72 saatlik elektrik kesintisi, sanayicileri şoka soktu

Fikri CİNOKUR / Yener KARADENİZ / Esra ÖZARFAT / Barış SEDEF / Hatice AYDOĞAN ÖZSÖKMEN / Ayşe KAYTAN UÇAK / Osman Nuri BOYACI / İmam GÜNEŞ

Geçen hafta sonu BOTAŞ’ın doğalgaz kısıtlamasını duyurmasının çabucak akabinde Türkiye Elektrik İletim AŞ (TEİAŞ) de sanayiciye elektrik kısıtlaması uygulayabileceğini açıklamıştı. Cumartesi günü uygulamanın birinci adımı sanayi bölgelerinin tek tek TEİAŞ tarafından aranmasıyla atıldı. Sanayiciye yazılı bir evrak yollanmazken, 72 saatlik kesintiye uymayacaklar için “cezai müeyyidesi olacak” denildi. Birtakım sanayi bölgeleri kesintinin ardışık günlerde yapılması ve bu günlerde personellerinin yıllık müsaade kullanmasını sağlarken, güç ağır dallar fırınlarını durdurmamak için muafiyet istedi. Bir muafiyet pazarlığı da besin işletmelerinden geldi. Pandemide bile çarkları durdurmadığını belirten besin dalı, sütlerin heba olacağını, depolardaki etlerin bozulacağını, tedarik zincirinin kırılacağını belirttiler. Ayrıyeten birtakım sanayi bölgeleri sistemden çekebilecekleri güç için de pazarlık halinde. Artan hammadde fiyatları, kur dalgalanmaları, güç artırımlarının akabinde kesintilerin uygulanacak olmasını endüstriciler “Moralsiziz, yılgınız. Bu hafta personelimi fabrikaya getirsem mi bilmiyorum” kelamlarıyla pahalandırıyor.

Aydınlatma ve ısıtma için güce müsaade

Alınan kararla tüm OSB’lerde aydınlatma ve ısınma gayeli kullanılabilecek kadar güç çekimine müsaade verildi. Belirlenen günlerde belirlenen sayının üzerinde güç çeken bölgelerin gücü TEİAŞ tarafından kesilecek ve cezai yaptırım uygulanacak.

3 saatlik kritik tepe

Güç kesintileri nedeniyle Güç ve Natürel Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez ve Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mustafa Varank, OSB liderleri, TOBB bölüm meclis liderleri, oda liderleri, ASKON, MÜSİAD, TİM Genel Liderleri, BOTAŞ ve TEİAŞ’ın üst seviye yöneticilerinin katıldığı online toplantı düzenledi.

Dün akşam 3 saati aşan online toplantıda seramikten cama, süt eserlerinden sıhhate kadar birçok dal temsilcisi müspet ayrımcılık talebinde bulundu ve kesintilerin ne kadar süreceği ve takvim ile ilgili bilgi talep etti.

DÜNYA’nın edindiği bilgilere nazaran kesintilerin ne kadar süreceği ile ilgili belirsizlik devam ederken kritik kesimlere ise hudutlu ölçüde güç verilebileceği lakin her hangi bir bölüme müspet bir ayrımcılık uygulanamayacağı belirtildi. İran tarafı ile görüşmelerin ağır bir formda devam ettiği belirtilirken, hali hazırda stok ölçüsünün ise kullanımın yüzde 20’si kadar olduğu fakat bu ölçünün devreye alınmasının ise bir ekip gaz temasları nedeni ile çok kolay olmadığı tabir edildi.

Endüstrici ne diyor?

• Birinci sefer bu kadar kapsamlı bir kesintiyle karşılaşıyoruz. Şoktayız.
• Hammadde fiyatlarındaki artış, döviz kurları, güç artırımları derken kesintiler geldi. Endüstrici olarak darbe üstüne darbe yiyoruz.
• Üretim ve ihracatın geleceği için güç arz güvenliği bir an evvel sağlanmalı.
• Sanki rakibim gazını kısacak mı, nasıl rekabet edeceğim…
• 80 dağıtım şirketi var, onlar OSB’lere nasıl ceza kesecek. Bu cezalar OSB idareleri tarafından nasıl tesislere bildirilecek.
• Yabancı ortağım huzursuz oluyor, yabancı yatırımcı nasıl gelecek…

Kesinti, arz güvenliğini gündeme getirdi

ZEYTİNOĞLU: ÜRETİCİLERİMİZİN TASALARI GİDERİLMELİ

● Kocaeli Sanayi Odası Lideri Ayhan Zeytinoğlu, “Enerji ile ilgili kararlar alınırken, her sanayi kuruluşunun gereksinimlerinin farklı olduğu göz önünde bulundurulmalı. Birtakım işletmelerde üretim planlaması yapılarak kısıtlama uygulanabilir olsa da üretim prosesleri gereği haddane, ark ocağı, ergitme fırınları üzere daima güç gereksinimi olan sanayi tesislerinde kısıtlama olmamalı. Sanayi kuruluşlarımızın kapasite ve üretim ivmelerini yavaşlatacak bu karar, ihracatımızı da olumsuz etkileyecektir. Bu sebeplerle arz kanallarından kaynaklanan bu meselelerin en kısa müddette tahlile kavuşturularak, üreticilerimizin telaşlarının giderilmesini umuyorum” diye konuştu.

YAYAN: UMARIZ GELECEKTE DE YAŞANMAZ

● Türkiye Çelik Üreticileri Derneği Genel Sekreteri Veysel Yayan da en fazla elektrik kullanan dalların başında geldiklerini belirterek, “Kesintinin her saniyesi maddi kayıp, manasına geliyor. Umarız gelecekte de yaşanmaz. Dal için fevkalâde, önemli bir kahır yaratıyor. Türkiye’nin külfetli anı en kısa vakitte aşmasını temenni ediyoruz. Her saniyesi maddi ziyan doğuruyor fakat şöyle bir şey var: Yalnızca çelik bölümü olarak yaşamıyoruz bu zorluğu, bütün sanayi kesiti, Türkiye’nin karşı karşıya kaldığı bir düşünceyi paylaşıyoruz. Bu sıkıntıdan ders alınması, misal durumlarla gelecek yıllarda karşılaşmamayı temenni ediyoruz” dedi.

