Türk Lirası’na en çok güvenen Kilisliler
Şebnem TURHAN
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu’nun (BDDK) Fintürk datalarına nazaran yılın son çeyreğinde kurların rekor üzerine rekor kırdığı devirde döviz mevduatını üçüncü çeyrek sonuna nazaran en çok artıran vilayet yüzde 76 ile Hakkari oldu. Hakkari’yi yüzde 66,7 ile Ardahan, yüzde 62,5 ile Tekirdağ izledi. Tüm vilayetlerde en az yüzde 42 artış yaşanırken tek bir vilayette farklılık gözlendi. Kur rekor kırarken yalnızca Kilisliler döviz mevduatını sırf yüzde 10,5 artırmayı tercih etti. Toplam döviz mevduatının TL karşılığı ise yüzde 51,7 arttı. TL mevduatını ise en fazla yükselten vilayet yüzde 40 ile Kilis oldu. En fazla düşüş ise yüzde 11,2 ile Ardahan’da yaşandı. Toplam TL mevduatında gerileme ise yüzde 3,1 oldu.
Geçen yılın son ayında piyasalarda hayli karışık ve sert hareketler yaşandı. Dolar/TL daima yükselişini sürdürdü ve 18.3 liraya kadar çıktı. 20 Aralık akşamına kadar yükselişini kesintisiz sürdüren dolar/TL vatandaşların da tasarruflarını hem yüksek enflasyondan hem de TL’deki paha kaybından korumak için döviz mevduatlarını artırmalarına yol açtı. O denli ki geçen yılın 9 ayında döviz mevduatlarının TL karşılığı 1 trilyon 428 milyar 734 milyon lira iken 2021 sonunda 2 trilyon 168 milyar 25 milyon liraya yükseldi. Bu döviz mevduatlarının yalnızca üç ayda yüzde 51,7 arttığını gösteriyor. Gerçekten hükümet de döviz talebinin önünü kesebilmek için kur muhafazalı TL mevduatı eserini devreye soktu. 21 Aralık’ta kur muhafazalı TL mevduat eserinin devreye girmesiyle döviz kurlarında görece bir sakinlik görülüyor.
DTH’ın yüzde 41’i İstanbul’da
İşte bu sert hareketlerin yaşandığı son çeyrekte vilayetlerde vatandaşlar tasarruflarını nasıl kıymetlendirdi? BDDK’nın Fintürk bilgileri bu soruyu yanıtlıyor. 2021 yılı son çeyreğinde döviz mevduatında her vilayette artış yaşandı. Lakin en dikkat cazip artış yüzde 76 ile Hakkari’de oldu. Her ne kadar döviz mevduatının 885.2 milyar lirası yani yaklaşık yüzde 41’e İstanbul’da olsa da artış vilayetlerdeki süratli yükselişler dikkat çekti. İstanbul’da da döviz mevduatını vatandaşlar son çeyrekte yüzde 51,1 artırdılar. En yüksek döviz mevduatında ikincilik bir vilayette değil yurtdışında yaşayan vatandaşların hesaplarında. Toplam ölçünün TL karşılığı 226 milyar 309 milyon lira düzeyinde. Akabinde Ankara, izmir, Antalya, Bursa üzere büyükşehirler geliyor. Yurtdışındakilerin Türk bankalarındaki döviz mevduatında üç aylık artış ise yüzde 47,1 düzeyinde. Büyükşehirlerde de mevduat artış oranları yüzde 50’nin üzerinde seyrediyor.
