“Işığın Peşinde” olan bir ressam: John Croxton

İstanbul şu sıralar sanat tarihinin değerli ressamlarından biriyle birinci sefer tanışmanın heyecanını yaşıyor… Meşher, Britanyalı ressam ve dizayncı John Craxton’ın yapıtlarını sanatseverlerle buluşturuyor. “John Craxton, Işığın Peşinde”, 2009’da hayata veda eden sanatkarın Türkiye’deki birinci ferdî standı. Milliyet’te yer alan habere nazaran, Craxton’ın arkadaşı Ian Collins’in küratörlüğünü üstlendiği stant, onun uzun mesleğine yayılan yapıtlarından bir seçki sunuyor. Lakin her şeyden evvel yaşadığı ânı ıskalamadan kayıt altına alan, çok taraflı bir ressamı tanıtıyor. Stantta çeşitli koleksiyonlardan ödünç alınan yapıtların yanı sıra John Craxton Estate’ten sonra en fazla sayıda Craxton yapıtına sahip olan Ömer Koç Koleksiyonu’ndan 44 eser var.

Uçsuz bucaksız mavilik

Ian Collins’ten öğrendiğimize nazaran hayattan keyif almaya çalışan, dertsiz, hesapsız, ânın tadını çıkaran ve hayatı olduğu üzere kabul eden bir sanatçı John Craxton. 1922’de İngiltere’de dünyaya gelmiş. Çizmek ve resmetmek dışında hiçbir şey yapmamaya yemin etmiş. Girdiği hiçbir imtihanı geçememiş ama yeteneğinin yanında bahtı yaver gidince lütuflarla dolu bir hayat serilmiş önüne… Collins’in tabiriyle keyfin fotoğrafını çizmiş ve keyifle yaşamış bir ressamla karşı karşıyayız. Ailesinin şimdi küçük yaşlarda verdiği “Hayatta ne yaparsan yap karar senin, her vakit memnun ol” nasihati ona bu gücü vermiş olmalı. Merakı ve bitmek bilmeyen arayışı, ‘karanlık, soğuk ve bağnaz’ olarak nitelendirdiği İngiltere’den kopuşuna neden olmuş. Ve Craxton ‘bir rengin peşinde’ soluğu Akdeniz ile Ege’de almış. İngiltere’de yaptığı ‘karanlık’ fotoğraflar rengini uçsuz bucaksız maviliklere bırakmış…

Sergide anıtsal bir duvar halısı, tablolar, çizimler, baskılar, kitap dizaynları ve şahsî eşyalar dahil olmak üzere Craxton’ın geniş yelpazesinden 200’e yakın yapıtı var. 1940’lı yıllarda savaş vaktinin karanlığından aydınlığa ve tek renkten parlak renklere gerçek ilerleyen keyif dolu ve yaratıcı hayatından izler görüyoruz. Çok istikametli bir sanatçı John Craxton. Meşher’in iki katına yayılan stantta ressamın tabloları, portreleri, fotoğrafları hatta kostümlerini tasarladığı operalardan imajlar dahi var. Erken devirlerinde Picasso, Miro’dan etkilenen Craxton’ın Yunanistan ile Türkiye seyahatlerinden kaynaklanan Ege kültürü ve görüntüsüne duyduğu sevgi, yetişkinlik periyodundaki çalışmalarını da şekillendiriyor. Kendini ‘Ege cennetini’ tanımlayan bir ‘Arkadyalı’ olarak görüyor. Renklerle oluşturduğu güçlü kompozisyonlar, ince ve son derece ferdî bir sembolizmin yanı sıra güneşin altındaki duyusal bir ömrü da yansıtıyor. Birçok tabloda ışığın kullanımı ve ışık kırılmalarının yarattığı yanılsamalar ön planda.

Ian Collins’in kaleme aldığı biyografi kitabının Türkçe çevirisi Yapı Kredi Yayınları tarafından “John Craxton: Hayatın Lütufları” başlığıyla yayımlandı.

50 yılı Osmanlı stüdyosunda

Craxton, 50 yıl boyunca en güzel yapıtlarının birçoklarını memleketi olarak benimsediği Girit’in Hanya kentindeki Osmanlı’dan kalma bir stüdyoda üretmiş. Hayatındaki onlarca ‘ünlü figüre’ rağmen denizciler, çobanlar, taverna ve kafelerdeki arkadaşları üzere sıradan insanları resmetmeyi tercih etmiş. Kimi tablolar bilhassa bir deniz günlüğü tadında. Hayata bakışı sanatına da yansımış. Yarım bıraktığı, akıbeti bilinmeyen tabloları, Collins tarafından atölyesinde tesadüfen rulo hâlde bulunmuş tablosu, Lucien Freud ile maceralı dostlukları, Picasso’yu görme hayaliyle bir balıkçı teknesine atlayıp gümrüğe yakalandığı anlar, Ege’deki balıkçılarla dostluğu… Hepsi birinci kere tanıştığınız bir ressamın ömür hikayesi hakkında kâfi ve kıymetli ipuçlarına sahip.

Güneye sevdalı John Craxton’ın yolu İstanbul’a da düşmüş elbette. İstanbul seyahatlerinde bilhassa Bizans mozaiklerinden ve Ayasofya’dan çok etkilenmiş. Troya’dan Efes’e kadar Türkiye’nin Ege kıyıları boyunca seyahat eden Craxton’ın tutkulu olduğu hususlar antik yerleşim yerlerinden klasik mutfağa kadar yer buluyor. Yaşamayı, hayattan zevk almayı, umursamamayı, doya doya yaşamayı benimsemiş bir sanatçı belirli ki. Hayatın ona verdiklerini o da fotoğraflarıyla sanatseverlere geri vermiş. Renk, figür, desen tercihlerindeki ‘denemeye değer’ yaklaşımı ve yapıtlarındaki hümanizma yaşama bakışını da en yalın hâliyle aktarıyor.
“Işığın Peşinde” kendi sesini arayanları da John Craxton’ın hikayesine ortak olmaya davet ediyor. Stant 23 Temmuz’a kadar ziyarete açık olacak.

patronlardunyasi.com