İSO imalat PMI Aralık 2021’den beri en yüksek düzeyde
Ekonomik büyümenin öncü göstergesi olan imalat sanayi performansında en süratli ve emniyetli referans kabul edilen İstanbul Sanayi Odası (İSO) Türkiye İmalat PMI (Satın Alma Yöneticileri Endeksi) anketinin Mart 2023 periyodu sonuçları açıklandı. Eşik paha olan 50,0’nin üzerinde ölçülen tüm sayıların bölümde güzelleşmeye işaret ettiği anket sonuçlarına nazaran, şubat ayında 50,1 olan manşet PMI martta 50,9’a yükselerek imalat kesiminin faaliyet şartlarında bir evvelki aya nazaran ölçülü bir güzelleşmeye işaret etti. Faaliyet şartlarındaki güçlenme, Aralık 2021’den beri en yüksek oranda gerçekleşti.
Mart ayında üretim ve yeni siparişlerin yine büyümeye geçmesi bölümün genel durumundaki güzelleşmede belirleyici oldu. İmalat sanayi üretimi son 16 ayda birinci defa artış kaydetti. Kimi anket iştirakçileri şubat sarsıntısı nedeniyle aksaklıklarla müsabakaya devam ederken öbürleri üretime tekrar başladıklarını bildirdi. Öte yandan, etkilenen bölgelerdeki tekrar inşa çalışmaları kimi firmalarda üretimin artmasını sağladı.
Yeni siparişlerde 1,5 yıl sonra bir birinci
Yeni siparişler mart ayında güçlü bir toparlanma ile son bir buçuk yıllık periyotta birinci kere büyümeye geçti. Misal bir gelişme, son bir yıldır birinci kere artış gösteren yeni ihracat siparişlerinde de gözlendi. Üretim ihtiyaçlarındaki artışa karşın, hem sarsıntının hem de yeni devreye giren erken emeklilik yasasının tesiriyle, istihdam son beş ayda birinci kere düşüş kaydetti. İmalatçılar, yeni sipariş akışını yönetme ve birikmiş işler üzerinde çalışma maharetini sürdürdü. Fakat birikmiş işlerdeki düşüşün son 13 ayın en düşük oranında gerçekleşmesi, bölümde kapasite baskılarının ortaya çıkmaya başladığı istikametinde sinyal verdi.
Mart’ta ham unsur maliyetleri, fiyatlardaki yükseliş ve kur gelişmelerine bağlı olarak hem girdi maliyetleri hem de en son eser fiyatları keskin bir formda artmaya devam etti. Lakin her ikisinde de enflasyon oranları şubat ayına nazaran düşük gerçekleşti. Birebir periyotta tedarik zinciri aksamalarında da hafifleme belirtileri gözlendi. Teslimat müddetleri üst üste üçüncü ay artış kaydetti, lakin sarsıntı kaynaklı gecikmelerin azalmasına bağlı olarak tedarikçi performansındaki bozulma çok daha ölçülü seyretti.
İstanbul Sanayi Odası Türkiye İmalat PMI anket bilgileri hakkında değerlendirmede bulunan S&P Küresel Market Intelligence İktisat Yöneticisi Andrew Harker, şunları söyledi:
Depremin şubat ayında gözlenen bariz tesirlerinin akabinde martta Türk imalat sanayi üretiminin yine büyümeye geçmesi memnuniyet verici bir gelişme oldu. Zelzele firmalar üzerinde hala tesirli olsa da yine inşa çalışmalarının başlaması genel olarak büyümeye geçişi destekledi. Yeni siparişlerin de toparlanmasıyla birlikte firmaların yaklaşık bir yıldır karşı karşıya olduğu görece zayıf şartların sona erdiğini umuyoruz.”
Takip edilen 10 kesimden beşi yine büyümeye geçti
İstanbul Sanayi Odası Türkiye Sektörel PMI mart ayı raporuna nazaran, anket kapsamında takip edilen 10 dalın altısı üretimini artırırken, beş bölüm de şubattaki yavaşlamanın akabinde tekrar büyümeye geçti. Bu beş bölüm, dokumacılık, ağaç ve kağıt eserleri, makine ve metal eserler, elektrikli ve elektronik eserler ile kara ve deniz taşıtları kesimleri oldu. En güçlü artış̧ ise son üç aydır birinci defa büyüme kaydeden dokuma bölümünde yaşandı. Öte yandan, üretimin yavaşlamaya devam ettiği dallarda dahi düşüşler bir evvelki anket periyoduna nazaran sürat kesti. En besbelli azalma besin eserleri dalında gerçekleşti.
Mart ayında 10 bölümden yalnızca dördünde yeni siparişlerin artması, talepteki gelişmelerin üretimdeki kadar olumlu olmadığına işaret etti. Yeni siparişlerde en süratli güzelleşme kara ve deniz taşıtları kesiminde gerçekleşti. Ağustos 2021’den bu yana en yüksek oranda gerçekleşen bu yükseliş birebir vakitte üretim, istihdam, satın alma faaliyetleri ve stoklarda da artışa yol açtı.
Yeni siparişlerdeki en keskin yavaşlama ise son dört ayda birinci defa düşüş yaşanan kimyasal, plastik ve kauçuk eserler dalında kaydedildi.
Kara ve deniz taşıtları kesiminde talepteki güzelleşmenin sağladığı fiyatlama gücünün tesiriyle en son eserlerde son yedi ayın en sert fiyat artışı gerçekleşti. Kara ve deniz taşıtları dışında sonuncu eser fiyatları enflasyonunun hızlandığı tek dal giysi ve deri eserleri oldu.
Mart’ta kesimlerin çoğunluğunda girdi maliyetleri enflasyonu yavaşladı. Girdi fiyatlarındaki en besbelli artış makine ve metal eserlerinde yaşanırken en ölçülü artış ise kimyasal, plastik ve kauçuk bölümünde kaydedildi. Tedarik zincirlerinin düzgünleşme işaretleri gösterdiği geçen ay ana metal ve dokumacılık kesimlerinin teslimat müddetleri kısalırken öbür birçok dalda de gecikmeler şubata nazaran daha hafif seyretti.
