AVM’ler kira artırımında yasal hududu aşıyor
Yener KARADENİZ
Türkiye’de sayısı 440’ı aşan alışveriş merkezleri ile markalar ortasında artırım ile ilgili tartışmalar diğer bir boyuta taşındı. Geçen hafta yüzde 50 ve üzeri yabancı hisseye sahip markalara döviz üzerinden fatura kesen birçok AVM, artık de Alışveriş Merkezleri ve Yatırımcıları Derneği’nin (AYD) bakanlık ile görüşmesinin sonuçlarını beklemeden yasal hudut olan yıllık TÜFE’nin üzerinde artırım yapmaya başladı. Kelam konusu uygulama sonlu olmakla birlikte bölümün en büyük aktörleri tarafından hayata geçirildiği belirtiliyor. Evvelki hafta Alışveriş Merkezleri ve Yatırımcıları Derneği (AYD) Lideri Hüseyin Altaş, Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati ile bir ortaya gelmiş ve kira artışı için ÜFE+TÜFE’yi ikiye bölüp yıllık olarak hesaplanması ve artışın her ay için tıpkı olmasını talep ettiklerini söylemişti.
Alışverişe enflasyonist baskı
Erkek giysi markası Kiğılı’nın CEO’su Hilal Suerdem, son devirde birçok AVM’de yasal sonun üzerinde artırım yapıldığını lisana getirdi. Maliyetlerin çok fazla arttığı ve alışverişin de enfl asyonist baskılar nedeni ile durduğu bu türlü bir periyotta kelam konusu uygulamaların kendilerini güç durumda bıraktığını lisana getiren Suerdem, sonlu olmakla birlikte kesimde birçok aktörün bu usul uygulamalardan mustarip olduğunu belirtti.
Hem yasal hududun üzerinde artırım yapılması, hem de yabancı ve yüzde 50 yabancı ortaklı Türk markalarına organize bir formda dövizle fatura kesilmesi, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği Perakende Meclisi toplantısında da gündeme geldi. Markaları Birleşmiş Markalar Derneği Lideri (BMD) Sinan Öncel, Zincir Mağazalar Derneği (ZMD) Lideri Serhan Tınastepe ve Tescilli Markalar Derneği Lideri İzzet Stamati’nin temsil ettiği toplantıda AVM tarafından ise AYD idare heyeti lider yardımcıları Avi Alkaş ve Nuri Şapkacı yer aldı. Toplantıda hem artırım oranları hem de dövizle kira konusu masaya yatırıldı ve AYD’nin dövizle kira konusunda tavsiye mektubu yazması gerekliliği lisana getirildi.
AYD’den tavsiye kararı bekleniyor
BMD Lideri Öncel, yasal hududun üzerinde artırım ve dövizle fatura kesme uygulamasının sonlu olmakla birlikte devam ettiğini ve bu uygulamaların markaları güç durumda bıraktığını belirtti. Son yaşanan havaolayları ile birlikte alışverişin durma noktasına geldiğine dikkat çeken Öncel, “Pek çok üye ve üyemiz olmayan perakendeciden bahisle ilgili yasal düzenleme yapılması için tarafımıza telepler geliyor. Biz de gerekli mercilere ilettik mevzuyu lakin bu mağduriyetin giderilmesi için yasal düzenleme yapılana kadar AYD’nin bahisle ilgi tavsiye kararı alabileceğini belirttik. Markalarımızdan gelen talepler bu yönde” tabirlerini kullandı. Öncel, “Lüks yabancı markalar faturalarını tüm dünyadaki fiyatları ile regüle edebiliyor lakin yabancı ortaklı Türk markası aslında büyük bir rekabet içinde bu regülasyonu yapamıyor ve bu şekil uygulamalar onları çok daha sıkıntı durumda bırakıyor. Eşit ve adil değil” diye konuştu.
Bakan Nebati ile bir ortaya gelecekler
ZMD Lideri Serhan Tınastepe, yasal sonun üzerinde artırım uygulamasının hudutlu olduğunu ve birtakım AVM’lerin kontratlarında yer alan özel koşullardaki duruma nazaran belirlendiğini anlattı. Asıl düşüncenin ise yabancı ve yabancı ortaklı markalara döviz üzerinden kira uygulaması olduğunu aktaran Tınastepe, “2018’de çıkan dövizle kiralama yasağı kararnamesinin devamlılığından yanayız. Her ne kadar özgür piyasa iktisadından yana olsak da Türkiye gelişmekte olan ve dışa bağımlı bir ülke. Bu türlü ekonomilerde dövizle kira almak akla yatkın bir durum değil. Kiranın bir gecede katlandığı günler yaşadık. 2018’de döviz ikiye katlandı. Geçen ay dolar bir ay içinde 8,3 TL’den 18 TL’ye çıktı, sonra 13 TL’ye geriledi. İktisadı dış borca bağlı ülkelerde dövizle kiralama yasağı son derece mantıklı ve uygulanabilir olumlu bir karar. Kararın ardındayız. Mevzuyla ilgili olarak ailesi de perakende bölümünde yer alan Bakan Nurettin Nebati’den randevu talep ettik. TOBB Bölüm Meclisi olarak görüşeceğiz. Bu markaların ülkeye muazzam katkısı var. Burada satış yapmakla kalmıyor tıpkı vakitte ihracatçı. Bulunduğu her ülkedeki mağazalarında Türk eserlerini satıyor” değerlendirmesinde bulundu.
