Paketten çıkan BES düzenlemelerini kesim olumlu karşıladı

SELÇUK OKTAY

Ferdi emeklilik sisteminden çıkmadan birikimin bir kısmını alma ve temlik gösterme uygulamaları öngörülürken dal temsilcileri bu düzenlemelerin olumlu tesiri olacağına dikkat çekti.

Kesim, yüksek meblağda ödeme yapan tasarruf sahiplerine yönelik düzenlemenin de yararlı olacağı görüşünde.

“Kısmi ödeme tasarruf sahibinin kaybını önleyecek”

Yasa teklifinde kesim açısından en kritik düzenlemelerden birisi kısmi ödeme imkanı oldu. Teklifte kurumca belirlenen hallerde ve şartlarda iştirakçiye sistemden ayrılmadan, devlet katkısı hesabındaki fiyatlar hariç hesabındaki birikim meblağının yüzde 50’sine kadar kısmen ödeme yapılabilecek.

Bu durumda kısmen yapılan ödeme fiyatının yüzde 25’ini aşmamak üzere devlet katkısı hesabındaki fiyattan da ödeme yapılabilecek.

Bu fıkra kapsamında yapılacak süreçlere ait devlet katkısına dair uygulamalar dahil olmak üzere, temel ve yollar bakanlığın uygun görüşü alınarak kurum tarafından belirlenecek.

Yasa teklifinde husus ile konut alımı, evlilik eğitim ve gibisi özellik eden durumlar sayıldı.

Bloomberg HT’ye mevzuyu pahalandıran Garanti BBVA Emeklilik Genel Müdürü Burak Ali Göçer bu mevzunun uzun müddettir dalın istediği bir bahis olduğunu ve bu mevzuda kesimin SEDDK ve Hazine ile görüşmeleri olduğunu belirtti.

Bu düzenlemenin BES’e çok paha katacağını söyleyen Göçer şunları vurguladı:

“Müşteriler muhtaçlık halinde BES’teki parasını bozdurmak zorunda kalabiliyor. Toplam birikmiş paranın tamamına muhtaçlığı yokken mecburen hepsini alıyor, devlet katkısını, yıllardır biriktirerek hakettiği birtakım haklarını kaybediyor. Kısmi çekiş bu manada müşteriye muhtaçlığı kadar parayı çekme imkanı sunuyor.

Bizim yıllardır müşterilerde gördüğümüz, BES’teki parasını bozarak çekenlerin çok değerli bir kısmı yeni bir kontrat ile tekrar BES’e giriyor. Yani BES aslında bu biçimde kullanılıyor. Para birikiyor, vatandaş çekiyor, lakin tekrar başlıyor, bir daha çekebiliyor. Kısmi çekiş bu sürece çok olumlu katkıda bulunacak, ortadaki toptan para çekmelerdeki vatandaşın yaşadığı kaybı önleyecek. Sistemi büyüteceğini, kullanım oranlarının artacağını düşünüyoruz. Kısmi çekişte de benzeri davranış olacaktır, ödemeye devam edecek müşteri yalnızca ortada muhtaçlığını karşılayacak.”

Fiba Emeklilik Genel Müdürü Erol Öztürkoğlu da Bloomberg HT’ye yaptığı değerlendirmede tasarruf sahiplerine kısmi ödeme imkanın getirilmesinin kesime ziyan vereceğini düşünmediğini, tasarruf sahipleri açısından olumlu olduğunu belirtti.

Benzeri görüşü TOBB Sigorta Acenteleri İcra Komitesi Lideri Levent Korkut da lisana getirdi. Korkut kur tarafında yaşanan gelişmelerin tesiriyle tasarruf sahiplerinin sistemdeki birikimlerine yöneldiğini, bunun da fonlara ziyan verebildiğini söylerken, alınan kararın hayli yanlışsız bir karar olduğunu ekledi.

Axa Hayat ve Emeklilik Lideri ve İcra Konseyi Üyesi Olgun Küntay ise kelam konusu düzenlemenin değerli bir gelişme olarak değerlendirilebileceğini bunun yanında fon büyüklüğüne baskı yaratabileceğini söyledi.

Küntay düzenlemeyi Bloomberg HT’ye şöyle kıymetlendirdi:

Bu değişikliğin ayrıntılarının kanun değişikliği sonrasında ikincil düzenlemeler ile belirleneceği anlaşılıyor. Bu çerçevede, bu seçenekten faydalanabilmek için sistemde muhakkak bir mühlet geçirilmiş olması, katkı hissesi ödemeleri toplamının aşikâr bir seviyeye ulaşmış olması üzere kimi şartların kelam konusu olabileceği düşünülebilir. Değişiklik teklifinin münasebetine bakıldığında da bu düzenleme ile konut alımı, evlilik, eğitim ve gibisi özellik arz eden durumlarda gereksinim duyulabilecek birikimlerin Ferdî Emeklilik Sistemi bünyesinde oluşturulmasının amaçlandığı görülmektedir.

