Bankalar faizi yüzde 16,5’ten açtı
Şebnem TURHAN
Türkiye’de dolar/TL 18.4 liraya dayandığında ve gerçek bireylerin döviz mevduatlarının toplam mevduatlarındaki hissesi yüzde 73’e geldiğinde hükümet kur muhafazalı TL mevduat eserini devreye aldı. Hem Hazine ve Maliye Bakanlığı hem de Merkez Bankası bu esere parasını yatıran vatandaşlara vade sonunda kur farkını ödemeyi taahhüt etti. Kamu ve özel bankalar da eser satışına başladı. Bankaların en düşük faiz oranları bile Merkez Bankası’nın siyaset faizi olan yüzde 14’ün 2.5 puan üzerinde belirlendi. Hatta bankalar mevduat büyüklüğüne nazaran 3 ay vadeli eserde bile yüzde 17,75’e kadar mevduat faizi verdiği görüldü.
Bankacılık kaynaklarından alınan bilgiye nazaran kur muhafazalı TL mevduatı esere uyguladıkları faiz oranları da Merkez Bankası’nın yüzde 14 düzeyindeki siyaset faizinin üzerinde. Yeniden bankaların müşterilerine yolladıkları bilgilendirmelere nazaran mevduat büyüklüğü ve vadeye nazaran değişmekle birlikte en düşük faiz 3 ay için yüzde 16,5, 12 ay vade için de yüzde 17,25 düzeyinde. 1 milyon lira üzeri ve 12 ay vadeli mevduata ise faiz oranı yüzde 18,25’e kadar çıkabiliyor. Kimi bankalar ise limit getirdi. Belirli limitin altındaki mevduata yüzde 14 siyaset faizi oranında faiz uygularken limitin üzerine çıkıldıkça ki faiz oranı da yüzde 18’lere gerçek yükseliyor. Vatandaşın da bu yeni esere olan ilgisinin yüksek olduğunu söyleyen bankacılık kaynakları geçen hafta yüzde 70’i aşan döviz mevduatının toplam mevduat içindeki oranının bu yeni eserle birlikte değişebileceğini lisana getirdi.
En yüksek faiz yüzde 17 olabilecek
Bu ortada Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın bu sabah açıkladığı uygulama temellerine nazaran; uygulamaya katılan bankalar, kur muhafazalı hesaba uygulayacakları azami faiz oranını, taban faiz oranının en fazla 300 baz puan üzerinde belirleyebilecek. Minimum faiz oranı hala yüzde 14 düzeyinde olduğu için bankalar en fazla yüzde 17 faiz verebilecek. Fakat azami faiz oranı Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından güncellenebilecek ve güncellendiği tarihten sonra geçerli olacak.
Asıllara nazaran uygulamadan Türkiye’de yerleşik gerçek bireyler yanı sıra yurt dışında personel, hür meslek ve müstakil iş sahibi Türk vatandaşları dahil Türkiye’de yerleşim yeri bulunan gerçek şahıslar de yararlanabilecek. Uygulamadan birden fazla sefer yararlanılabilecek ve alt üst limit olmayacak.
Hesaplar, 3, 6, 9 ve 12 ay olmak üzere 4 farklı vadede açılabilecek. Taban faiz oranı Merkez Bankası tarafından belirlenen bir hafta vadeli repo ihale faiz oranının altında olamayacak.
Vadesinden evvel çıkılırsa düşünceli
Fakat yeni eserin kimi külfetleri da bulunuyor. Şayet vadesinden evvel sistemden çıkarsa müşterilerin anaparasından kaybetme riski var. Nasıl mı?