KEÇECİ: KISITLAMALAR SANAYİCİYİ MAKÛS VURDU

● Denizli Sanayi Odası Lideri Müjdat Keçeci, “Aylardan beri aşikâr bir fedakarlığa katlanan sanayicilerimizin artık de arz cephesinde bir meseleyle karşı karşıya kalması verimliliği, üretimi, kalite sorununu, bilhassa ihracatı olumsuz etkileyecek” dedi. Denizli’deki fabrikalara 26 Ocak Çarşamba gecesi 00:00 ile Cuma gecesi 24:00 saatleri ortasında kesinti uygulanacağını anımsatan Keçeci, “Bir yandan ihracata dayalı bir büyümeyi hedefl erken öteki yandan üretimin her şeyi güç maliyetlerini artırarak sanayi üretimini aksatmak, sanayiciye muhtaçlık duyduğu enerjiyi verememek endüstrici için dayanılır bir durum değil. Son vakitlerde finansmana erişimde zorlanarak fahiş fiyatlara gelen hammaddesini bulmak ve satın almak için, ne değerine olursa olsun ihracat pazarlarını ve müşterilerini kaybetmemek için her şeyini ortaya koyan sanayicimizi güçsüz bırakmak, sanayiciyi kendi mukadderatına terk etmektir. Bu durum hem endüstrimiz ve hem de ülkemiz açısından telafisi imkansız sonuçları ortaya çıkaracaktır” dedi. Keçeci, “Sanayici şaşkın, yılgın, moralsiz. Tahlil nerede ve ne vakit bilen de söyleyen de yok. Bu zahmet sahiden kalıcı mı süreksiz mi meçhul. Bizim cezalara değil, üretmeye gereksinimimiz var. Bu nedenle oluşan güç probleminin faturasının sanayiciye kesilmesinden bir an evvel vazgeçilmesini ve öteki tahlil yollarına gidilmesini biz üretmek zorunda olan endüstriciler olarak ısrarla talep etmekteyiz” açıklamasını yaptı.

KAYA: SON DAKİKA HABER VERİLDİ, HERKES PANİKTE

● Türkiye Giysi Sanayicileri Derneği (TGSD) Lideri Ramazan Kaya, şu an tüm sanayicilerin gündeminin güç kesintileri olduğunu belirtti. Kaya, “Fabrikaların dur kalk yapması hem performans kaybına yol açacak hem de terminsel açıdan badireleri beraberinde getirecek. Şu an kimse stoka çalışmıyor. Vakitle yarışıyoruz. Bunu keşke daha evvelce haber verselerdi. Üreticiler de sanayi kuruluşları da müşterilerine haber verir, ona nazaran tedbir alırlardı. Son dakika oldu. Herkes panik. Bu durum süreksiz mi kısa vadeli mi? Herkes bununla ilgili bir açıklama bekliyor. Biz de ilgili bakanlıklara yazı göndereceğiz ve karşılık isteyeceğiz” dedi.

KÜÇÜKKAYALAR: RÜZGAR VE GÜNEŞ GÜCÜNE YÜK VERİLMELİ

● Bursa Sanayicileri ve İşinsanları Derneği (BUSİAD) Lideri Buğra Küçükkayalar, “Her sert geçen kışta, İran ya da Rusya tarafından vanalar kapatılır mı, her sıcak geçen yazda elektrik sunumu kâfi olacak mı üzere dertleri artık yaşamamalıyız! Doğalgazda depolama kapasitemiz çok evvelce artırılmalı, muhakkak aralıklarla yaşadığımız bu üzere durumlar için bir B planımız kesinlikle olmalıydı” dedi. Küçükkayalar: “Bu durumun ihracat taahhütlerini gerçekleştirme noktasında iş insanlarını güç durumda bırakacağı, orta vadede ülkemiz endüstrisinin risk endeksinin artmasına neden olabileceğini de göz önünde bulundurmak gerek. Daha fazla güneş ve rüzgâr güç sistemlerinin kurulması gerekmektedir” formunda konuştu.

YORGANCILAR: 50 MİLYON EURO’LUK CAM FIRINLARI RİSK ALTINDA

● Güç kesintilerinin en büyük risk teşkil ettiği dallardan biri cam sanayii. Kesimin kıymetli isimlerinden Yorglass CEO’su Semavi Yorgancılar, cam endüstrisinin yapısı gereği elektrik ve doğalgaz başta olmak üzere güç kesintilerine katiyen tahammülü olmadığına dikkat çekerek, cam fabrikalarında yedekleme sistemleri olsa da en fazla 48 saatlik bir süreyi kurtarabileceğini aktardı. Kimi dalların 3 gün, kimi kesimlerin bir haftalık güç kesintilerini kaldırabileceğini, fakat kimi kesimlerin 7/24 çalışması gerektiğini bildiren Yorgancılar, burada hükümetin bir öncelik sırası belirleyip kesintileri buna nazaran gerçekleştirmesi gerektiğini vurguladı. Yorgancılar, “Bunları kâr telaşıyla söylemiyorum. Bilhassa demirçelik ve cam sanayilerinin hassasiyeti için söylüyorum” dedi. Cam fırınlarının kâfi güç olmadığı için soğuması halinde önemli bir maliyet ve kullanılamayan kapasite tehdidi ile karşı karşıya kalındığını söz eden Yorgancılar, “Enerji yetersizliği nedeniyle cam fırınları için kâfi ısıyı sağlayamazsanız cam fırınınız soğur. Soğursa da likit cam fırına yapışır. Bu durumda soğuk bakım gerekir ki bunun mühleti en az 4-5 ay… Bir cam fırını 40-50 milyon Euro civarında. Hem yatırım maliyeti hem de kaybolan kapasite açısından bu durum bizi düşünceye sokar” tabirlerini kullandı.