Sektörel açıdan değerlendirildiğinde bu değişiklik ile özel emeklilik sistemi, emeklilik devri için birikim yapmaya yönelik bir yapıdan, tıpkı vakitte orta devirli tasarrufları da hedefleyen bir yapıya dönüşmektedir. Bu, kıymetli bir gelişme olarak kıymetlendirilebilir.

Tasarruf sahiplerinin bu düzenleme karşısında davranışlarını önümüzdeki periyotta izleyeceğiz. Bir muhtaçlık durumunda şu ana kadar mukavelesini kapatmak durumunda kalan iştirakçiler artık kontratlarını kapatmadan bir nakit meblağa ulaşma imkanına kavuşacaklar.

Öteki yandan bu imkan fon büyüklüğü üzerinde bir baskı yaratabilir. Bu durumu dengelemek için sistemin, yeni düzenlemenin getirdiği avantajlar ile yeni iştirakçiler yaratmaya odaklanması beklenebilir.

“Temlik düzenlemesi kredi tarafında takviye verebilir”

Teklifte BES açısından kritik olan bir başka düzenleme temlik düzenlemesi oldu.

Buna nazaran kullanıcının talebi halinde ferdi emeklilik sistemindeki kontratların temlik edilmesi imkanı öngörülüyor.

Fiba Emeklilik Genel Müdürü Erol Öztürkoğlu, kelam konusu düzenlemenin kredi tarafında olumlu yansımaları olacağına işaret etti. Kelam konusu düzenlemenin bölüme yarar getireceğini söyleyen Öztürkoğlu, tüketici kredilerinde az riskli bir enstrümanın teminat olarak kabul edilmesinin de olumlu katkıları olacağına dikkat çekti.

Garanti BBVA Emeklilik Genel Müdürü Burak Ali Göçer de düzenlemenin olumlu olduğunu belirtti. Kısmi ödeme üzere bu hususun da kesimin uzun vakittir beklediği bir düzenleme olduğunu söyleyen Göçer hususa ait şu yorumu yaptı:

“BES kontratlarının temliki BES’inizi hiç bozmadan, hatta içinden para bile çekmeden, BES’teki paranızı teminat göstererek uygun koşullarda kredi kullanmanızı sağlıyor. BES’teki birikiminizin minimum brüt fiyat (kaldığınız yılla çarpılarak) kadarlık kısmi rehin edilemez olduğu için kredi teminatı olarak kullanılamıyordu. Temlik sistemi ise fiyat hududu olmaksızın müşterinin BES’ini teminat göstererek kredi alabilmesine imkan tanıyor.”

Bloomberg HT yayınına katılan Adendum Aktüerya Emeklilik Danışmanlık Yönetici Ortağı ve Aktüer Ali Haydar Elveren ise temlik konusunun hassas biçimde düzenlenmesi gerektiği söyledi.

Elveren şu sözleri kullandı: Epey hassas düzenlenmesi gerekir. İştirakçilerin emeklilikle ilgili birikimleri öbür borçları ve alacakları için kullanıldığı takdirde, tasarruflar üzerinde negatif bir tesiri olabilir. Berbata kullanma da olabilir. Kesinlikle kamu otoritesini esirgeyici nitekim ferdi emeklilikte muhtaçlığı karşılayamaya yönelik olmalı. Borçlardan ötürü süratli bir biçimde BES’teki birikimler tükenebilir” diye ekledi.

Yüksek meblağda ödemeye avantaj

Son olarak yüksek dengeli ödemelere ait de teklifte yer alan düzenleme de kesim temsilcileri tarafından kıymetli bir gelişme olarak değerlendirildi.

Teklife nazaran bir iştirakçi için bir takvim yılında ödenen ve devlet katkısı meblağının hesaplanmasına temel teşkil eden katkı hisselerinin toplamı ilgili takvim yılına ilişkin hesaplamaya ait periyodun sona erdiği tarihte geçerli brüt taban fiyatın hesaplama periyoduna isabet eden toplam fiyatını aşamayacak. Anılan sonu aşan katkı hisseleri için bakanlığın uygun görüşüyle, kurumca belirlenecek yordam ve asıllar çerçevesinde, ilgili katkı hissesinin ödendiği yılı takip eden takvim yıllarında da devlet katkısı hesaplaması ve ödemesi yapılabilecek. Bu ödenekten bütçenin öbür kalemlerine hiçbir formda aktarma yapılamayacak. Devlet katkısı, katkı hissesi ödemelerinden farklı olarak takip edilecek.

Fiba Emeklilik Genel Müdürü Erol Öztürkoğlu yıllık olarak örneğin 100 bin liralık ödeme yapan bir tasarruf sahibinin devlet katkısı için 60 bin liraya kadar limiti olduğunu, düzenlemenin yürürlüğe girmesi durumunda 40 bin liralık artan kısmın bir sonraki yılda limite tabi olacağını belirtti.

Öztürkoğlu bu durumun yüksek dengeli ödemeler için avantaj yarattığına vurgu yaptı.