Kategori küçüldükçe görünür olursunuz
Doğan Selçuk ÖZTÜRK
Ferdi Beyefendi, iş hayatına atılışınızdan başlayalım mı?
Ticaret hayatına atılacağım diyerek lise sonrası, bir üniversiteye gitmeyi asla planlamıyordum. Ancak iki abim ve annemin büyük baskısıyla üniversiteye yönlendirildim ve İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi Jeoloji Yüksek Mühendisliği kısmına girdim. Orası beş yıllık bir kısımdır. 1979’da mezun oldum. 1980 yılında Kale Kümesi ile tanıştım. Müracaatımı o vakit şirketin Perşembe Pazarı’nda olan merkezine yaptım. Çanakkale Seramik fabrikalarının yerini dahi bilmiyordum. Dediler ki fabrika Çanakkale’de, sen Çanakkale’de çalışacaksın. Pekala dedim. İstanbul dışına çıkmam derken Çanakkale’ye gittim. Ancak dediler ki fabrika Çanakkale’de değil, Çan’da. Çan, Çanakkale’ye bağlı, o tarihlerde on yedi bin nüfuslu bir ilçeydi.
Gittiğimde burada bir iki sene, askere kadar çalışırım, sonra da kaçarım noktasındaydım. Lakin o denli büyük bir fabrikanın içerisinde işe başladım ki, üç vardiyada toplam on bin kişi çalışıyordu o vakit. On yedi bin nüfuslu Çan’ın yanında on bin kişinin çalıştığı bir fabrika. İşe birinci gittiğim gün, güya bir ordu fabrikaya girip bir ordu çıkıyordu içeriden. O atmosfer beni çok etkilemişti açıkçası.
Hammaddeler kısmında işe başladım. Odağın seramik olduğu bir fabrikada, kendimi gösterme bahtım olmadığını gördüm. Çabucak çabucak tüm seramik şirketlerinin kil madeni temin ettiği Bilecik Söğüt’te Çanakkale Seramik’in de bölge şefl iği vardı. Orada bir durum boşaldı, ben oraya talip oldum.
On yedi bin nüfuslu Çan’dan beş bin nüfuslu Söğüt’e gitmeye talip oldum. İstanbul’un dışına çıkmam derken; evvel Çan, sonra Söğüt! Hayatta kategori küçültmek çok değerlidir. Kategori küçüldükçe duyulur ve görünür olursunuz, markanız ortaya çıkar. Bu eserde de o denli, beşerde da…1982 sonu, seramik üretimindeki teknolojik dönüşüm sonrası, İstanbul kömür alanlarında rezervlenmiş plastik kil potansiyeli araştırmaya paha bulundu. Şimdi kurulmuş hiçbir iş nizamı olmamasına ve işin sıfırdan başlayacak olmasına karşın bu işe talip oldum. İstanbul kömür ocakları killerini, daldan 4-5 mühendis birlikte çalışarak seramik kesimine kazandırdık. Kömür madencilerini sanayi hammaddesi üreticisine devşirdik.
TERCİHİM KALEKİM’DEN YANA OLDU
1998 yılına kadar, evvel bölge şefi, sonra bölge müdürü olarak bu vazifesi sürdürdüm. 1997’nin başında İbrahim Beyefendi bana Kalekim genel müdürlüğünü teklif etti. Potansiyel olarak Kale Maden genel müdürlüğü de bir talih olarak gözüküyordu ve Kale Maden şirketi Kalekim’den en az 3 kat daha büyük bir şirketti, İSO birinci 500 içindeydi ancak ben tekrar kategori daraltarak Kalekim Genel Müdürlüğü vazifesini kabul ettim. 1998-2013 ortasında on beş sene Kalekim genel müdürlüğü misyonunu yürüttüm.
Kalekim’de birinci yaptığımız işler, şirketi gençleştirmek, üretimde otomasyonu kurmak, kesimin en güzel Ar-Ge’sine gerek teçhizat gerekse nitelikli takım ile birlikte ulaşmak, rekabetçi tarafımızı daima canlı tutacak şirket sloganını “Daima En İyisi” olarak belirlemek, müşteri ismine eser seçimlerini yapan ustalar için “Kalekim Usta Kulübü”nü kurmak ve yalnızca iç pazar odaklı şirket için bir ihracat departmanı kurmak olmuştu.
