB Lideri Lagarde ise şimdi 2022 için faiz artırımı seçeneğine sıcak bakmıyor. Lakin ABD’de yüzde 7’lere yaklaşan enflasyon, Euro Bölgesi’nde de yüzde 5’e erişmiş vaziyette.
Dünyanın en stratejik pozisyondaki merkez bankası, geniş teşvik ve destekleme duruşunu değiştirirken kimileri onu takip edecek, kimileri ise etmeyecek lakin duruştaki değişimin suratı ve niteliği 2022’nin bahtını belirleyecek.
Resesyon olur mu?
Merkez bankalarının tarihte resesyona neden oldukları konusu üzerinde sıkça durulur. Fed’in bu kere bir yenisine neden olup olmayacağı konuşulurken, karamsar görüştekiler bu ihtimali dillendiriyorlar.
Omikron varyantının daha bulaşıcı olmasına karşın, evvelki varyantlardan daha az mevte neden olduğu hipotezi günden güne doğrulanıyor üzere görünürken, Bloomberg Economics çalışmaları da omicron tesirinin büyüme üzerindeki tesirlerini ‘sınırlı’ olarak niteliyor. Fakat enflasyondaki yükseliş, bireylerin şartları ile bir arada büyüme üzerinde de baskı oluşturuyor.
Borsalar yükseldi
Maliye ve para siyasetinde son iki yıldır izlenen siyasetlere piyasaların yansısı ise pek olumlu. Keza 2021 yılı sonunda global pay senedi piyasaları 150 trilyon dolar büyüklüğe ulaşarak, Mart 2020’deki seviyesini ikiye katladı. Dünya borsa endekslerinde genel olarak üst tarafta trendler izlendi.
Gelişmekte olan ülke paraları bedel yitirdi
Para üniteleri tarafında ise gelişmekte olan ülke para üniteleri ve bu ülkelere olan para akışları Fed’in 2022’ye dair sinyalleri güçlendikçe durumdan olumsuz etkilendi. Bloomberg Economics’ten Ziad Daoud’a nazaran Brezilya, Mısır, Arjantin, Güney Afrika ve Türkiye mevzuya karşı en hassas ülkeler pozisyonunda. Çin hariç gelişmekte olan ülke kümesinin büyümesi ise 2022’de yüzde 4,8 olarak bekleniyor.
Şimdilik AMB ve Japonya Merkez Bankası’nın Fed’e eşlik etmeyeceği istikametindeki algı global tarafta panic havasının yaşanmamasını sağlıyor. Ayrıyeten Çin Merkez Bankası da Fed sıkılaştırmasının aykırısı tarafta durum alıyor.
Her şey enflasyona bağlı
40 yılı aşkın müddette ücret-enflasyon döngüsündeki görünüm değişmedi. 1980’lerden beri saatlik çalışanların fiyatları, enflasyon artışları ile zahmetle çaba edebildi. Giderek artan otomasyon ve sendikal faaliyetlerdeki düşüş; globalleşme ile birlikte ele alındığında gelinen noktada tekrar akla geliyor.
Pandemi çalışma ve alışveriş üzere alışkanlıklarımızı değiştirdi lakin arz ve talep dinamikleri, virüsten daha kıymetli bir husus olarak karşımızda duruyor. Şayet enflasyon Fed’in uzun vadeli amacındaki yüzde 2’lere gerilerse yumuşak iniş gerçekleşmiş olacak ve resesyon ihtimali de bertaraf edilecek. Ancak Fed yanılırsa 2023 her şeyin bedelinin ödeneceği bir yıl olabilir.
