Gazeteci Uğur Dündar, memleketler arası kontrol uzmanı Aykut Erdoğdu ile bir ortaya gelerek 418 milyar dolarlık paranın yurda nasıl girdiğini kıymetlendirdi…
Sözcü gazetesi muharriri Uğur Dündar’ın Aykut Erdoğdu ile geçen konuşmaları şu formda:
“Değerli okurlarım,
Türkiye, cumhuriyet tarihinin en kritik seçimlerine koşarken, 418 milyar dolar konusu, Millet İttifakı’nın Cumhurbaşkanı adayı Kemal Kılıçdaroğlu’nun seçim kampanyasının kalbine yerleşmiş durumda.
Kılıçdaroğlu’nun kurmaylarından ve uzun müddettir bu evrak üzerinde çalışan milletlerarası kontrol uzmanı Aykut Erdoğdu ile yapacağımız söyleşide 418 milyar doları ve bu paranın yurda nasıl getirileceğini konuşacağız.
UĞUR DÜNDAR U.D.: Sayın Erdoğdu bu 418 milyar dolar konusunu açar mısınız?
AYKUT ERDOĞDU A.E.: 418 milyar dolar, yolsuzluk riskinin en yüksek olduğu kamu ihaleleri, imar ve inşaat işleri, vergi ve primler, banka ve sermaye piyasaları ile güç ve madencilik dallarında yapılan yolsuzluklar sonucunda oluşan kamu ziyanının toplamı.
U.D.: Bu sayısı siz mi hesapladınız?
418 MİLYAR DOLAR EVRAKINI BENİM DE İÇİNDE OLDUĞUM 18 KİŞİLİK BİR KADRO HAZIRLADI
A.E.: Benim de içinde olduğum 18 uzmandan oluşan bir takım hazırladı. Bu grup içerisinde siyasi olarak bir tek ben vardım. Kalanların tamamı bürokrat ve teknokratlardan oluşuyor. Çalışma ekibinde savcılar, emniyet mensupları, denetçiler, MASAK uzmanları, maliye, hazine ve planlama uzmanları, kesim uzmanları ve bilişim uzmanları var. Çalışma 2022 yılı Ocak ayında başladı ve 2022 Kasım ayında Kemal Bey’e sunuldu.
U.D.: Yolsuzluk ölçüsünü hesaplamak güç değil mi? Nasıl yaptınız bu hesabı?
A.E.: Benim de içinde olduğum geniş bir grup hesapladı. Öncelikle şunu söyleyeyim yolsuzluklar tabiatı gereği zımnî yapıldığı için tam ve kesin bir sayı tespit etmek mümkün değil. Bu sebeple muhakkak iddialar ve varsayımlar altında bu sayı hesaplandı. Bildiğiniz üzere ben milletlerarası sertifikalı bir denetçiyim. Dünyada da bu işler bu türlü yapılır. Bu hesaplama tekniği, varsayımlarınızı açıklamanız kaydıyla, milletlerarası standartlara uygundur. Kemal Beyefendi sayısı açıkladıktan sonra “varsayım ve tahmin” kısmına takılanlar oldu. Ancak şunu unutmayın; enflasyondan ulusal gelire, birçok bilgi de varsayım ve varsayımlara dayanarak hesaplanır. Örneğin HES güç ruhsatları ile ilgili belgelerde megawatt başına ne kadar yolsuzluk yapıldığı soruşturma belgelerinde muhakkaksa, şahit sözleri ve uzman görüşleri bu taraftaysa ve bu hususta kümesi temsil edecek kadar örnek belge varsa, tıpkı ruhsat üniteden çıkan tüm ruhsatlara bu yolsuzluk meblağını uygulayarak hesap yapmak makul bir varsayımdır.
U.D.: Bu sayısı yolsuzluk evrakları inceleyerek mi çıkardınız?
BU ÇALIŞMADA 10 BİNLERCE SAYFALIK RAPOR İNCELENDİ VE MİLYONLARCA DATA TAHLİL EDİLDİ
A.E.: Evet. Bu çalışma kapsamında 10 binlerce sayfalık Sayıştay raporları, teftiş şurası raporları, iddianameler, kesim raporları, faaliyet raporları, basına yansıyan haberler incelendi. Bütün bu incelemeler iddialarımızın isabetli olması için yapıldı. Fakat incelemelerimiz yalnızca belge bazlı değildi. Mesela elimizde KİK’ten aldığımız 20 sütun yüzbinlerce satırdan oluşan tüm kamu ihalelerinin özet bilgisini taşıyan ihale belgesi vardı. Bu milyonlarca bilgi demek. Bu evrakta yaklaşık 600 milyar dolarlık ihale verisi vardı. Bu tip evraklarda bilgisayar takviyeli istatistik programlarını kullanarak tahliller yaptık. Bu tahliller sonucunda açık ihale ile pazarlık tarzı ihale ortasında çok net bir kamu ziyanı ortaya çıktı. Bu sonuç bizim evrak bulgularımızla örtüşen sonuçlardı.