Hazine ve Maliye Bakanlığı şimdi mevzuatı yayımlamasa da birinci gün yaptığı açıklamada “Vadeden evvel hesaptan para çekilmesi durumunda hesap vadesiz hesaba dönüşecek, faiz hakkı ortadan kalkacak. Hesabın açıldığı tarihteki TCMB kuru ile hesabın kapatıldığı tarihteki TCMB kurundan düşük olan üzerinden hesap bakiyesi güncellenecek” denildi. Merkez Bankası’nın da dün yayımladığı uygulama talimatında da şöyle denildi: “Vadeden evvel çekim yapılması durumunda;
a) Çekim yapılan tarihte saat 11:00’de Merkez Bankasınca ilan edilen kurun dönüşüm kurundan yüksek olması durumunda Merkez Bankasınca kur farkına ait ödeme yapılmaz.
b) Çekim yapılan tarihte saat 11:00’de Merkez Bankasınca ilan edilen kurun dönüşüm kurundan düşük olması durumunda hesabın vadeden evvel kapatıldığı tarihte saat 11:00’de Merkez Bankası tarafından ilan edilen döviz alış kurundan hesap bakiyesi güncellenir. Ortadaki fark banka tarafından Merkez Bankası’nın bildirilecek Türk lirası hesabına aktarılır ve Merkez Bankası’na birebir gün elektronik ortamda bildirilir.”
TL kıymetlenirse neler yaşanabilir
Sistemde müşteri hangi vadeyi seçtiyse 3, 6, 9, 12 ay o vade sonuna kadar kalması lehine olacak. Zira kurdaki rastgele bir gerileme ana paranın da azalması sonucunu doğuracak. Bankaların eserle ilgili yaptıkları duyurularda hesabın erkan kapanması durumunda vadesiz hesap durumuna düşeceği ve faiz hakkının ortadan kalkacağı belirtiliyor. Bununla birlikte şu ihtar yer alıyor banka bildirimlerinde: “Hesabın açıldığı tarihteki TCMB kuru ile hesabın kapandığı tarihteki TCMB kurundan düşük olanı üstünden hesap bakiyesi güncellenecektir. Örneğin bugün 10 TL kur ile açtığım mevduatı vadeden evvel dolar/TL kuru 12 iken erken kapatırsam faiz almadan ana paramı eksiksiz olarak geri alabiliyorum. Lakin dolar/TL kuru 9 liraya inerse anaparamın yüzde 10’unun da kur farkı nedeniyle kaybedebiliyorum.”
TL kıymetlenirse neler yaşanabilir?
Sistemde müşteri hangi vadeyi seçtiyse 3, 6, 9, 12 ay o vade sonuna kadar kalması lehine olacak. Zira kurdaki rastgele bir gerileme ana paranın da azalması sonucunu doğuracak. Bankaların eserle ilgili yaptıkları duyurularda hesabın erkan kapanması durumunda vadesiz hesap durumuna düşeceği ve faiz hakkının ortadan kalkacağı belirtiliyor. Bununla birlikte şu ikaz yer alıyor banka bildirimlerinde: “Hesabın açıldığı tarihteki TCMB kuru ile hesabın kapandığı tarihteki TCMB kurundan düşük olanı üstünden hesap bakiyesi güncellenecektir. Örneğin bugün 10 TL kur ile açtığım mevduatı vadeden evvel dolar/TL kuru 12 iken erken kapatırsam faiz almadan ana paramı eksiksiz olarak geri alabiliyorum. Fakat dolar/TL kuru 9 liraya inerse anaparamın yüzde 10’unun da kur farkı nedeniyle kaybedebiliyorum.”
Birebir biçimde değerli bir not diyerek müşterileri tekrar uyarıyor bankalar: “Vadeden evvel hesaptan para çekilmesi durumunda hesabın açıldığı tarihteki saat 11’de açıklanan TCMB kuru ile hesabın kapatıldığı tarihteki birebir TCMB kurundan hangisi düşük ise bu kur üzerinden vadesiz hesap bakiyesi güncellenir. Dolayısı ile vadeden evvel kapama yapılması halinde dolar kurunda yaşanacak düşüşe bağlı olarak anapara bakiyesinde de düşüş yaşanabilir.”