ZEYDAN: YENİLENEBİLİR YATIRIMLAR ÖZENDİRİLMELİ

● Eskişehir Ticaret Borsası Lideri Ömer Zeydan da tamda üretim ve ihracatın ivmelendiği bir periyotta bu durumun yol açabileceği olumsuz sonuçlara karşı alınacak süreksiz tahlillerde üretim süreçleri ve dalların dikkate alınması gerektiğine dikkat çekti. Zeydan, “Yakın vadede yenilenebilir alternatif güç yatırımları özendirilmeli ve özel kesimin elektrik üretimindeki fiyatlamaları güncellenerek yıl bazlı mahsuplaşmaya imkan sağlanmalıdır” dedi.

SEYHAN: DAĞITIM ŞİRKETLERİ KORUNUYOR CEZA SANAYİCİYE YANSITILIYOR

● Eskişehir Müteşebbis İşadamları Derneği (ESMİAD) Lideri Şamil Seyhan da, “OSB’lerde 3 gün boyunca; kamera, güvenlik, bilgisayar ve bilgi sistemleri ile etraf aydınlatmaları için elektrik gücü tüketimi yapılması, haricinde elektriğin büsbütün kesileceği, devamında da dağıtım şirketlerine uygulanacak olan müeyyidelerin sanayicilere yansıtılacağı bilgisi verildi. Bu kabul edilebilir bir durum değil. Dağıtım şirketleri müdafaa altına alınırken biz sanayicilerin; yapılan ticaret mukaveleleri, ihracat beklentileri ve üretim aksamalarından kaynaklanacak kayıplarını kim nasıl telafi edecek? Çok acil tedbir alınıp durumun olağana dönmesi, biz endüstriciler için elzem. Her mevzuda sanayicilerin yanında olan devletimizden bu mevzuda da takviye beklemekteyiz” halinde konuştu.

ŞARMAN: MUAFİYET İÇİN BAKANLIĞA YAZI YAZDIK

● Türkiye Besin ve İçecek Sanayii Dernekleri Federasyonu Lideri Demir Şarman da, 28 üye derneği altındaki 2000’den fazla firmayı temsil ettiğini belirterek, Güç Bakanlığı’na bir mektup kaleme aldıklarını bildirdi. Şarman, şunları söyledi: “Kesintiler dalımızda başta besin güvenliği olmak üzere telafisi mümkün olmayan ekonomik kayıplara sebep olabileceği üzere besin hiperenfl asyonuna da yol açacaktır. “Tarım ve Orman Bakanlığı nezdinde onaylı ve kayıtlı işletmelerin” uygulanacağı açıklanan doğalgaz ve elektrik tüketim kısıtlamasından muaf tutulması istikametinde talebimizi sunduk.”

Güç krizi 15 Mart’a kadar tekrarlayabilir

GazDay Güç Genel Müdürü Mehmet Doğan, Türkiye tarihinde birinci sefer tüm endüstrinin gücünün tıpkı anda tıpkı müddetle kesilmeye çalışıldığını söylerken, asıl sorunun İran’dan doğalgazın alınamaması değil, arz güvenliğinin sağlanamaması olduğunu savundu. Yazın değerli denilerek gaz alınmayıp depolardaki gazın kullanıldığını lisana getiren Doğan, depolardaki gaz bitip de çok soğuk geçen ardışık günler nedeniyle krizin patlak verdiğini kaydetti. Doğan, 15 Mart’a kadar güç krizinin tekrarlayabileceği ikazında bulundu.

Güç kriziyle ilgili DÜNYA’ya değerlendirmelerde bulunan Doğan, Türkiye’nin günlük doğalgaz kullanım oranının ortalama sıcaklıklara nazaran belirlendiğini, bu sistemin yanlışlı olduğunu belirterek, “Türkiye’nin günlük doğalgaz kullanımı 300 milyon metreküp olduğu varsayım ediliyor. Pekala bu 300 milyon metreküp neye nazaran belirleniyor? Bu işleri ortalama sıcaklıklara nazaran alır yaparsanız kusur olur. Geçen yıl ocakta 6 milyar metreküp tükettik bu bize kâfi, diye düşünürseniz yanılgı yaparsınız. Bütün kaynaklardan akış sağlanırken, talep kestirimini yanlışsız yapmak gerekir. Kaynak kesildiğinde ne yapılması gerektiğini evvelden hesaplamak gerekir” dedi. Yeni yıla girerken aslında ‘Krizin ben geliyorum’ dediğini, Türkiye’nin İran ya da öteki bir kaynaktan gaz gelmemesi halinde bunu tolore edemeyeceğinin ortada olduğunu lisana getiren Doğan, “Zaten gaz yetmeyecek biçimde yeni yıla girdik. Depolardaki gazlar yazın bitti. Gaz fiyatları yaz aylarında çok arttığı için yüksek fiyattan gaz almamak ismine depolardaki gazlar tüketildi, yani bir manada artırım yapılmamak için stoklar kullanıldı.” sözlerini kullandı. Doğan, “Türkiye’de iş yapan yabancı müşterilerimiz arıyor, ‘Ne yapacağız artık, bu türlü bir şey görmedik daha önce’ diyorlar.” diye konuştu. Öte yandan sanayicilerin başında birtakım soru işaretleri olduğunu da belirten Doğan, gazı kesilmeyeceğini lakin firmaların kısacağını, lakin yüzde 60’ın aşılması durumunda cezanın ne olacağının açıklanmamasının da telaşlara neden olduğunu, birtakım sanayicilerin ‘acaba rakibim kısacak mı’ telaşlarını taşıdığını bildirdi. Doğan, “KAB yani kesinti aşım bedeli uygulayacak deniyor lakin onun da ne kadar olacağı aşikâr değil” dedi. Türkiye Doğal Gaz Dağıtıcıları Birliği (GAZBİR) Lideri Yaşar Arslan da, “Önümüzdeki bir haftalık dönemde birtakım ek önlemlerin alınması gerekliliği ortaya çıkabilir.” sözlerini kullandı.