U.D.: Bu sayısı bir çeşit yapay zeka kullanarak mı buldunuz?
BİNLERCE SAYFADAN OLUŞAN 100’ÜN ÜZERİNDE ÖZELLEŞTİRME SÜRECİNİ İNCELEDİK
A.E.: Tam yapay zeka denemeyebilir. Fakat süreç sayısı çok olan dallarda bilgisayar takviyeli yazılımlar kullandık. Bu yüzden takımımızda iki bilişim uzmanı da çalıştı. Fakat süreç sayısı çok olmayan dallarda evrak bazlı incelemeler yaptık. Örneğin 100’ün üzerinde özelleştirme süreci vardı. Bunlarda belge bazlı incelemeler yaptık. Evrak bazlı dediğim, her bir evrak binlerce sayfadan oluşuyor. Örneğin TELEKOM belgelerinin yalnızca incelenmesi değil depolanması dahi büyük sorun olunca, evrakları tarayıp dijital ortama almak zorunda kaldık.
U.D.: Lakin belirlediğiniz sayısı afaki bulanlar var. 418 milyar dolar sayısının çok yüksek olduğunu söylüyorlar?
TELEVİZYONLAR BANA VE 418 MİLYAR DOLAR KONUSUNA AĞIR SANSÜR UYGULUYORLAR
A.E.: Evet bunları ben de duyuyorum. Keşke bu bireylerle televizyonlara çıkıp sorularına yanıt verebilsek. Lakin başta bana ve 418 milyar dolara ağır sansür var. Bu yüzden karşılık veremiyoruz. Şunu söyleyeyim; yolsuzlukla çaba multi disipliner bir alan. Bu yüzden 18 kişilik bir uzman takım çalıştı. Her bir uzmanlık alanının datalarını öteki uzmanlık alanı ile teyit ettik. Örneğin kamu ihale yolsuzlukları tahlilinin sonuçlarını bütçe ve ulusal gelir bilgileri ile test ettik. İmar ve inşaat yolsuzlukları datalarını TÜİK inşaat ve konut dataları ile denetim ettik. Akaryakıt kaçakçılığı datalarını Türkiye’deki araç sayısı, yıllık ekonomik büyüme ve tüketim ölçüleri ile test ettik. Bu test sonuçlarının birbiriyle dengeli olmasını sağladık. Fakat bu kolay bir iş değil. Örneğin İstanbul Boğazı kıyısında yapılan bir gökdelen ile Şırnak’ta yapılan apartmanlarda konut sayısı tıpkı görünüyor fakat imar rantı ortasında milyonlarca kat fark var. Bu yüzden mikro verilere inerek tahlil yaptık.
Şimdi gelelim tenkitlere. Tenkitler genelde ekonomistlerden geliyor. Türkiye’nin ulusal geliri 800 milyar dolar, kamu bütçesi yaklaşık 200 milyar dolar, bu bütçe içerisinde yatırımlar da yaklaşık 20-25 milyar dolar diyorlar. Bu sayısı 20 yıl ile çarpıyorlar ve 400 milyar doları buluyorlar. Sonra da ‘Bütün bu yatırımlar yolsuzluk mu?’ diye soruyorlar. Bu tenkitleri hürmetle karşılıyorum. Fakat ben de şunu sorayım: Biz yaklaşık 40 milyar dolarlık imar ve inşaat yolsuzluğu tespit ettik. Bu yolsuzluk konusu süreçler bütçede var mı? Yok. Bu türlü bir sürü örnek var.
U.D.: Sizin bu hesabınıza 128 milyar dolar da dahil mi?..
