Döviz kıtlığına karşın lüks tüketim artıyor

Tüke­tim tutku­su, gelir dağılımının giderek bozulduğu mahrumluk devrinde de sürat kesmediği üzere, aksine bir hareketle sürpriz bir sıçramaya yol açtı. Son devirde yaşanan döviz kıtlığına karşın tüketime servet harcama eğilimi devam etti. Uzun yıllar toplam ithalatın yüzde 10-12’si aralığında kalan tüketim malları ithalatı yılın birinci iki ayında adeta patlayarak yüz­de 67,1 artışla 3,7 milyar dolar­dan 6,3 milyar dolara çıktı.

Dünya gazetesinden Levent Akbay’ın haberine nazaran 2021’de toplam ithalatta­ki hissesi yüzde 9’a kadar gerile­yen tüketim malları ithalatı­nın, toplam ithalatın 363,7 mil­yar dolarla rekor kırdığı 2022 ithalatındaki hissesi yüzde 8’e ka­dar düştü. Buna rağmen 2023’ün birinci iki ayında toplam ithalattaki hisse 2 puanlık artışla yüzde 10’a ulaştı. Ocak ayında bu kapsam­daki malların ithalatındaki artış yüzde 70, şubat ayında ise yüz­de 64 olarak gerçekleşti.

Bu eği­lim sürdüğü takdirde yılın tama­mında tüketim malları ithalatı yeni bir rekorla 36 milyar dola­rı da aşacak. Birinci 2 aylık veriler­de gözlenen sıçrama ile günde­me gelen tüketim malı faturası­nın maliyeti yüksek. Türkiye’nin 2010 sonrası tüketim malı itha­latı için dünyaya ödediği döviz ölçüsü ise 346 milyar doları aş­tı. Tüketim malları ortasında gı­da eserlerinin yanı sıra daya­nıklı ve dayanıksız her türlü tü­ketim malı da yer alıyor.

Enflasyonda yaşanan artışla birlikte, tüm temel tüketim mad­delerinin fiyatlarının giderek art­tığı, buna rağmen çalışan kesimle­rin gelirlerinin son iki yılda mil­li gelirin yüzde 27’sinden yüzde 23,7’ye kadar gerilediği, gelir dağı­lımının giderek bozulduğu 2023, birebir vakitte tüketim kalıpların­da bilakis değişimin gözlendiği bir yıl olarak hatırlanacak.

YÜZDE 41 ARTIŞ GÖSTERDİ

Tüketim malı ithalatındaki sıçrama aslında sayılara Ka­sım 2022’den itibaren yansıma­ya başladı. Kasım ayında tüketim malları ithalatı birinci kere 3 milyar dolar bariyerini aşarak 3 milyar 195 milyon dolar olarak gerçek­leşti ve bir evvelki kasım ayına gö­re yüzde 41 artış gösterdi. Ara­lık 2022’de de artış sürdü ve ay­lık ithalat bu kere yüzde 56 artışla 3 milyar 370 milyon dolar ola­rak gerçekleşti. Buna karşın 2022’de tüketim malları ithala­tında artış yüzde 22 ile sonlu ka­larak 24,9 milyar dolardan 30,4 milyar dolara çıktı.

Ocak 2023’e gelindiğinde ay­nı tüketim malları ithalatın­daki artış eğilimi yerinde say­masına rağmen 3 milyar doların çabucak altında kaldı. Buna kar­şın aylık ithalat bir evvelki yılın ocak ayına nazaran yüzde 70’e çıka­rak 1,7 milyar dolardan 2 milyar 910 milyon dolara çıktı. Şubat ayında ise tüketim malları itha­latı yüzde 64,2 artışla 2 milyar 64 milyon dolardan 3 milyar 391 milyon dolara çıktı. İki aylık ar­tış 3 milyar 770 milyon dolardan yüzde 64,2 artışla 6 milyar 301 milyon dolara çıktı.

Tüketim malları ithalatında­ki artış ithalatın mal bazındaki kompozisyonunu da değiştirdi. 2020’den bu yana toplam itha­lat içindeki hissesi yüzde 14,5’tan yüzde 11,1’e kadar gerileyen ser­maye-yatırım malları ithalatı 2023’te tıpkı düzeyde kaldı. Bu­na rağmen son 4 yılda toplam itha­lattaki hissesi yüzde 74,3’ten yüzde 80,4’e çıkan orta mal-hammadde ithalatının toplam ithalat için­deki hissesi yüzde 78,8’e geriledi. Tüketim malları ithalatı ise yüz­de 11’den yüzde 8,4’e kadar düş­tükten sonra yüzde 9,8’e çıktı.

2018 YILINDA DÜŞÜŞ YAŞANDI

Türkiye’nin tüketim malları ithalatı 2010’da 24,3 milyar do­lar ile 185,5 milyar dolarlık itha­lattan yüzde 13 hisse aldı. 2011’de ithalat 29,6 milyar dolar ile 240,8 milyar dolarlık ithalattan yüzde 12 hisse aldı. 2012’de itha­lat 26,7 milyar dolara gerilerken 236,5 milyar dolarlık ithalatta hissesi yüzde 11 oldu. 2013’te itha­lat 30,4 milyar dolara, ithalatta­ki hissesi yüzde 12’ye çıktı. 2014’te tüketim malı ithalatı 29 milyar dolar, 251,6 milyar dolarlık itha­lattaki hissesi değişmeyerek yüzde 12 oldu. 2015’de tüketim malla­rı ithalatı 28,5 milyar dolar, pa­yı yüzde 11, 2016’da ithalat 27,9 milyar dolar, hissesi yüzde 14 oldu. 2017’de ithalat 28,4 milyar dolar, hissesi yüzde 12 oldu.

2018’den itibaren tüketim malları ithalatının toplam itha­lat içindeki hissesinde rölâtif bir düşüş oldu. 2018’de 22,8 mil­yar dolar ile yüzde 10, 2019’da 21,2 milyar dolar ile yüzde 10, 2020’de 24,1 milyar dolar ile yüzde 11 hisse alan tüketim mal­ları ithalatı 2021’de 24,9 milyar dolar ile yüzde 9 ay aldı.

İTLATAT İÇİNDEKİ HİSSE %8’E DÜŞTÜ

2022’ye gelindiğinde tüketim malları ithalatı 30,4 milyar dola­ra çıkarken toplam ithalat için­deki hissesi yüzde 8’e geriledi.

Tüketim malları ortasında do­mates de yer alıyor, öteki besin eserleri de. Cep, telefonu, buz­dolabı, saat, mücevher, parfüm, kozmetik, çanta, giysi de bu kap­samda yer alıyor. . Harcanabilir ek gelirleri olan, ekonomik çal­kantılardan etkilenme olasılı­ğı düşük kesitler tüketim mal­larının ve bilhassa lüks tüketim unsurlarının en büyük müşteri­leri ortasında.

Bu eserler yalnız­ca kullanım kıymetleri yanında bu esere sahip olmanın sağladı­ğı statü ve sınıf gösterme özelli­ği yoluyla da sahiplerine tatmin ve fayda sağlıyor. Bu kapsamda bilhassa lüks tüketim kullanım maksadından daha çok beğenilme ve kabul görme hedefine hizmet ediyor. Lüks tüketim maddele­ri genel olarak yüksek fiyat taşı­dıkları üzere hudutlu olarak üretili­yor, güç erişilebiliyor.

patronlardunyasi.com