“İhracatçı Çin’den Türkiye’ye gelen alıcıları kaybeder”

✔ İstanbul Hazırgiyim ve Konfeksiyon İhracatçıları Birliği Lideri Mustafa Gültepe: Dala panik havası hakim. 18 binden fazla hazır giysi ihracatçısını ve 20 milyar doları aşkın ihracatı temsil ediyorum. Biz süratli üretip, süratli teslim eden ve bu özelliğimiz ile de dünyada tercih edilen bir ülkeyiz. Güç kesintileri nedeni ile önümüzdeki günlerde teslimatlarda bir aksama olacak. Jeneratörler ile çalışmaya çalışacağız lakin ne kadar yararlı, üretken olacak bilemiyoruz. Onda da maliyetler yüksek. Kesintilerin hazır giysi ihracatına haftalık maliyeti 250 milyon doları bulabilir. Bundan da öte müşteri kaybedeceğiz. Vaktinde bu sebeple Çin’den Türkiye’ye gelen alıcıları kaybetme riskimiz var. Umuyoruz bu hafta ile sonlu olur uygulama. İhracat amacını artırdığımız bu periyotta hepimiz şoktayız.

✔ İstanbul Demir ve Demir Dışı Metaller İhracatçıları Birliği (İDDMİB) Lider Yardımcısı Çetin Tecdelioğlu: Bu durum bizleri olumsuz manada etkileyecek. Pandemiden ötürü tedarik zinciri Türkiye’ye kaymıştı. Bunda da en değerli tesir süratli teslimattı. Bizlerin bu fırsatı kaybetmemesi lazım. Elektrik kesintisi endüstrinin durması demek. Umarım kısa vadeli, süreksiz bir durum olur.

✔ TİM Kesimler Kurulu Maden Bölümü Lideri Rüstem Çetinkaya: İmalat yapamazsak ihracat da duracak. Bu durum bizleri olumsuz etkileyecek. Siparişlerin ağır olduğu bu periyotta üretimin durması ihracatın da yavaşlaması manasına gelecek.

✔ Mesken ve Mutfak Eşyaları Sanayicileri ve İhracatçıları Derneği (EVSİD) Lideri Talha Özger: Kesintilerin yaratacağı üretimdeki aksamalar ihracatı olumsuz etkileyecek. İhracat taahhütlerini yerine getiremememiz halinde birtakım cezai kurallar var. Bunu yabancı müşterilerimize anlatmakta zorlanırız. İhracatta büyüme gösteriyoruz. Pandemi kurallarında bile endüstrinin çarklarını durdurmadık, yeniden durmamasını ümit ediyoruz.

✔ İstanbul Hububat Bakliyat Yağlı Tohumlar ve Mamulleri İhracatçıları Birliği (İHBİR) Lider Adayı Kazım Taycı: Şu anda çok önemli manada gemisi, konteynırı hazırlanmış siparişler var. Bu durum plan dışı kesinti olması sebebiyle taahhütleşmelerimizde önemli külfetlere yol açacaktır. Bilhassa bu ay ihracatımızı olumsuz etkileyecektir.

✔ ARMATÜR Derneği İdare Konseyi Lideri Gökhan Turhan: Bu sorunun kısa periyodik olması sanayimizi ve ihracatımızı çok etkilemese de yaratacağı olumsuz durum gelecek planlarında endüstrideki güçlü algımızı olumsuz istikamette etkileyecektir. Umarız bu sorun en kısa müddette tahlile kavuşacak, ihracat ve üretimi durduran bu durum ortadan kalkacaktır.

“Enerji şirketleri mukavele iptallerine hazırlanıyor” tezi

DOĞALGAZ arzındaki kısıt üzerine güç dağıtım şirketlerinin mukaveleleri iptal edip yeni kontrat yoluna gidecekleri belirtiliyor. Sav sahibi endüstriciler, güç şirketlerinin telefonla arayarak elektrik kontratlarında iptal hazırlıklarını duyurduklarını söylerken, şimdi ocak ayı başında yeni yapılmış mukaveleleri iptal ederek, bakanlığın ‘geçici bir durum’ diyerek nitelediği durumu kalıcı bir artırıma çevirmek istemelerini eleştiriyor. Sanayicilere ulaşan güç şirketlerinin temsilcilerinin mart-nisan üzere kontratların yenilenebileceğini, artırımı kabul etmeyen sanayicilerin öteki şirketlerle çalışması gerektiğini söyledikleri tez ediliyor. TOBB Plastik, Kauçuk ve Kompozit Sanayii Meclis Lideri Yavuz Eroğlu, güç şirketleriyle kontratların ocak ayında yapıldığını, böylelikle endüstricinin bu yılın maliyetlerini hesaplarken bunu baz aldığını, lakin artık güç şirketlerinin bunu iptal hazırlığı içinde olduklarını duymuş olmaktan ötürü huzursuz olduklarını tabir etti. Dış kaynaklı güç tedarikinde yaşanan sorunu endüstriciler olarak gördüklerini ve anladıklarını vurgulayan Eroğlu, “Burada güç şirketlerinin kalıcı bir fiyat artışına dönmesini gerektirecek bir durum yok. Aslında kamu da sorunun giderilmesi için çalışıldığını ve kestirimi 10 gün içinde çözüleceğini belirtiyor. Kalıcı bir durum olacaksa aslında artırımı anlarız. Ancak durum buyken ocak ayında daha taze yapılmış kontratları iptal etmek üzere bir mazeret olamaz. Bu durum imalat sanayiinin rekabetçiliğini olumsuz etkiler” biçiminde konuştu.

Paniği artırıyor Mesken ve Mutfak Sanayicileri ve İhracatçıları Birliği (EVSİD) Kontrol Konseyi Üyesi Burak Başkan, çabucak bir panik havası ile mukavelelerin iptal edilmek istenmesine yönelik duyumlar aldıklarını belirterek, bu yaklaşımın endüstrideki panik havasını daha da artırdığını tabir etti. Pandemi devrinde toplumun tüm kısımlarının çok farklı zorlukları deneyim ettiklerini vurgulayan Başkan, “Süreç bize öncelikle sıhhat olarak yüzünü gösterse de çabucak ardından ham husustan güce, lojistikten tedarik zincirine farklı mevzularda farklı sorunları yaşadık. Evet pandemi sürecinde dünyada kimi kahırlar yaşanıyor, lakin bu ezayı bir istikameti ile fırsata çevirmeye çalışan güç odakları da oluyor ve sorundan menfaat elde etmeye çalışıyorlar. Bunu hammadde ve lojistik üzere yaşadığımız tüm külfetli süreçlerde gördük. Bugün bu hususta duyumlar aldık. Daha birinci-ikinci günde çabucak bir panik havası ile ya da panik havası yaratılarak kontratlar iptal ediliyor ya da artırım isteniyor. Biz bilhassa elektrik satan özel şirketlerde bunu daha evvelki vakitlerde da deneyim ettik. Zati bu süreçte endüstrici kesitinde bir ceylan ürkekliği var. Bu yaklaşımın yanlışsız olmadığını, sanayi dalında paniği daha artırdığını düşünüyorum.

