AVM ve markalar ortasında kira tartışması yaşanıyor
Yener KARADENİZ
Yıllık kira artışında 12 aylık TÜFE ortalamasını almak zorunda kalan kurumlarda, yüzde 36 olarak açıklanan yıllık enfl asyon, itirazları da beraberinde getirdi. Bu itirazlardan biri de salgın devrinde kira gelirinin yarısından fazlasından feragat eden AVM’lerden geldi. Alışveriş merkezleri, geride bıraktığımız periyotta salgın nedeni ile markalara büyük dayanaklarda bulunduklarını ve bu kapsamda kiralarının da kıymetli bir kısmından feragat ettiklerini belirterek, artık de kira artış oranında yıllık enfl asyonun çok gerisinde kalmaları nedeni ile oluşan kayıp için için çalışma başlattı. Bu kapsamda bir çalışma kümesi oluşturulan kurumlar, oluşturulacak formül ile eriyen kira gelirlerini artıracak.
AVM’ler Ankara ile temasta
Bilindiği üzere 2018’de getirilen karar ile AVM’ler 5 ya da daha uzun müddetli kira kontratlarında yıllık TÜFE ortalaması üzerinden kiralarda artış yapabiliyor. Kontrat bittiğinde ise o periyodun kaideleri, emsal ve rayiç bedellere nazaran kiracı ve AVM ortak bir noktada buluşuyor. Fakat bu yıl yıllık TÜFE ortalaması ile enfl asyon ortasındaki fark birinci kere bu kadar fazla yüksek gerçekleşti. Yıllık TÜFE ortalaması yüzde 19,6 iken enfl asyon ise yüzde 36’yı aştı ve ortadaki fark 17’ye ulaştı. Bu durum geçen yıl toplam kira gelirinin çok büyük bir kısmından feragat eden AVM’leri güç durumda bıraktı. Türkiye’deki 440’ı aşan kurumlar, yıllık 25 milyar TL’ye yakın olan kira gelirinin yarısından fazlasından feragat etmişti. Son aylarda ise gerek taban cüret artırımı gerek güç üzere birçok alanda enfl asyon oranının da üzerinde maliyet artışları ile karşılaştıklarını anlatan Alışveriş Merkezleri ve Yatırımcıları Derneği (AYD) Lideri Hüseyin Altaş, “12 aylık TÜFE ortalaması ocak ayı prestiji ile yüzde 19 ancak yıllık enfl asyon yüzde 36 olarak açıklandı. Ortada 17 puan fark var. Bu düzenleme 2018 yılında Cumhurbaşkanı kararnamesi ile gelmiş ve 2020’de de borçlar kanunundaki ÜFE yıllık artı oranını TÜFE 12 ay ortalama diye değişti. Tekrar değişebilir. Bizim üzere kurumlar için büyük kayıp bu. Bununla ilgili grup kurduk. Bir rapor hazırlıyorlar. Rapor ile birlikte bir formül geliştirilmesini ve kaybımızın bir formda telafi edilmesi için formül geliştireceğiz. Ankara ile temaslarımız devam ediyor” dedi.
“Düzenlemeyi hakikat bulmuyoruz”
Birleşmiş Markalar Derneği Lideri Sinan Öncel, üretici ve tüketici fiyatları ortasındaki farkın tüm dalları, tüm şirketleri sıkıntı durumda bıraktığını anlattı. Yalnızca kendi bölümünde en az yüzde 50 maliyet artışı ile karşılaştıklarını anlatan Öncel, “Yılbaşından sonra personellik, güç üzere birçok kaleme tekrar artırım geldi. Salgın nedeni ile başlayan emtia hammadde fiyatlarındaki artış tekrar devam ediyor. Fakat biz bu artışların hepsini son esere yansıtamıyoruz, yansıtmıyoruz. Ticari işletmelerde de devletin koymuş olduğu bir karar var. Biz hazır giysi olarak baktığımız vakit bizim TÜFE içindeki hazır giysinin değişim oranı yüzde 20, ÜFE ise yüzde 80. ortadaki fark bizde de fazla. Biz de buna nazaran düzenleme yapmak istiyoruz demek ne kadar hakkaniyetli? Benim maliyet artışım yüzde 80. Fakat benim TÜFE’m yüzde 20. Sayı ortadayken perakendecinin sırtına biraz daha yük bindirelim demenin manası var mı? İkincisi bizim mukavelelerimizin tamamı sabit kira ve ciro kirasıdır. Satış olduğu surece ben ciro kirasından da kira ödüyorum. Bir mağduriyet yok ortada. Kaldı ki olay sayılarının tüm dünyada tepe yaptığı ve maliyetlerimizin artmaya devam ettiği devirde ciro kirası da alan AVM’ler nasıl mağduriyetten bahsedebiliyor? Yalnızca ciro kirası ödeyen markalar da var. Bu da AVM’lere bir mağduriyet yaratmıyor. Bu türlü bir düzenlemeyi biz katiyen gerçek bulmuyoruz” değerlendirmesinde bulundu.