2013 yılında, Kale Kümesi İdare Heyeti Lideri ve CEO’su Zeynep Bodur Okyay Hanım, Kale Yapı Kümesi başkanlığı vazifesini bana teklif etti. Açıkçası bu teklifi beklemiyordum fakat gurur verici bir teklif oldu. Kümenin amiral gemisi olan Kale Seramik’in de içinde olduğu Çan merkezli Kale Maden, Kale Nakliyat, Kalefrit ile İtalya’da üretim yapan Kale Italia şirketlerimizi 2013 Haziran-2017 Ağustos ortası yönettim.
37 yıl tam vakitli profesyonel iş hayatımı doldurduktan sonra, Kale Grubu’nda artık idare konseyi üyeliklerim var. Türkiye İmsad’da bir devir başkanlık yaptıktan sonra artık lider vekilliği yapıyorum. İzoder’de iki devir başkanlık yaptıktan sonra İzoder Liderler Konseyi üyeliğini sürdürüyorum. İstanbul Sanayi Odası ve Çanakkale Sanayi ve Ticaret Odası’nda Kale Kümesi ismine meclis üyeliklerim var.
“FERDİ, İHRACAT DEPARTMANINIZI ÇABUCAK KURUN”
Merhum İbrahim Beyefendi ile bir anınızı dinleyebilir miyiz?
Kalekim genel müdürlüğü misyonuna başladığımda, hem ihracat departmanı yoktu hem de ihracatımız. Kale Seramik’in her yıl katıldığı İtalya’daki Cersaie Fuarı’na birinci kez ziyaret gayeli gitmiştim. Yapı kimyasalları firma ve eserlerinin teşhir edildiği kısmı gördükten sonra İbrahim Beyefendi tarafından düzenlenen fuar kıymetlendirme toplantısında kelam istedim. Kümenin ihracatlarını yapan Kale Export şirket yetkilileri de toplantıdaydı ve Kalekim eserlerini de ihraç etmelerini gündeme getirdim. Kale Export kelama girdi ve torba torba yapıştırıcı ihracatı kolay değil, hem ucuz hem de yola dayanmaz ve bu ucuz eseri kimse istemez dediler. Ben de kelama girerek “Seramik ihraç ediyorsunuz, kilosu kaç dolar?” diye sordum. Çünkü Kalekim ortalama dolar/kg ünite fiyatı ile seramik ortalama dolar/kg ünite fiyatı birebirdi. Seramikleri metrekare ile ihraç ettikleri için Kalekim’e de torba olarak bakmışlardı. Merhum İbrahim Beyefendi en fazla 10 saniye düşündü ve direkt talimatı verdi: “Ferdi kendi ihracat departmanınızı çabucak kurun!” 1999’da ihracat departmanını kurduk. Artık yıllık 30-40 milyon dolar ihracat yapan, maksat pazarlarda yatırımlar yapan bir şirkete dönüştü.
“TEKRAR İBRAHİM BEY’E GİTMEM LAZIM”
Bayilerinizle ilgili bir unutamadığınız bir anekdotunuzu anlatabilir misiniz?
2000’li yıllarda Kalekim Genel Müdürü iken; İzmir’de büyük bir bayimiz vardı, her şeyden şikâyet ederdi. İbrahim Beyefendi bu bayimizi ziyarete gittiğinde, bizi İbrahim Bey’e şikâyet etmiş, İbrahim Beyefendi de beni aradı: “Bayimize Kalekim torbalarını başka bayilerden daha kıymetli satıyormuşsunuz?” dedi. Kalekim’in iki tane eseri var: birisi ekonomik eser, başkası standart eser. Nasıl kıymetli satmışız diye sordum. “İşte kendisi burada; başka bayilere torbasını 5 lira fiyatla verirken, buraya 5,5 liraya torbasını vermişsiniz. Münasebetiyle ben bunun da fiyatını beş liraya indiriyorum. Ortadaki farkı aranızda yönetin” dedi. Tamam, memnuniyetle dedim. Halbuki onun aldığı eser ekonomik eserdi. 4,75’ten alıyor, fakat standart eser zannederek şikâyet ediyordu. Satıştaki arkadaşları çağırdım. Torba başı 25 kuruş farkı kaç torbaysa, kaç tonsa hesaplayın fark faturasını gönderin, dedim. Ortadan birkaç gün geçti. Bayimiz beni aradı. “Ferdi Beyefendi bir yanlışlık mı var?” “Hayırdır” dedim, “ne yanlışlığı?” “Ben İbrahim Bey’e söylediğimde geriye hakikat fiyatın düşeceğini ve fark faturası keseceğimizi düşünmüştüm. Sen fark faturası göndermişsin.” dedi. “Evet, sen 4,75’ten alıyorsun torbasını, beş lira dedi İbrahim Bey” dedim. “Senin üzere ben de İbrahim Bey’i dinlerim. Ona karşı gelemem. Onun için de bu farkı kestik gönderdik.” “Ya bu nasıl olur, bizim çocuklar bana yanlış bilgi vermiş. Nasıl düzeltiriz?” Ben de bayimize “Maalesef tekrar İbrahim Bey’e gitmen lazım, İbrahim Beyefendi beni tekrar telefonla arayacak ve tekrar talimat verecek, fark faturasını iptal edin diyecek, hayatta İbrahim Bey’in dediği talimatın dışına çıkmam” dedim. Fiyat farkı faturasını iptal etmedik, ödemek zorunda kaldı. Bir daha da emin olmadan ve bizlerle konuşmadan iş yapma yoluna girmedi.