Döviz mevduatı vilayetlerde son çeyrekte ortalama yüzde 50 artış gösterirken bir vilayet varki tüm istatistikleri değiştiriyor. Kilis döviz mevduatını son çeyrekte yalnızca yüzde 10 arttırdı. En az artışta onu takip eden Bingöl’ün döviz mevduatı artışı yüzde 42 düzeyinde. Ve başka vilayetlerde de bu oran yükselerek devam ediyor. Kilis Türkiye ve gurbetçilerin toplamda yüzde 3,1 gerileyen TL mevduatına karşı tek başına direnen bir vilayet oldu. Kilislilerin TL mevduatı son çeyrekte yüzde 40 artış göstermeyi başardı. 2021’in 9 ayında 1 trilyon 108 milyar 426 milyon lira olan toplam TL mevduatı 2021 sonu itibariyle 1 trilyon 74 milyar 170 milyon liraya indi. Lakin Kilislilerin 2021’in 9 ayında 432 milyon 763 bin lira olan TL mevduatı 609 milyon 518 bin liraya yükseldi.
İstanbul’da TL mevduat yüzde 4,7 azaldı
TL mevduatta da şaşırtan olmayacak bir halde birincilik 364 milyar 33 milyon lira ile İstanbul’da. Onu Ankara, İzmir ve yurtdışında yaşayanların Türk bankalarındaki TL mevduatları izliyor. Kilis’in akabinde TL mevduatını son çeyrekte en fazla artıran ikinci vilayet Bingöl, yüzde 20,7 yükseliş var. Şanlıurfa’nın da TL mevduatı yüzde 17,5 arttı.
En çok TL mevduatı azalanların başında Ardahan yüzde 11,2 ile geliyor. Onu yüzde 9,95 azalışla Tunceli, yüzde 8,4 düşüşle Ankara ve yüzde 6,78 gerilemeyle İzmir izliyor. İstanbulluların TL mevduatındaki azalma ise yüzde 4,70 düzeyinde.
Toplam mevduat üç ayda yüzde 29,1 arttı
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu’nun Fintürk datalarına nazaran TL, DTH ve öteki mevduatların toplamı ise 2021 sonunda 5 trilyon 302 milyar 774 milyon liraya çıktı. 2021’in 9 aylık periyodunda ise toplam mevduat büyüklüğü 4 trilyon 106 milyar 187 milyon lira düzeyindeydi. Buna nazaran üç ayda toplam mevduatlardaki artış da yüzde 29,1 düzeyinde gerçekleşti. 2020 sonuna nazaran ise toplam mevduattaki artış yüzde 53,47 düzeyinde gerçekleşti.
DTH’ın TL karşılığı 1 yılda yüzde 74,3 arttı
Son bir yılda döviz mevduatının TL karşılığını en fazla artıran vilayet yüzde 88,6 ile Muğla. Onu yüzde 84,5 ile Aksaray, yüzde 84 ile Antalya İzledi. İstanbul’da döviz mevduatı 2020 sonuna nazaran 2021’de yüzde 79,4 artış gösterirken tüm vilayetlerde çift haneli yükselişler yaşandı. Tıpkı son çeyrekte olduğu üzere yeniden en az artış yüzde 21 ile Kilis’te yaşandı. Kilis’i yüzde 30,4 artışla Siirt, yüzde 39,5 yükselişle Bitlis, yüzde 39,8 büyümeyle Diyarbakır izledi. Toplam döviz mevduatı ise 2020 sonundaki 1 trilyon 243 milyar 669 milyon liradan yüzde 74,3 artışla 2.1 trilyon liraya çıktı.
Gereksinim kredisi bakiyesi yüzde 5,3 arttı
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu’nun (BDDK) Fintürk bilgilerine nazaran bireylerin gereksinim kredisi son çeyrekte yüzde 5,3 arttı ve 432 milyar 606 milyon liraya yükseldi. Son çeyrekte ferdi muhtaçlık kredisi bakiyesi en çok artan vilayet ise yüzde 6,87’lik yükselişin yaşandığı Mardin oldu. Onu yüzde 6,76 yükselişle Diyarbakır ve yüzde 6,74 artışla İstanbul izledi. Ferdi muhtaçlık kredisi bakiyesi azalan vilayet olmazken en düşük artış ise yüzde 1 ile Ağrı’da yaşandı.
