Swap mutabakatları 28 milyar dolara ulaştı
Şebnem TURHAN
Birleşik Arap Emirlikleri ile Türkiye ortasında siyasi ve ticari bağlarda uzun yıllar uzunluğu yaşanan gerginliklerin 24 Kasım’da BAE ziyareti ile başlayan yumuşama merkez bankaları ortasında imzalanan swap muahedesi ile devam etti. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası, Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) ile yaklaşık 4.7 milyar dolar swap mutabakatı gerçekleşirdi. Bu muahede Türkiye’nin dördüncü swap mutabakatı oldu. Toplam swap mutabakatları 28 milyar dolara ulaştı.
Merkez Bankası dün yaptığı yazılı açıklamada, “Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası ile Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) Merkez Bankası (BAEMB) ortasında, BAE Dirhemi (AED) ile Türk Lirası (TRY) para üniteleri için İkili Para Takası mutabakatı imzalanmıştır” denildi. Açıklama şöyle devam etti: “Swap mutabakatının nominal büyüklüğü karşılıklı olarak 18 milyar dirhem ve 64 milyar TL’dir.”
Birinci adımlar Kasım 2021’de atılmıştı
Birebir bilgileri içeren açıklama TCMB açıklaması ile eş vakitli olarak BAE Merkez Bankası’ndan da geldi. Reuters’da 2021’in son günlerinde yayımladığı kaynaklara dayandırılan bir haberde kısa müddette BAE ve Azerbaycan ile bir swap mutabakatının tamamlanabileceği belirtilmişti.
Türkiye ve BAE ortasında ticari ve siyasi tansiyonlar bir müddettir devam ediyordu. İki ülke ortasındaki tansiyon Abu Dabi yetkililerinin 24 Kasım’daki Türkiye ziyaretinde gerçekleşen BAE ile Türkiye ortasında bir dizi kıymetli ekonomik muahedenin da imzalandığı süreçle birlikte geride kalma yolunda ilerliyor. BAE ile Türkiye ortasındaki swap anlaşmasısı 24 Kasım’daki birinci temastan yalnızca 2 ay içinde sonuçlanarak en süratli tamamlanan swap mutabakatlarından biri oldu. Ayrıyeten 24 Kasım’da Abu Dabi Kalkınma Holdingi İdare Heyeti Lideri Mohamed Hasan Al Suwaidi, Türkiye ile BAE ortasında yapılan muahedeler kapsamında 10 milyar dolarlık bir fonun tahsis edildiğini açıklamıştı. Şubat ayında da Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın BAE’yi ziyaret etmesi bekleniyor.
TCMB’nin Çin ile 6 milyar dolar, Katar ile de 15 milyar dolar ve Güney Kore ile 2 milyar dolar olmak üzere toplam 23 milyar dolara ulaşan swap mutabakatı bulunuyor. Güney Kore mutabakatı kaynaklı swap mutabakatın üzerinden uzun vakit geçmesine rağmen şimdi TCMB bilançosuna girmiş değil.
Güney Kore mutabakatı şimdi kasada değil
Türk Lirası’ndaki bedel kaybı nedeniyle 2020’den beri sürat kazanan swap muahedeleri brüt rezervlerde bir artışa yol açsa da net rezervlerde müspet bir tesir sağlamıyor. Dolar/ TL dün muahede açıklanmadan evvel 13.59 lira düzeylerindeydi, açıklamanın akabinde 13.50 liraya kadar gerilese de gün içinde tekrar birebir düzey ve üstüne gerçek hareket etti.
Türkiye’nin brüt rezervleri 7 Ocak itibariyle 109 milyar 445 milyon dolar düzeyinde. Milletlerarası net rezervler ise 7 milyar 47 milyon dolar ile Ağustos 2002’den bu yana en düşük düzeylerinde bulunuyor. Birleşik Arap Emirlikleri ile yapılan swap mutabakatı brüt döviz rezervlerinin artmasını sağlayacak. Swap hariç memleketler arası net rezervler ise 7 Ocak itibariyle 56.9 milyar dolar ekside bulunuyor.