STK’lar en yeterli eğitim ve deneyim fırsatıdır
İş hayatına dair tavsiyelerinizi alabilir miyiz?
Çok âlâ not fiyatım ve güzel arşivciyim. Birisi geriye dönüp bir mevzuyu gündeme getirirse hatırlamaya değil, arşivdeki bilgiye çabucak başvururum. Her ne kadar iş dünyası ortak bir slogan üzere, “Her yıl kendi bacağından asılır” dese de, şirketler ve dernekler genel heyetlerle geçen devri karara bağlasalar da, günlük taze et varken, buzluktan donmuş et çıkartmaya meraklılar için et bozulmadan en yeterli buz çözücü ilaç sağlam bir arşivdir. Zira o donmuş ette bile kimlerin el izi var, arşivdeki dokümanlar gösterir. Meşhur Çin atasözü der ki “En silik mürekkep bile en güçlü hafızadan daha güzeldir.” Profesyonellere başka bir tavsiyem, plazacıların lisanıyla “Business demek network demektir!” Kısaca ayağı yere basan, itimada dayalı ilgi idaresi. İş hayatımın başında, 1981- 1982’de Çanakkale Seramik ismine çalıştığım Bilecik Söğüt’ün bana katkısı çok oldu. Bütün seramik şirketlerinin hammadde kısımları, maden kısımları Söğüt’ten kil madeni temin ediyordu ve inanılmaz bir mesleksel network’ün içine girdim bir anda. Hem rekabet manasında, hem mesleksel tecrübe manasında, hem muteber ve inanılır olmak manasında, hem de toplumsal münasebet ve irtibat manasında bana çok şey kattığını söyleyebilirim. Ağır yer aldığım sektörel STK’larda, bu deneyimin bana çok fazla yararı olmuştur. İlgi idarenizi ve bağlantı gücünüzü şirket içi tertipler da geliştirir ancak dikey yönde! Yatay tarafta ise en yeterli formda rakipleriniz geliştirir. Bu manada sektörel STK’lar en âlâ eğitim ve deneyim fırsatıdır. Sektörel iş, bağlantı ve irtibat idaresi içinde faal birisi değilseniz, kerpiç üretirken bile uzay mekiği yaptığınızı zannedebilirsiniz.
Hiçbir “keşkem” olmadı
Merhum İbrahim Bey’den öğrendiğimiz çok hoş bir tavsiye vardı: “Geçmişe kabak asmanın alemi yok! Dönün önünüze bakın, nerede yanlış yaptıysanız ders çıkartın, bir daha yapmayın!”
Yaptığım vazifeleri ve işleri her vakit çok severek yaptım, çok çalıştım, çok başarılı oldum lakin çok yanlışlar da yaptım. Yanılgı yaparım kaygısıyla çalışmadım. İbrahim Bey’in de verdiği yürek çok değerliydi. Sizi, genel müdür değilken bile genel müdür üzere hissettirirdi. Muhtemelen iş hayatımın başında daima maden şantiyelerinde ve işin cephesinde çalışmanın da tesiri vardı. Çok keyif aldığım vakitlerim üzere çok üzüldüğüm, kızdığım vakitlerim da oldu. Çok övüldüğüm vakitlerim üzere çok eleştirildiğim vakitlerim da oldu. Daima niçin bu benim başıma geldi diyerek sızlanmak yerine, işi otomobilin dikiz aynasından yönetmek yerine, önümdeki yolu izlemeye odaklandım. Geriye dönüp baktığımda da hiçbir “keşkem” olmadığını söyleyebilirim.
