ABD Dışişleri: İran ile nükleer mutabakat için birkaç haftalık mühlet kaldı
ABD Dışişleri Bakanlığından bir yetkili, telekonferans formülü ile gazetecilere İran ile P5+1 ülkeleri ortasında 2015’te imzalanan ve İran’ın nükleer programını engellemeye yönelik Ortak Kapsamlı Aksiyon Planı (OKEP) muahedesine dönüş müzakerelerinin seyrine ait bilgi verdi.
Yetkili, müzakerelerde son etapta olduklarını ve İran’ın nükleer faaliyetlerine devam etmesinden ötürü bu sürecin vaktinin daraldığını belirtti.
Bunun bir varsayım, tehdit yahut öylesine verilmiş bir müddet olmadığını belirten yetkili, “İran’ın nükleer faaliyetlerindeki ilerleme suratı göz önüne alındığında, muahedeye varmak için yalnızca birkaç haftamız kaldı. Bu noktadan sonra ne yazık ki OKEP’e geri dönmek ve mutabakatın bize sağladığı nükleer silahların yayılmasını tedbire yararlarını geri getirmek artık mümkün olmayacak.” diye konuştu.
Yetkili, 10 aylık çalışma sonucunda ABD ile İran ortasındaki temel farklılıkların listesini kıymetli ölçüde daralttığını belirterek, artık siyasi kararlar alma vakti olduğunu ve Tahran’ın mutabakata dönmek konusunda gerekli kararları almaya hazır olup olmadığına karar verme vakti olduğuna vurgu yaptı.
Müzakerecilerin, bu siyasi kararları almaya hazır olup olmadıklarını anlamak için ülkelerinin başkanları ile istişare etmek üzere başkentlerine döndüğünü aktaran yetkili, “Er ya da geç, ABD’nin OKEP’e dönüp dönmeyeceğini, İran’ın OKEP’e tam bir biçimde dönüp bu kapsamdaki yükümlülüklerini yerine getirip getirmeyeceğini yahut kriz ve tansiyonun yükseleceği farklı bir gerçeklikle karşı karşıya kalıp kalmayacağımızı göreceğiz.” değerlendirmesinde bulundu.
ABD’nin karşılıklı olarak nükleer mutabakata dönüp, diplomatik müzakere yoluyla İran’a yönelik muahede kapsamına giren yaptırımların kaldırılmasını istediğini tabir eden yetkili, “İran’ın bu yola girmemeyi seçmesinin çok mümkün olduğunu biliyoruz ve bu beklenmedik durumla başa çıkmaya hazırız.” diye konuştu.
Yetkili, İran’ın nükleer silah elde etme müddeti konusunda elindeki bilgileri açıklamak istemediğini tabir etti lakin silah üretiminde kullanılmak üzere kâfi fisil malzemeyi elde etme müddetini artık aylardan fazla haftalar olarak tanım edilecek bir vakte indirgediğini bildirdi.
ABD’nin yaptırımların kaldırılması için gerekli her adımı atmaya hazır olduğunu kaydeden yetkili, İran’ın mutabakata dönmemeyi seçmesine ait şu tabirleri kullandı:
“Aksi bir durumda reaksiyonumuzu güçlendirmemiz gerekecek ve bu da daha fazla baskı manasına geliyor, ekonomik, diplomatik ve öbür türlü. Ve daha evvel de söylediğim üzere, bu arzuladığımız bir yol değil lakin hazır olduğumuz bir yol. İran’ın kararı buysa, gitmeye hazır olduğumuz bir yol. Çıkarlarımızın korunmasını ve İran’ın nükleer silah elde edememesini sağlamak için elimizdeki araçları kullanacağız.”
İran ile Birleşmiş Milletler Güvenlik Kurulu 5 daimi üyesi ve Almanya, 2015’te İran nükleer silah programının önlenmesine yönelik OKEP’i imzalamıştı. Fakat, Eski ABD Lideri Donald Trump, 8 Mayıs 2018’de bu muahededen çekildiğini açıklamış ve İran’a ağır ekonomik yaptırımlar getirmişti.
20 Ocak 2021’de vazifesi devralan Demokrat Lider Joe Biden ise birinci icraatlarından biri olarak Dışişleri Bakanlığına İran nükleer mutabakatına dönüş için müzakereleri başlatma talimatı vermişti.
Nisan ayında başlayan müzakerelerden şimdi bir sonuç alınmış değil.