Öte yandan Reuters’ın daha evvel yayımladığı haberlerdeki bilgilere nazaran TCMB’nin Azerbaycan ve Suudi Arabistan başta olmak üzere yeni swap mutabakatlarına ait görüşmeleri de sürüyor.
Muahedenin TL üzerinde tesir yaratması beklenmiyor
Merkez Bankası Para Siyaseti Şurası bugün toplanacak. Piyasada beklenti yüzde 14 olan siyaset faizinin sabit bırakılması tarafında şekilleniyor. Piyasa bu beklentiyi de Merkez Bankası’nın aralık PPK metnindeki “faiz indirimlerinin birikimli tesirleri 2022 yılı birinci çeyreğinde izlenecektir” sözüne dayandırıyor. Lakin kimi analistler indirim yapılabileceği tarafında görüş belirtiyor. Öte yandan PPK öncesinde gelen swap mutabakatı açıklaması dolar/TL’de anlık bir düşüş yaratsa da akabinde yine eski düzeylere çıkıldı. Analistler muahedenin brüt rezervleri artıracak olsa da swap hariç net rezervlerin piyasa tarafından takip edildiğini ve burada bir değişim yaratmayacağını belirtti. O nedenle dolar/ TL üzerinde kıymetli bir tesir beklentisi bulunmuyor. Öte yandan Goldman Sachs data sonrası yayımladığı notta, TCMB’nin son devirde azalan rezervlerinin yakından takip edilmesi gerektiğini belirterek, “Swap muahedesini bariz olumlu tesiri olacak bir gelişme olarak görmüyoruz” dedi.
3 yıllık muahede mutabakatla uzatılabilecek
Merkez Bankası açıklamasına nazaran BAE ile yapılan swap muahedesi iki ülke ortasında karşılıklı ticaretin geliştirilmesi yoluyla finansal iş birliğinin daha da güçlendirilmesi gayesini taşıyan muahede üç yıl müddetle geçerli olacak ve karşılıklı mutabakatla uzatılabilecek. BAEMB Lideri Khaled Mohamed Balama, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası ile imzalanan bu mutabakat her iki ülkenin finansal bahislerde, bilhassa de iki ülke ortasındaki ticaret ve yatırımlar alanında ikili iş birliğini artırma iradesinin bir göstergesidir” dedi. TCMB Lideri Şahap Kavcıoğlu ise, “Bu muahede, iki ülke merkez bankasının, ülkeleri ortasındaki ekonomik ve mali alakaların geliştirilmesi için mahallî para üniteleri üzerinden karşılıklı ticaretin derinleştirilmesine yönelik kararlılığını göstermektedir” dedi.
2017 sonrası ihracatta sert düşüş
Swap muahedeleri iki ülke ortasındaki lokal para cinsi ticareti geliştirmek için imzalanıyor. Türkiye ile Birleşik Arap Emirlikleri ortasındaki ticaret hacmi Ocak-Kasım 2021 periyodunda 7 milyar dolar düzeyinde. Türkiye BAE’den 2.2 milyar dolarlık ithalat yaparken 4.9 milyar dolarlık ihracat gerçekleştirdi. BAE ile ihracat geçen yıl yine yükseliş trendine girmiş görünüyor. 2017 yılında BAE’ye ihracat 9.3 milyar dolar düzeyindeyken bozulan ikili ilgiler nedeniyle 2018’de 3.2, 2019’da 3.3, 2020’de ise 2.8 milyar dolara gerilemişti. 2021’in 11 ayında 4.9 milyar dolarlık ihracat yakalanması ve karşılıklı muahedeler 2022 yılında ticaret hacminin artacağının işaretçisi. BAE gerilemeye karşın Türkiye’nin en çok ihracat yaptığı 10’uncu ülke pozisyonunda bulunuyor.