OSB’lerde “tekrar yaşanır mı” korkusu

KÜTÜKCÜ: SANAYİCİYİ ZORLAMAYA DEVAM EDİYOR

● Organize Sanayi Bölgeleri Üst Kuruluşu (OSBÜK) Lideri Memiş Kütükcü, kesintileri kıymetlendirerek, “Üretimin ve ihracatın artış ivmesi gösterdiği bir devirde OSB’lerde yaşanan elektrik kesintileri sanayicileri zorlamaya devam ediyor. Mevzuyu yakından takip ediyoruz. Birtakım yetkililer İran’a sorunu çözmeye gitti. OSB’lerimiz şu anda bu süreci yönetmek, sanayicilerimizin üretim kayıplarını minimumda tutmak için inanılmaz uğraş gösteriyor. Lakin buna karşın şunu biliyoruz ki, kesinlikle olumsuz bir yansıması olacak” formunda konuştu.

AYDIN: YAZILI TALİMAT GEREKLİ, BEKLİYORUZ

● OSTİM Lideri Orhan Aydın, DÜNYA’ya yaptığı açıklamada, kelamlı bir talimatla kesintinin bildirildiğini ve hazırlıklı olmak için kesinti planlarını sanayicilerle görüşerek hazırladıklarını söyledi. Buna karşılık, resmi bir yazı da beklediklerini ve bu yazının gönderilmesinin kıymetli olduğunu söyleyen Aydın, “Biz hazırlığımızı yaptık. OSBÜK içindeki haberleşmelerimizde de anladığımız kadarıyla resmi yazı şimdi kimseye gelmemiş. Biz de yazılı bir metin bekliyoruz. Bugün kesintilere başlayacağız fakat resmi bildirim olmadan kesinti yapamayız. Kelamlı bir tabir elektrikleri kesmeye yetmez. Mühürlü bir yazının gelmesi lazım. OSTİM’de üretimin arttığı bir dönemdeydik. Her ay elektrik talebi artıyordu, bu da üretim artışı manasına gelir natürel. Umarım kısa müddette atlatırız” dedi.

BAHAR: KARTOPU ÜZERE YUVARLANDI, ÇIĞA DÖNÜŞÜYOR

● Antalya Organize Sanayi Bölgesi (OSB) Lideri Ali Bahar, güç alanında yaşanan problemlerin kartopu üzere yuvarlanarak çığa dönüştüğünü belirtti. Bahar, “Ülkemizde bir güç krizi yaşanıyor ise bu sorunu toplumun tüm kesitlerinin ortak bir formda sırtlamalı. Sorunu fabrikalardan bir bariyer ile durdurmaya kalkmak tüm ülkenin çığ altında kalmasına neden olmaktan öbür bir işe yaramayacaktır. OSB’lerimizde üretimini 7/24 sürdürmek zorunda olan, en ufak bir aksaklıkta üretimi uzun müddet duracak, stoku çöp olacak fabrikalarımız var. Ülke imalatının 3 gün mühletle durdurulması hayal bile edilmemesi gereken müthiş bir şeyken, bunun harekete geçirilmesi çok daha fecî ve tehlikelidir” dedi.

SÖZDİNLER: CEZAİ MÜEYYİDELERİ KABUL EDİP ÜRETİM YAPANLAR VAR

● Çerkezköy OSB İdare Konseyi Lideri Eyüp Sözdinler, şunluın söyledi: “BOTAŞ’tan gelen yazıyı sanayicilerimize ilettik. Kesintinin yapıldığı günlerde kullanım yapan sanayicilerin ise mevcut tarifelerinin yüzde 50 oranında cezalandırılacağını belirttik” diyerek, şunları söyledi: “Gözlemlediğimiz kadarıyla endüstrici buna uymaya çalışıyor. Vardiyayı azaltma yoluna giden firmalarımız var fakat sanayicilerimiz güç durumda. BOTAŞ yazısından ikinci bir duyuruya kadar ibaresine yer veriyor yani kesintinin müddeti de tam net değil. Buna ek olarak gaz kesintisini kabul etmişken başka yandan da TEİAŞ kesintiye gideceğini açıkladı. Bu kapsamda endüstricilerden iki gün boyunca kademeli bir biçimde güç kullanımını azaltmasını sonraki iki günde de hiç elektrik kullanmaması istenirken sonraki gün olağana dönebileceğimiz aktarıldı. Eldeki müşterileri tutmak ve siparişleri yetiştirmek ismine bölgemizdeki kimi endüstriciler, cezai müeyyideleri kabul edip üretim devam ediyor.”

ÖZLEYEN: TEİAŞ KESİNTİYE GİDEBİLİR, KONTRATLARDA VAR

● İkitelli OSB Bölge Müdürü İhsan Özleyen, “OSB’lerin hangi saatlerde ne kadar yük çekeceği konusunda programlar verildi. Bize yarı yarıya yük düşümü önerildi. Bu program her sanayi bölgesi için farklılık arz edebilir. Kış olması nedeniyle sanayi tesislerimizde güç kullanımları azamî seviyede. Bunun dışında birtakım OSB’ler elektriği TEİAŞ’tan almıyor. Bu bölgeler üretime olağan koşullarda devam ediyor. Başka yandan TEİAŞ rastgele bir resmi bildirim yapmadan kesintiye gidebilir. Bu durum kontratlarda net olarak yazıyor. Türkiye’deki güç kullanımları ikili mukavelelerle dağıtılıyor. Sonuç prestijiyle evvelden yapılan duyurular var” açıklamalarında bulundu.