418 MİLYAR DOLAR YALNIZCA BEŞ KESİMDE HESAPLANAN MEBLAĞ. BU BÖLÜMLER DIŞINDA DA YOLSUZLUKLAR VAR
A.E.: Öncelikle sayı 128 milyar dolar değil. 128 milyar dolar eskide kaldı. Birkaç ay öncesinde bu sayı 256 milyar dolara çıktı. Lakin bu sayı bizim hesaplamalarımızda yok. Zira bu sayı bizim incelemelerimize temel teşkil eden yolsuzluk tarifi içinde sayılmıyor. 128 milyar dolar makus idarenin sonucu ortaya çıkmış bir sayı. Burada tabi ki büyük bir kamu ziyanı var. Lakin bu ziyan bizim çalışmamız kapsamında değil. Bizim çalışmamızda döviz ve kur manipülasyonları, kara para aklama, komite karşılığı kredi kullandırmaya ait teknik tahliller var.
U.D.: Yaptığınız hesabın dataya ve makul bir hesaplamaya dayandığı anlaşılıyor. Fakat 418 milyar doların tahsil edilemeyeceğini söyleyenler var. Hatta yüzde birini bile tahsil edemeyeceğinizi söyleyen saygın iktisat muharrirleri var.
A.E.: Bu yazıyı ben de gördüm. Keşke arayıp sorsalardı. Öncelikle şunu söyleyeyim; 418 milyar dolar yalnızca beş dalda hesaplanan fiyat. Bu beş kesim dışında da yolsuzluklar var. Üstelik bu hesapta çok optimist hesaplamalar yapıldı. Örneğin bilgisayar tabanlı inceleme sonucunda pazarlık yordamı ihalelerde yaklaşık yüzde 30 kamu ziyanı çıktı. Lakin evrak bazlı incelemeler ortalama yüzde 60-70 ortası kamu ziyanı göstermesine karşın biz yüzde 30’u baz aldık. Yani fiyat daha yüksek de olabilir.
Tahsilat problemine gelince… Bu bahiste kontrol elemanları, savcılar ve bir iktisat diplomatı arkadaşımız çalıştı. Bu alanda kritik kıymette kurumlar var. Teknik olarak Ulaştırma, Güç, Etraf ve Şehircilik Bakanlıklarının sağlayacağı teknik dayanak ile Hazine ve Maliye, İçişleri, Dışişleri, Adalet Bakanlığı, BDDK, BTK ve MİT üzerine sorumluluklar düşüyor.
Kemal Bey’e yapılan sunumda tahsilatla ilgili tüm süreç ve senaryolar anlatıldı. Kemal Beyefendi “Bu sayı ortadayken bunun şu kadar kısmını tahsil edeceğiz diyemeyiz. Bu çalanın yanına kâr kalması manasına gelir. Tamamını tahsil etmek üzere yola çıkacağız. Hatta Ankara’ya bir sayaç koyacağım. Tahsil edildikçe 418’den düşeceğim” diye görüş bildirdi.
Tahsilatın güçlü olması için evrakların güçlü kanıtlarla ve sağlam hukuksal desteklerle hazırlanması gerekiyor. Meri mevzuatımız gereğince imkan sağlıyor. Ayrıyeten şu an ayrıntı veremeyeceğim kimi özel kanunların çıkması gerekiyor. Bütün senaryolara nazaran 5 yıllık mühlet için tahsilat projeksiyonları yapılmış durumda.
U.D.: “Türkiye’de bütün mevduat neredeyse 500 milyar dolar. Siz 418 milyar doları nasıl tahsil edeceksiniz?” diye soranlar var? Yurt dışına kaçırılan servetin getirilmesi mümkün değil diyorlar!..
TÜRKİYE’DE GÖRÜNEN 500 MİLYAR DOLARLIK YABANCI SERMAYENİN BİR KISMI GÖRÜNDÜĞÜ ÜZERE DEĞİL
A.E.: Neyse ki Türkiye’de bütün servet mevduatlardan oluşmuyor. Gayrimenkuller, imtiyazlar, ruhsatlar, şirket iştirakleri üzere servet ögeleri var. Türkiye’de mevduatın yarısından fazlası aslında inceleme konusu bine yakın şahıs ve şirkete ilişkin. Yurt dışında kaçırılan varlıklarımızın geri kazanılmasına ait kontrol kökenli diplomat arkadaşımız mevzunun uzmanları ile görüşerek teknik hazırlıkları yaptı. Birleşmiş Milletlerin STAR (Stolen Asset Recovery – Çalınan Varlıkların Geri Alınması) inisiyatifi kapsamında hazırlıklar yapıldı. Çalınan servetin tespiti konusunda daha fazla bilgi vermem, müstakbel soruşturmaların selameti açısından hakikat olmaz. Yalnızca şu kadarını söyleyeyim; Türkiye’de görünen yaklaşık 500 milyar dolarlık yabancı sermayenin bir kısmı göründüğü üzere değil!..
