Metalde kritik toplu kontrat görüşmesi bugün
TAHSİN AKÇA
MESS ile büyük beyaz eşya ve otomotiv üreticisi firmaların da ortalarında olduğu 130 bin metal çalışanı ortasındaki 2021-2023 devrini kapsayan toplu iş mukavelesi görüşmelerinde kritik haftaya girildi.
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) açıkladığı yıllık enflasyonun yüzde 36,2’ye ulaşması üzerine görüşmelerin başlangıcında her devir olduğu üzere 6’şar aylık periyotlar için müzakere yapılırken, geçen hafta yapılan görüşmede birinci yılın tamamı için oran üzerinden hesaplar masaya taşındı.
130 bin emekçi ismine toplu kontrat görüşmelerini gerçekleştiren Türk Metal Sendikası ile MESS ortasında görüşmeler bugün 18.00’den itibaren tekrar başlayacak. Gece boyunca sürmesi beklenen görüşmelerin yarın da devam etmesi ve akabinde bir sonuca ulaşılması hedefleniyor.
MESS artırım teklifini yükseltmişti
Geçen haftaki son görüşmede MESS teklifini yıllık bazda yüzde 50,45’e yükseltirken, Türk Metal yıllıkta yüzde 76,21 artırım talebini yineledi.
MESS daha evvel birinci 6 ay için, geçmişe dönük yüzde 8,8 enflasyona karşılık, yüzde 21 oranında artış teklif ederken, yılın tamamı için yapılan teklif ikinci altı ay için teklif edilen artırımla toplamda yüzde 50,45’e çıktı. MESS toplumsal haklar için de teklifini yüzde 19’dan yüzde 25’e yükseltti.
Türk Metal Sendikası Lideri Pevrul Kavlak’ın sunumunda belirttiğine nazaran Türk Metal ise birinci 6 ay için yüzde 29,57 artırım talep ediyor. Yani birinci 6 ay için brüt bin 882 lira, nette de yaklaşık bin 500 lira talep ediyor. Sendika ikinci 6 ay için de yüzde 36 artırım istiyor. Bu da yaklaşık brüt 2 bin 970 lira, nette ise 2 bin 500 liraya karşılık geliyor.
6 aylık artırımlar kümülatif olarak yıl bazında 4 bin 852 lira brüt, yaklaşık 3 bin 900 lira da net artırım demek. Bu da yıllık bazda yüzde 76,21 oranına denk geliyor.
Bunlara ayrıyeten fiyatların taban fiyat kadarının vergiden muaf olmasının getirdiği yaklaşık yüzde 7,6’lık artırım ise dahil değil.
Türk Metal, Ocak-Şubat enflasyonuna nazaran refah hissesi istiyor
Metal dalında toplu mukavele devirleri farklı ay aralıkları dikkate alınarak hesaplanıyor. Yani imzalanması beklenen toplu mukavelede ikinci 6 ay için yüzde 36’lık artırım talebinde 2021’in eylül-ekim-kasım-aralık ve 2022’nin ocak ve şubat aylarını kapsayan 6 aylık periyottaki enflasyon dikkate alındı. Buradaki birinci 4 ayda enflasyon yüzde 21,19 gerçekleşirken, ocak ve şubat aylarında toplam enflasyon yüzde 15’in üzerinde çıkarsa 6 aylık toplamda talebin üzerinde gerçekleşmiş olacak.
Türk Metal, Ocak ve Şubat aylarındaki çıkacak enflasyona nazaran refah hissesinin verilmesini talep ediyor.
Pevrul Kavlak da bunu sunumda şöyle tabir etmişti: “Bu talep ortalama bir orandır. İkinci 6 ay enflasyonu talebimiz olan yüzde 36’nın altında olursa, biz kârdayız. Refah hissemizi almış olacağız. Üstünde olursa, örneğin enflasyon 38 ya da 40 oldu, biz o vakit gerçekleşen bu oranı alacağız. Yani 38 ise 38, 40 ise 40 alacağız.”
Bu akşam başlayacak kritik son cins görüşmelerde enflasyonun, kurdaki süratli artışlar ve emtia fiyatlarındaki global yükselişle süratli çıkışa geçmesi nedeniyle bilhassa 2021’in son 4 ay ve 2022’nin birinci 2 ayının enflasyonu üzerinden pazarlıklar belirleyici olacak.
Geçmişte enflasyon üzeri artırım yapılmıştı
Geçmiş toplu iş kontratlarına bakıldığında o devrin enflasyonunun üzerinde artırımla mutabakatlar sağlandığı görülüyor.
En tartışmalı ve tansiyonlu geçen devir olan, 3 yılı kapsayan 2014-2017 toplu mukavelesi, birinci 6 aylık enflasyon yüzde 3,7 gerçekleşirken, yüzde 9,7 artırımda mutabakatla sonuçlanmıştı.
Bir sonraki kontrat periyodu ise 2 yıllık imzalanmış, bu sefer birinci 6 ay enflasyon oranı yüzde 3,2 iken mutabakat yüzde 24,63’lük oranla gerçekleşmişti.
Hala yürürlükte olan 2019-2021 devri toplu mukavelesi ise yüzde 6’lık birinci 6 ay enflasyonuna karşılık yüzde 17,1’lik artırım mutabakatı üzerine imzalanmıştı.