KARABULUT: TOPU ENDÜSTRİCİNİN KUCAĞINA BIRAKTILAR

● Isparta Süleyman Demirel OSB Lideri Mustafa Karabulut da, TEİAŞ Antalya Tansiyon Takip Müdürlüğü tarafından OSB’de güçten sorumlu elektrik mühendisinin telefonla arandığını ve Salı, Çarşamba ve Cuma günü olmak üzere toplam 72 saat elektrik kısıtlaması yapılmasının talep edildiğini söyledi. Karabulut, şunları kaydetti: “TEİAŞ ve CK yetkilileri telefonlarımıza çıkmıyor. Uygulama nasıl olacak. Bölgemizde 75 fabrika var. İletim çizgilerinde güç olacak. Lakin bize ‘kesintiyi sen yap’ diyorlar. Topu endüstricinin kucağına bıraktılar. Yazılı bir açıklama yapmıyor, yalnızca telefonla bilgi veriyorlar”

SİLAHTAROĞLU: KALICI TAHLİL İÇİN OSB’LERDE DEPOLAR KURULMALI

● Makine İhtisas Organize Sanayi Bölgesi Lideri Sedat Silahtaroğlu, “Biz var olan güç kapasitemizi yüzde 50 azaltarak, sanayicimize güç vermeye çalışacağız. İdari binalarımız çalışacak ancak üretim olması mümkün değil. Bu karar tüm Türkiye’de uygulanacak. İhracatçı için endüstrici için çok sıkıntı. En kısa vakitte tahlile kavuşturmak lazım, bir an evvel kısa vadede siyasi ve ticari problemler çözülmeli. Kalıcı tahlil olarak da OSB’ler de doğalgaz depoları bulunmalı. Bizim şu an yapabileceklerimiz; üretimleri telafi edilebilecek kadar azaltalım, jeneratörleri hazır tutalım, üretimimizi gece vardiyasına ve tatil günlerine kaydıralım” diye konuştu.

TOKKAN: SKALA SİSTEMİ OLMAYAN OSB’LER BÜSBÜTÜN KESİNTİYE GİTTİ

● İMES OSB Lideri Ahmet Tokkan da “Var olan güç kapasitemizi yüzde 80 azaltarak, sanayicimize güç vermeye çalışacağız. İdari binalarımız çalışacak fakat üretim olması mümkün değil. Bizde bir skala sistemi olduğu için bölgemize gelen kısıtlı enerjiyi, kısıtlı biçimde dağıtabiliyoruz. Lakin skala sistemi olmayan OSB’ler ise enerjiyi sistem üzerinden ayarlayamadıkları için büsbütün elektrik kesintisine gitti. En kısa vakitte tahlile kavuşur” açıklamalarında bulundu.

ÖZSOY: UMUDUMUZ EN AZ HASARLA ATLATILMASI

● Demirtaş OSB Lideri Ersan Özsoy ise “DOSAB olarak geçtiğimiz haftada günlük olarak tarihi seviyede yüksek elektrik tüketim sayılarını gördük. Yüklü olarak ihracat yapan otomotiv ana ve yan sanayi ile dokuma bölümü firmalarından oluşan bölgemizde, üretimin dorukta olduğu bir periyotta olan doğalgaz ve elektrikte kısıntı/ kesintiler bizleri hayli güç durumda bıraktı” dedi. Özsoy, “Bazı firmalarda üretim planlaması yaparak orta vermek mümkün fakat, prosesi gereği daima güce gereksinimi olan işletmeler için durum daha makûs. Umudumuz, bu sürecin en kısa vakitte ve üretimimize en az hasar verecek biçimde atlatılması. Lakin güç arz güvenliği konusunun çok önemli olarak masamızda olması şart” dedi.

ŞAHİN: 3 GÜNDEN FAZLA KESİNTİ SÜRDÜRÜLEBİLİR DEĞİL

● İnegöl OSB Lideri Zeki Şahin, “Sanayicinin bir gün bile çalışmaması maliyetini artırır” diyerek, şunları kaydetti: “Bursa’da en fazla güç tüketen OSB’yiz. Geçen yıl elektrik tüketimimiz 684 milyon KWH oldu. Son aylarda aylık 65 milyon KWH tüketimimiz oldu. Yıllık ortalamamız ise 57 milyon KWH. 2020 yılına nazaran yüzde 15 güç tüketimimiz arttı. Doğalgazda da 90 milyon metreküp kullanımla bir evvelki yıla nazaran yüzde 5 artış kaydettik. Tüketimler arttı. Endüstrimiz yüksek kapasite ile çalışıyor. Bu tempoda bu duruşlar maliyetleri, terminleri, üretimleri olumsuz etkileyecek. Bunun bir an evvel olağana dönmesini bekliyoruz. Kesintinin 2 -3 günden fazlası katlanılabilir ve sürdürülebilir değil.”

GÜLMEZ: HAFTASONLARI ÇALIŞARAK KAYBI TELAFİ EDERİZ

● Nilüfer OSB Lideri Erol Gülmez ise “72 saat üretim duracak, hayat duracak. Kimsenin iddia edebileceği ve dilek ettiği bir durum değil. Ancak yapacak bir şey de yok. Bölgemizde otomotiv sanayi tartıda. Umarız ki bundan sonraki günlerde misal bir sorun yaşanmaz ve haftasonları da çalışarak yaşanacak kaybı telafi ederiz” diye konuştu.

KORUN: ANİ GELİŞMELERE NASIL AYAK UYDURACAĞIZ?

● Hasanağa OSB Lideri Ömer Faruk Korun, “Son haftada endüstriciler olarak, doğalgaz başta güçte artırımlar, tarife değişimleri, yüzde 40 kısıntı uygulamaları üzere gelişmelerle adeta başımız döndü. Son olarak, elektrik kısıntı ve kesintileri konusu önümüze geldi. Üretime, ihracata mı odaklanacağız yoksa bu ani gelişmelere mi ayak uyduracağız, planlama yapacağız inanın şaşırmış durumdayız. En kısa müddette arz ıstırabının sona ermesi, üreticilerimizin tasalarının giderilmesini umuyoruz” dedi.