U.D.: Başta İtalya olmak üzere birçok ülkede bu tip pak eller operasyonlarını yapanların başına çok belalar açıldı. Bu operasyonları yapan savcılar ve milletvekilleri suikast sonucu öldürüldü. Siz korkmuyor musunuz?
HAYATIMDA BİRİNCİ DEFA KORKUYORUM
A.E.: Doğrusunu söylemek gerekirse birinci sefer korkuyorum. Bu ülkede yolsuzlukla gayret, terörle uğraş kadar tehlikeli. Karşınızdaki çeteler çok güçlü. Devlet ayakları var. Mafya ayakları var. Terör ayakları bile var. Benim kaygım kendimle değil
ailemle ilgili. Bu endişe mevtle ilgili de değil, mevtten beter edebiliyorlar. Attığım her adımın izlendiğini biliyorum. Ben cumhuriyet tarihinde dokunulmazlığı olmasına karşın yargılanıp mahpus cezası almış tek milletvekiliyim. Cürmüm yolsuzlukla gayret. Terör hatalarında dahi bu yapılmadı. Bana atılan iftiraları saymıyorum bile…
Karşımızda bir hata örgütü var. Bu örgüt 418 milyar dolar ile ilgili tanıtım sinemalarımızı televizyonlarda yayınlatmadı. Çok güçlü ve tehlikeliler. Bu yüzden bizimle çalışan uzmanların ismini sır üzere saklıyoruz. Güvenlik telaşıyla sunumlar yalnızca Genel Başkan’a yapıldı ve bu yüzden Genel Başkan’ın masasında bulunan 440 sayfalık rapor kamuoyuna açıklanmadı. Bahis ile ilgili parti yöneticilerine yalnızca sayıları ve varsayımları içeren 10 sayfalık bir bilgi notu verildi.
U.D.: Son olarak 418 milyar doların halkta bir karşılığı olmadığı bu yüzden ittifak ortaklarının sahiplenmediği ve Kemal Bey’in tek başına 418 milyar doları anlatmaya çalıştığı yazılıyor. Bu bahiste ne diyeceksiniz?
HIRSIZLARIN HAZİNEDEN ÇALDIKLARI 418 MİLYAR DOLARIN TAHSİLATI ÖZEL BİR SERVET VERGİSİ ÜZERE DÜŞÜNÜLEBİLİR
A.E.: Ben Kemal Bey’in neden bu kadar sahiplendiğini bildiğim kadarıyla anlatayım. Kalan kısmında bir şey söylemem hakikat olmaz. Gereğince bilgilendirilmedikleri için olabilir. Bahsin mahremiyetini anlattım. Bu bir güvensizlik sorunu değil uzman grubu ve gelecekte yürütülecek soruşturmaların selametini muhafaza eforu.
Öncelikle Kemal Beyefendi ülkenin ekonomik durumunu görüyor. İşçi kesim yıllardır geçersiz enflasyon açıklamalarıyla aç bırakıldı. Bu insanları hak kayıplarının telafi edilmesi gerekiyor. Üstelik 100 milyar dolara yakın maliyet çıkaran sarsıntı gördük. Bütün bu maliyetleri ya ek vergiler ile ya da borçlanma ile karşılamak zorundayız. Halbuki Hazine’den çalınmış 418 milyar dolar gözümüzün önünde duruyor. 418 milyar doları hırsızlardan tahsil edilecek özel bir servet vergisi olarak düşünebilirsiniz.
Kemal Bey’in 418 milyar doların peşinin bırakmamasının öteki nedeni ahlaki. Kemal Beyefendi çalanın yanına kâr kalmasını istemiyor. Şayet bu paranın peşine düşülmezse yolsuzlukla varlıklı olmak legalleşir. İş yapma ahlakı bozulur. Çürüme tüm kurumlara yayılır ve devletimiz çöker diye düşünüyor. Bize sunum sonrası yaptığı konuşmada bu türlü anlattı. Umarım seçilir ve Hazine’den çalınan 418 milyar doları halka iade eder.
U.D.: Sayenizde, Türkiye’nin yazgı seçiminin göbeğinde duran 418 milyar dolarla ilgili bilgilenmiş olduk. Çok teşekkür ederim.
A.E.: Ben teşekkür ederim.”
patronlardunyasi.com
