İlahiyatçılardan ‘Metaverse İle Sanal Hac Kabul Olur Mu?’ Tartışması
Geçtiğimiz günlerde Suudi Arabistan, Kâbe’yi sanal olarak ziyaret edilmesini sağlayan ‘Sanal Hacerülesved’ (Virtual Blackstone) ismiyle bir Metaverse teşebbüsü başlatmıştı. Bu teknoloji teşebbüsüyle artık Hacerülesved taşı’nın sanal gerçeklik gözlükleriyle ziyaret edilebileceğinin mümkün olduğunu duyurdu. Bu duyurunun akabinde yeni teşebbüs ilahiyatçılar ortasında tartışmalara yol açtı.
Kabe ve Mescidi Nebevi İşleri Genel Lideri Pir Dr. Abdulrahman bin Abdulaziz el Suud tarafından gerçekleştirilen sanal hac projesi, Sanal Hacerülesved inisiyatifi, Suudi Kraliyeti Stant ve Müze İşleri Ajansı’nın bir modülü olarak Dijital Stantlar Genel Yönetimi tarafından temsil edilecek.
Hürriyet’in haberine nazaran; Arabistan’ın bu yeni projesi tartışma konusu oldu. Bunun gerçek hac yerine geçip geçmeyeceği konuşuldu. İlahiyatçılar, bunun sanal hac olamayacağını lakin deneyenlerin manevi hislerini tatmin edeceğini ve hacca daha deneyimli gideceği yorumlarında bulundular.
İlahiyatçılar Sanal Hac Konusunda Ne Düşünüyor?
Hac ve Umre Hizmetleri Genel Müdürü Remzi Bircan, “Metaverse haccı diye bir şey olmadığını, Suudi Arabistan’dan gelen bir yazı olmadığını ve metaverse ile Kabe gezilebileceğini lakin ibadet edilemeyeceği söyledi.
29 Mayıs Üniversitesi ilahiyat Fakültesi Öğr. Üyesi Hatice Boynukalın da ‘sanal hac’ konusunu bir ibadet olarak değil bir imkan olarak görmek gerektiğini lisana getirerek şunları söyledi;
“Nasıl ki sanal kainatta yemek yediğinizde doygunluk hissi olmuyorsa hac ibadetinin yerine getirilmesi için Metaverse’te sunulan imkânlarda kişinin hacı olmasına sebep olmaz.”
İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Öğretim Üyesi Abdullah Tırabzon, sanal ile gerçekliğin mutlaka bir olmadığını, sanal olarak Kabe’yi ziyaret edince hacı olunmayacağını, umre yapılamayacağını bildirdi.
İlahiyatçı Prof. Dr. Hayri Kırbaşoğlu ise hususla ilgili şu açıklamaları yaptı;
“Hac yapmanın koşullarından biri de oralara gidebilmektir. Orada hacca gitmek ya da haccı yerinde yapmak imkânsız hale gelirse aslında sorumluluğunuz yoktur. Fakat maddi durumları ve sıhhat durumları âlâ şahısların üstüne pandemi de kalkmışsa gitmeleri gerekir. O vakit sorumlu olurlar. Bu uygulama hisleri tatmin eder, heyecan verici olabilir. Hasebiyle hacca gidemeyenler bu imkândan yararlanarak o manevi hislerini tatmin ederler.”
Doç. Dr. Emre Dorman, Hac ibadetinin, gerçek manada onu yerine getirmeye gücü yetmeyen beşerler için bir yükümlülük kılmadığını, insanların en azından sanal bir ortamda bile olsa oraları ziyaret etmesinin hoş bir gelişme olduğunu, lakin bu hoş uygulamanın, hac ibadetinin yerine getirilmesini sağlamayacağını belirtti.
