‘2022 yılı fiyatlarındaki artış enflasyonun üzerinde olacak’
Yasemin SALİH
Kurdaki hareketlilik, artan enflasyon tüm çalışanlarda 2022 fiyat artırımlarıyla ilgili büyük bir beklenti yarattı. 2022 yılına ait fiyat artırımlarıyla ilgili geniş bir araştırma yapan Mercer ve PERYÖN, şirketlerin değişen ekonomik şartlarda gösterdikleri refl eksi ortaya koydu. Son araştırmadan kısa bir mühlet sonra brüt minimum fiyatın açıklanmasının akabinde araştırmayı yenilediklerini ve farklılıklar kaydettiklerini belirten Mercer Türkiye CEO’su Dinçer Güleyin, Dünya Web TV’ye yeni yıl artırımlarını kıymetlendirdi.
Mercer ve PERYÖN’ün taban fiyat belirlendikten sonra aralık ayında yaptıkları son araştırmada şirketlerin çabucak yeni bir aksiyon aldıkları görüldü. 673 şirketin katıldığı araştırmada 2022 yılı için fiyat artış beklentisinin ortalama yüzde 32 olarak öne çıktığını söyleyen Dinçer Gürleyin, evvelki gün açıklanan aralık ayı yıllık enflasyon oranından sonra durumun değişeceği bilgisini verdi. Gürleyin, “Her ay yaptığımız araştırmalarda şirketlerin yıllık enflasyon oranının birkaç puan üzerinde artırım yapma kararında olduklarını gördük. Son açıklanan yıllık enflasyondan sonra da birebir eğilimin gerçekleşeceğini öngörüyorum” dedi. TÜİK’in aralık ayı yıllık enflasyon oranı yüzde 36,08 olarak açıklandığı düşünüldüğünde şirketlerin yüzde 36-40 bandında fiyat artırımı yapacakları ortaya çıkıyor.
Yetenek meşakkati öne çıktı
Dinçer Gürleyin’e nazaran şirketlerin çalışanları enflasyon karşısında teminata alma eğilimi, biraz da mecburi. “Çünkü geçirilen bu güç periyottan dönüşümü sağlayacak yetenekler öne çıktı. Türkiye ve dünyada büyük bir istifa furyası var. Bunun nedeni yüzde 55 oranında fiyat olarak belirlendi. Yüzde 27 oranında da tükenmişlik öne çıkıyor. Bu yetenekler olmadan pandeminin getirdiği dönüşüm ve sıkıntı sürecin atlatılamayacağının şuurunda olan şirketler, muhtaçlıkları görmezden gelemez” diyor Gürleyin.
Mercer ve PERYÖN’ün son araştırmasında fiyat artış bütçesi en yüksek olan bölümlerin yüzde 35 ile kimya, güç, lojistik ve perakende bölümleri olduğu görülüyor. Dinçer Gürleyin, araştırmaya katılan şirketlerin yüzde 32’sinin 2021’de ek artırım yaptıklarına dikkat çekti. Gürleyin, “Ek artırım yapmayı planladığını söyleyen şirketlerin oranı yüzde 14. Yani şirketlerin toplamda yüzde 46’sı, 2021’deki ekonomik gelişmelere refleks gösterdi ya da göstermeyi düşünüyor” dedi. Araştırmaya nazaran ek artırım yapanların yüzde 58’i bunu 2021 artırımlarına dahil etti. Fakat yüzde 15’lik kesim ise bu ek artışı 2022 bütçesinden kaydırdı. Bu kaydırmanın 2022 artırım oranını etkileyip etkilemeyeceğini sorduğumuz Gürleyin, “Sanmıyorum. Bu ekonomik iklim daima hale gelirse şirketler çalışanların muhtaçlıklarını gözetmek zorunda. Bırakın azaltmayı, artırım devirleri 1990’larda olduğu üzere yılda birkaç defa olacak biçimde artırılabilir. Bunu pahalandıran şirketler var” karşılığını verdi.
Mavi yakaya artırım daha yüksek
Dinçer Gürleyin’in verdiği bilgilere nazaran şirketlerin fiyat yaklaşımlarında yerli ve yabancı kökenliler ortasında bir fark yok. Artırımlara meslek kırılımı olarak bakıldığında görece daha yüksek artışın mavi yakada gözlemlendiğini aktaran Gürleyin, şu bilgileri verdi: “Asgari fiyat açıklandıktan sonra firmaların mavi yaka için öngördükleri ortalama artış oranı yüzde 35’ti. Fakat bu enflasyon oranının açıklanmasından sonra artacaktır. Şirketlerin yüzde 50’si brüt minimum fiyattaki artışı tüm maaş bantlarına yansıtacağını bildirdi. Yüzde 35’i ise görece yeni oluşan minimum fiyata yakın maaş alanlara bu farkı yansıtacağı bilgisini verdi. Yükselen enflasyon, artan geçim maliyeti birtakım şirketlerin maaş artış devirlerini de gözden geçirmelerine neden oldu.”
Elektrik, ısınma, internet ödemelerine takviye
Mercer Türkiye CEO’su Dinçer Gürleyin’in dikkat çektiği bir öbür mevzu da yan haklar oldu. Yan hakların her zamankinden daha kritik hale geldiğini söyleyen Gürleyip, şirketlerin bu bahisteki eğilimlerini şöyle aktardı: “Burada da kendini farklılaştıran kurumlar yeteneği elde tutmada avantaj elde edeceklerdir. Şirketlerin kıymetli kısmı yan haklar siyasetini değiştirmediğini belirtiyor. Lakin kayda bedel oranda şirket de esnek çalışma periyodunda internet ödeneği, elektrik ödeneği, ısıtmasoğutma ödeneği, ofis ekipmanı takviyesi ya da ödeneği üzere eklemeler yaptı. Yemek ödeneğinde bir artış görüyoruz zira esnek çalışma periyodunda mesailer daha ağır geçiyor. Çalışanların yemek yapmaya vakitleri yok. Hane halkının da beslenmesi gerekiyor. Bu nedenle şirketlerin yüzde 30’u yemek ödeneğini artırdığını tabir etti.”
Fiyat artış periyotları ocak ayına kayıyor
Mercer Türkiye CEO’su Dinçer Güleyin’in verdiği bilgiye nazaran, minimum fiyatlı çalışan oranı en yüksek olan kesimler sırasıyla perakende, hizmet ve lojistik olarak öne çıkarken, ankete katılan firmaların yüzde 78,6’sı taban fiyat, enflasyon ve performans artışlarını birebir devirde gerçekleştireceklerini belirtiyor. Artış devri için de ocak ayını planladıklarını söylüyorlar. Firmaların yüzde 14’ü minimum fiyat ve enflasyon artışını birebir anda, performans kıymetlendirme artışını farklı ayda gerçekleştireceğini belirtiyor. Firmaların yüzde 7,4’ü enflasyon, minimum fiyat ve performans artışlarını farklı aylarda gerçekleştireceğini söylüyor.