ÇEVİKEL: GÜÇ ARZI ISTIRAPLARINI GÖREREK, DAVET YAPMIŞTIK

● Demirtaş OSB Endüstrici ve İş İnsanları Derneği Lideri Nilüfer Çevikel de “Bu durum, her koşulda üretime odaklanan sanayicilerimizin motivasyonunu olumsuz etkileyecek. Dünya genelinde güçlü bir imtihan verilmesine sebep olan güç krizinin arzı karşılama açısından sorun yaratacağı tarafındaki sinyalleri görerek tedbir davetlerimizi daha evvel de yapmıştık. Güçte dışa bağımlılığımız sürdükçe üretim gücümüzü sekteye uğratan krizlerden daha fazla etkilenmek durumunda kalabiliriz. Yeşil gücün ve güçte bağımsız olmanın değerini acı deneyimlerle öğrendiğimiz bugünlerde; iktisat idaresinin, sanayiciyi mağdur etmemek ismine atacağı adımların hızlanmasını talep ediyoruz” diye konuştu.

ESKİOĞLU: SÜRECE ENDÜSTRİCİ OLARAK TAKVİYE VERİYORUZ

● Kütahya 1.OSB Lideri Tolga Eskioğlu “Kesintiler nedeniyle üretim duracak. Üretimi saatlerini kesintilerin dışındaki saatlere kaydırarak çalışmalar devam edilecek. Firmalar vardiyalarda değişiklik yapıyorlar. Önlemlerimizi aldık. Mecburilik nedeniyle yaşanacak bu süreci sanayicilerimiz, ihracatçılarımız telafi edebilir. Bu sürece endüstrici olarak takviye vereceğiz. Cam ve seramik dalında faaliyet gösteren kimi firmalarımız, fırın çeşitlerine nazaran ya üretimi durdurarak 3 günlük mola verecek ya da jeneratörleri devreye alacak. Başta Çin olmak üzere güç tüm dünyanın sorunu oldu. Kış kurallarında üretimin nispeten azaldığı bir devirde sanayicilerimiz bu süreci telafi edebilir lakin daima olması durumunda sorun yaşanacaktır” açıklamalarını yaptı.

YEŞİLAY: DEVAMININ GELMESİ EZA YARATIR

● Afyonkarahisar OSB Lideri Bekir Yeşilay da, “Resmi yazılı bir evrak bize ulaşmadı lakin şifahen bilgilendirme yapıldı. Sanayicilerimize ilettik. Kesintiler gerekli önlemleri alıyorlar. Birkaç günlük kesintilere firmalar uyacaktır lakin devamının gelmesi halinde meşakkatler yaşanır. OSB’mizde çok sayıda et kombineleri ve soğuk hava depoları bulunuyor. Jeneratörlerle, vardiyalı sisteme geçerek ve birtakım çalışanlarına da yıllık müsaadelerini kullandırarak kesintileri telafi etmeye çalışacaklar” dedi.

Besinde fiyatları artırır bölüm muaf tutulsun

Ali Ekber YILDIRIM

Güçte yaşanan kriz, besin dalını tehdit ediyor. Ülke genelinde organize sanayi bölgelerinde 3 gün müddetle uygulanacak elektrik kesintisi besin üretimini tehdit ederken fiyatları da artıracağı kaygısı yaşanıyor. Bu nedenle besin kesiminin kesintilerden muaf tutulması isteniyor. Mutfak Eserleri ve Margarin Sanayicileri Derneği (MÜMSAD) Lideri Ebru Akdağ, besin güvenliğini ve teminatını riske atmaması için gereken tedbirlerin alınması gerektiğini ve güç kesintisinin besin sanayiine uygulanması durumunda bunun, hem sofralarımızda önemli bir besin güvenliği riski doğuracağını hem de besin sanayiinde telafi edilemez ekonomik kayıplara neden olacağını söyledi. Akdağ, “Gıda endüstrisi, doğalgaz ve elektrik kesintilerinden muaf tutulmalı” dedi. Doğalgaz ve elektrik kısıtlamalarının bilhassa besin kesiminde faaliyet gösteren kuruluşlar için çok önemli kayıplar manasına geleceğini vurgulayan Akdağ, şu değerlendirmeyi yaptı: “Gıda üretiminde kullanılan hammaddelerin tarladan soframıza kadar uzanan tüm etapları titizlikle yönetilmek durumunda. Besinlerin rastgele bir sıhhat riski taşımadan ve israf olmadan tüketicilere, yani sofralarımıza ulaşabilmesi için uygulanması gereken hammadde tedariki, besin sürece, depolama, nakliye ve sunuş usulleri büyük değer taşımaktadır. Bu süreçte uygulanması gereken ısıl süreçler, üretimdeki kritik denetim noktalarının gözetilmesi, soğuk hava depolarında uygun şartların sağlanması üzere güç kesintilerine tahammülü olmayan adımlar bulunmaktadır. Muhtemel güç kısıtlaması öncelikle besin güvenliği riski doğuracak olup, önemli boyutlarda besin israfına da neden olacak. Doğalgaz ve elektrik kısıtlamalarından besin endüstrimiz muaf tutulmalı.” Birçok bölümü durma noktasına getiren pandemi devrindeki kısıtlamalarda besin kesiminin bu kısıtlamalardan muaf tutulduğunu ve dalın bu devri muvaffakiyetle geçtiğini vurgulayan Akdağ,“Pandemi sürecinde besin dalı çalışmasına devam etmesine imkan sağlayan muafiyetler sayesinde rafl arın boş kalmamasını sağlayarak değerli bir imtihandan takdirle geçmiştir. Bugün de gibisi bir muafiyetle besin garantisini sağlayabilmeliyiz” dedi.

