Yüksek enflasyona karşı bir atılım gelir mi?
Şebnem TURHAN
Enflasyon, 2021’de beklentilerin üzerinde yüzde 36.08 artarken, yapılan değerlendirmeler enflasyonda şimdi en berbatın geride kalmadığını gösteriyor. Yıllık enflasyonda yüzde 40-50 düzeyleri konuşuluyor. Pekala enflasyon bir hiperenflasyona dönüşür mü, yoksa atılacak adımlarla yükseliş sınırlanabilir mi? Ekonomistler DÜNYA’ya kıymetlendirdi…
Atılım Murat: Kur muhafazalı mevduatta faiz özgür bırakılabilir
TOBB ETÜ Öğretim Üyesi Doç. Dr. Atılım Murat, yeni artırımlarla birlikte ocakta yüzde 8-10 düzeyinde enflasyon görülebileceğini belirterek yalnızca elektrik artırımlarının 2.5 puanlık bir tesiri olacağını vurguladı. Yıllık enflasyonun yüzde 40-50 düzeylerine yükselebileceğini belirten Murat, şöyle devam etti: “Eğer kurda yeni bir şok yaşanmazsa ikinci çeyrekten itibaren enflasyon yavaş yavaş düşüşe geçebilir. Yılı da muhtemelen yüzde 30’lar düzeyinde kapatırız. Hiperenflasyon olacağını düşünmüyorum. Lakin çok yüksek çift haneli enflasyonlar yaşayacağız ve varsayım yapmak da zorlaşıyor. Yüzde 40-50’lerde tepe yapacağımızı düşünüyorum.”
Merkez Bankası’nın ocak ayı Para Siyaseti Kurulu’nda bir atağı olmayacağını ve bu ayı pas geçeceğini düşündüğünü belirten Atılım Murat, yüksek enflasyona karşı ise evvel kur muhafazalı TL mevduatı eserinin yüzde 17 olan faiz sonunun kaldırılabileceğini akabinde ise enflasyon muhafazalı yeni eserlerin devreye girebileceğini söyledi. Murat, enflasyondaki duruma nazaran ise sonrasında bir faiz artışının gündeme gelebileceğini vurguladı.
Erhan Aslanoğlu: Hiperenflasyon hissini güçlü biçimde aldık
Piri Reis Üniversitesi Rektör Yardımcısı Prof. Dr. Erhan Aslanoğlu, enflasyon sayılarının çok yüksek lakin sürpriz olmadığını belirterek endekslerde tartısı yüksek eserlerin izlenebilen fiyatlarının böylesine yüksek bir artışa işaret ettiğini vurguladı. Aslanoğlu, “Hayatımıza en çok dokunan, besin, ulaştırma, konut eşyası üzere dallarda yıllık TÜFE yüzde 40-50 civarlarında. Hissedilen enflasyonda en az bu düzeylerde diye düşünüyorum. Manşet TÜFE’nin kısa müddette yüzde 40-45 ortasına gelme ihtimali yüksek. Ötesi kurlardaki seyre bağlı olacak. Aralık ayı besin enflasyonu yüzde 15 üzerinde. Bu dalda Ocak ayında hafif bir düzeltme olabilir lakin öteki bölümlerde düşüş ihtimali sıkıntı görünüyor” diye konuştu.
Geçmiş tecrübelerin Türkiye’de hiperenflasyonun çok kolay olmadığını gösterdiğini vurgulayan Aslanoğlu şöyle konuştu: “Ücretlerde endekslenme olmadıkça, bu mümkünlük azalır lakin aslında çok yüksek bir enflasyonumuz var ve bunun yarattığı ezayı ziyadesiyle yaşıyoruz. Son aylardaki fiyatlama davranışları, günlük fiyat ayarlamaları, bizlere hiperenflasyon hissini güçlü bir biçimde verdi. Yapılması gereken para siyaseti başta olmak üzere kapsamlı bir dezenflasyon programının devreye girmesidir.”
Tuğrul Aşikâr: Yüksek enflasyonla boğuşmaya devam edeceğiz
Dünya Gazetesi Müellifi Tuğrul Belirli de gelen sayıların hiç şaşırtan olmadığını söyleyerek şöyle konuştu: “ÜFE’nin de çok yüksek gelmesi önümüzdeki devirde enflasyonun artmaya devam edeceğini gösteriyor. Fiyat hareketleri üst yanlışsız esnek aşağı gerçek ise katı olduğu için nette fiyatlarda döviz kurundaki düşüşe paralel bir düşüş beklemek çok gerçekçi değil. Kaldı ki döviz kurları üzerindeki baskı devam ediyor üzere. Fiyatlardaki artış da enflasyonun yüksek düzeyde devam etmesine sebep olacaktır. Bütçe disiplini büsbütün kaybedilmediği ve para basarak finanse edilmediği sürece hiperenflasyona gitmez. Fakat para siyasetinin bu biçimde devam etmesi durumunda yüksek enflasyonla boğuşmaya devam edeceğiz.”