Zincir koparsa sonuçları öngörülemez

Öte yandan Şekerli Mamul Sanayicileri Derneği (ŞEMAD) İdare Konseyi Lideri Şemsi Kopuz bir açıklama yaparak, besin tedarik zincirinin rastgele bir halkasında güç kesintisi yapılmasının zincirin kopmasına neden olacağını, bunun sonuçlarının ise öngörülemez boyutlarda olduğunu tabir etti. Kopuz bu öngörüler doğrultusunda, üretimde aksama yaşanmaması ismine Türk besin ve içecek sanayiinin doğal gaz ve elektrik tüketim kısıtlamasından muaf tutulmasını talep ettiklerini tabir etti. Kopuz, bu hususta ilgili kurumlara resmi müracaatta bulunduklarını söyledi.

Çiğ süt üreticisini de vuracak

Endüstrideki elektrik kesintileri çiğ süt üreticisini vuracak. Çiftçiden günlük süt alarak işleyen süt fabrikaları elektrik kesintisi uygulanacağı için sütü işleyemeyecek. Süt fabrikaları elektrik kesintisi nedeniyle süt işleyemeyecekleri için üreticiden süt alamayacak. Süt sanayicileri, elektrik kesintisinde kendilerine olumlu ayrımcılık yapılmasını belirterek, “Elektrik kesintisi ile fabrikalarda üretim dursa bile, ineğin göğsünü kapatamazsınız. Üretici sağıma devam edecek. Fabrikalar alamayınca sütler dökülecek. Üretici mağdur olacak. Üreticiden süt alabilmemiz için fabrikayı çalıştırmamız gerekir. Bu nedenle süt fabrikalarının bu kapsamın dışında tutulması binlerce süt üreticisi için büyük ehemmiyet taşıyor. Yetkililer bu bahiste hassaslık gösterip süt fabrikalarını kesintinin dışında tutmasını bekliyoruz” görüşünü lisana getirdi.

Güçte mevcut kesinti planı ‘şimdilik’ yürürlükte kalacak

Mehmet KAYA

Soğuyan hava kurallarıyla birlikte İran’dan gelen gazın kesilmesiyle yaşanan doğalgaz krizi elektriği de vurdu. DÜNYA’nın edindiği bilgilere nazaran, İran gazının gelmesi dışında kısa vadeli mevcut probleme bir alternatif bulunmuyor. İran tarafına kesintinin tamiri için davet yapıldığı belirtildi. Bu ortada, İran’ın düşük ölçülü gaz sevkiyatının başladığı BOTAŞ tarafından da teyit edildi lakin bu girişin arz-talep istikrarını sağlayacak düzeyde olmadığı belirtiliyor. İran’dan gelen gazın süratle artmasıyla 3 günlük olarak planlanan elektrik kesintisinin devamını engelleyecek, bir tahlil olabileceği kaydedildi. Doğalgazdaki külfet, hidroelektrik santrallerinde su azlığı kaynaklı üretim düşüşü ve soğuk havada nedeniyle konut talebin karşılanması hedefiyle doğalgaz çevrim santrallerine gaz verilememesi nedeniyle elektrikte de kısıtlamaya gidilmesine yol açmıştı. Mevcut elektrik kesinti ve gaz kullanımı sınırlaması arz-talep dengeleninceye kadar devam edecek. Bilgi veren kaynaklar, Türkiye’nin depolama ve FSRU (sıvılaştırılmış doğalgazın depolandığı ve gereksinim olması halinde gaza dönüştürülerek mevcut şebekeye verilebilmesini sağlayan gemi-tesisler) yatırımına karşın teknik bu sorunun yaşandığının altını çizerek, bunda çok süratli ve yüksek talep artışına gaz kesintisinin ek olmasıyla bir dengesizliğin rol oynadığını vurguladılar. Kaynaklar, Bakanlığın teknik altyapı yatırım gereksiniminin farkında olunduğunun altını çizdiler. Lakin bunlar tamamlanamadan mevcut krizin yaşandığı, 2022 içinde süratle sistemi çapraz olarak besleyecek, depo ve FSRU takviyeli sistemin yatırımlarının yapılmasının kararlaştırıldığını kaydettiler. Güç ve Alışılmış Kaynaklar Bakanlığı’nın bu yatırımları planladığı, hali hazırda izafî olarak krizlere müdahale yeteneğinin de bulunduğunu lakin İran gazı kesilmesiyle beklenmedik ölçüde yüksek ve süratli bir talep artışının istikrarları bozduğu vurgulandı.

DÜNYA’nın görüştüğü çeşitli uzmanlar, yaşanan sorunun arz-talep dengesizliği yanında sistemin harika hallerde kullanılacak arz emniyeti altyapılarının şimdi tamamlanmamasından da kaynaklandığını vurguladılar. Buna nazaran, İran’dan Türkiye’nin yıllık muahedesi 9,6 milyar metreküp seviyesinde bulunuyor. Türkiye’nin doğu bölgelerinde bu sınırdan gelen gaz dağıtılıyor. Ayrıyeten, tekrar doğu bölgesini destekleyen Azerbaycan’dan gelen Şahdeniz1 alanı gazına ait düşük kapasiteli bir muahedenin yıl içinde yapıldığı belirtilmişti. Bu sınırdan gelen gaza ait net bilgi bulunmuyor. Yüksek kapasiteli sınırlardan TANAP, ihracat yüklü bir yapıda tasarlandığı için mevcut sorunu çözecek biçimde doğu şebekesine bağlanan bir çıkışı bulunmuyor. Yeniden Tuz gölü depoları ile Dörtyol’da konuşlu FSRU gemisinin yedekleme hizmeti doğuyu besleyecek biçimde altyapılarının yapılmadığı, mevcut boru sisteminin de şimdi kriz devirlerinde kullanılması için gerekli teknolojik yatırımların tam manasıyla devreye girmediği vurgulanıyor. Bu nedenle, Türkiye’de oluşan inanılmaz hava kuralları ile İran’dan gelen gazın devreden çıkmasıyla oluşan arz açığının olabildiğince mevcut şebeke sistemi üzerinden dengelenmeye çalışıldığı ve alternatifl erin devreye alınamadığı, arzın izafi olarak yüksek olduğu bölgelerdeki gazların da arz açığı olan yerlere süratle alınamadığı kaydedildi.