Serhat Gürleyen: Tabiatıyla düşmesini sağlayacak bir neden yok
İş Yatırım Araştırma Yöneticisi Serhat Gürleyen, kamu tarafından yönetilen ve yönlendirilen mallara (elektrik, doğalgaz, akaryakıt ve ulaştırma hizmetleri) yapılan rekor artırımlar, kur şokunun gecikmeli tesirleri ve beklentilerde bozulmayla yılın birinci aylarında enflasyonun yüzde 40’ı geçmesini beklediklerini kaydederek, Merkez Bankası’nın ocak ayı toplantısında ne yapacağını görmek için 2022 sonu için yüzde 30’luk enflasyon iddiasında şimdilik bir değişikliğe gitmediklerini belirtti. Uygulanmakta olan çok genişleyici para ve gelirler siyasetlerinden süratli bir U dönüşü yapılmazsa, enflasyonun resen düşmesini sağlayacak bir neden görmediklerini lisana getirerek “Türkiye kur-enflasyon-ücret sarmalına girmiş durumda ve bu sarmaldan çıkmamız maalesef kolay olmayacak” diye konuştu.
Seltem İyigün: Makroihtiyati uygulamalar gündeme gelebilir
Coface Türkiye Ekonomisti Seltem İyigün, aralık ayı verisinde kurdan en süratli etkilenen sağlam tüketim mallarındaki artışın yanı sıra hizmet fiyatlarındaki artışın öne çıktığını belirterek şöyle konuştu: “Ancak bu kalemlerin dışında da tüm endekse yaygın artışlar kelam konusu. Bunun kıymetli bir kısmı maliyet tesirinden kaynaklı lakin fiyat artışlarının süratli ve yüksek olması nedeniyle öne çekilen talebin de tesiri olduğu söylenebilir. Üretici fiyatlarındaki artışın geldiği düzey önümüzdeki aylarda tüketici fiyatlarına daha geçişkenlik tesiriyle yansıyacak artışların olduğuna işaret ediyor. Önümüzdeki periyotta gerçek faizin seyri ve kurdaki gidişat tekrar belirleyici olmaya devam edecek. Cari istikrar tarafındaki gelişmeler de takip edilecek.” İyigün, “Mevcut şartlar altında, faiz aracı yerine makro ihtiyati uygulamalar gündeme gelebilir. İhracat ve üretim tarafındaki olumlu seyrin devamı için maliyet baskısı da firmalar açısından kıymetli olmaya devam edecek. Merkez Bankası’nın ocak ayı toplantısındaki değerlendirmelerini takip edeceğiz” diye konuştu.
Burcu Aydın Özüdoğru: İki seçenek var
Burcu Aydın Özüdoğru ise enflasyonda ‘zirveye ulaşıldı ve bundan sonra fiyat artışları makulleşecek’ kanısının şu an için sıkıntı göründüğünü söyledi. Özüdoğru şu değerlendirmede bulundu: “Peki bundan sonraki süreç nasıl devam edebilir? Seçeneklerden en iyimseri; lakin en az mümkün görüneni, Hükümetin izlediği iktisat siyasetlerinin sonuçlarını kıymetlendirerek düşük faiz ile enflasyonu düşüremeyeceğini kabul etmesi ve genel kabul görmüş iktisat siyasetlerini uygulayacağı tarafında karar almasıdır. Son 3 yıl içinde değişen birçok maliye bakanı ve merkez bankası liderinin olduğu bir devirde alınan bu kararın güvenilirliği piyasa tarafından sorgulanacaktır. Yeni siyasetlerin sürdürülebilirliği konusunda hanehalkına, firmalara ve yatırımcılara inanç veren kurumsal altyapıyı pekiştirecek düzenlemelerin gelmesi de gerekecektir.
En mümkün görünen; lakin bu ülkede yaşayan yahut iş yapan bireyler için en olumsuz olan seçenek ise mevcut siyasetlerde ısrar edilmesidir. Bu ısrar, milletlerarası piyasalarda sıkılaşan para siyaseti karşısında ülke risk primini daha da artıracak, kurdaki bedel kayıplarını tetikleyerek enflasyonu daha da üst taşıyacak, hanehalkının yoksullaşmasını, firmaların ise sermayelerinin aşınmasına sebep olacaktır. Aşağı taraflı bu gidişat ise ülkenin yapacağı siyasi tercihe nazaran taraf değiştirebilecektir. Türkiye’nin dinamik yapısı ve varlıklı insan gücünü göz önüne aldığımızda, 2022 yılının kurumsal idarede liyakat ve kuralların temel alındığı bir yıl olmasını dilerim.
