Bain & Company Raporu: ‘Uluslararası teşebbüs sermayesi fonları, yine uzun vadeli büyümeye hazırlanıyor…’

Bain & Company’nin 27 Şubat 2023’de yayınlanan 14. yıllık Küresel Teşebbüs Sermayesi Raporu‘nun ortaya koyduğu sonuçlara nazaran global teşebbüs sermayesi; artan enflasyon ve faiz oranlarının yanı sıra yaşanan ekonomik çalkantıların ve belirsizliklerin yol açtığı ani aksiliklere rağmen, daha güçlü ve uzun vadeli büyüme istikametindeki trendi 2022 yılında da devam ettirdi.

Rapor yıl ortasında ABD Merkez Bankası’nın sert bir biçimde yükselen enflasyona yönelik olarak gerçekleştirdiği bir dizi faiz artışının satın almalar, satışlar ve fon toplama alanlarında tetiklediği sapmalara karşın, 2022’nin hala teşebbüs sermayesi tarihindeki en güçlü ikinci yıl olduğunu vurguluyor.

Uzun vakittir yaşanmayan makroekonomik şoklar akabinde Haziran ayında yaşanan gerileme, teşebbüs sermayesi sanayisinin on yıldır devam eden, dengeli ve cazip gidişatını değerli ölçüde yavaşlatabilecek bir tablo ortaya koymuş olsa da, Bain’in araştırması, bölümün temellerin güçlü ve sağlam olduğunu ortaya koyuyor. Rapor ayrıyeten, değişen ekonomik dalgalanmalara karşın teşebbüs sermayesi dalının piyasaların sınırlamalarının ötesine geçmek isteyen yatırımcılar için daha da cazip hale gelme potansiyeline işaret ediyor.

Bain ayrıyeten, global bankacılık sisteminin çökme noktasına geldiği 2007-08 devrinden farklı biçimde, teşebbüs sermayesinin gelecekteki büyümesine yönelik temel yatırım tezlerinin bozulmadığını ve mevcut şartların, kesimin daha evvel üstesinden gelemediği rastgele bir durum içermediği değerlendirmesinde bulunuyor.

Bain & Company Küresel Girişim Sermayesi Bölümü Başkanı Hugh MacArthur görüşlerini şu sözlerle lisana getirdi: “Bu yıl hareketlilikte hala devam eden bir yavaşlama kelam konusu olmakla birlikte, girişim sermayesinin yatırımcılar açısından uzun vadeli cazipliği hala geçerliliğini koruyor. 2023’te satın alma faaliyetleri toparlanmaya başlarken, bölüm uzun vadeli büyümeye yönelik düzgün pozisyonunu muhafazayı sürdürüyor. Muahede, çıkış ve fon derleme faaliyetlerindeki düşüşe karşın 2022, tarihin en güzel ikinci yılıydı. Global pazarda inkâr edilemez bir belirsizlik kelam konusu, lakin bu, girişim sermayesinin daha evvel de karşı karşıya kaldığı ve sonuna kadar yönetebileceği bir durum.”

Sektörün mevcut ve gelecekteki zorluklarını inceleyen Bain’in tahlili, faiz oranları daha uzun müddet yüksek kalsa bile satın alma alanına gücünü geri kazandıracak şeyin ekonomik şartlardan fazla net stratejik “bakış açıları” olduğunu vurguluyor.

Raporda sanayinin geçtiğimiz yılı 3,7 trilyon dolarlık rekor bir fon birikimi ile kapattığını belirten Bain; yatırımcıların paniklemek yerine riski yönetmeye ve hafifletmeye odaklanarak kendilerini bu problemli periyottan çıkmak için bir önceki krizden alınan derslere dikkat çekiyor. Tahlilin sonuçlarına nazaran, önde gelen oyuncular makroekonomik şartları hesaba katarak yeni ve yaratıcı satın alma fırsatları bulmaya ve agresif kalmaya devam edecek.

Bain & Company Global Teşebbüs Sermayesi Kısım Başkanlarından Rebecca Burack ise “Piyasalarda gözle görülür bir aksama olmakla birlikte sermayedarların kendilerini çeşitli şartlarda sıhhatle devam ettirebileceği yeni satın almalar yapacak biçimde konumlamaları mümkün. En güzel fonlar bunu daha az sayıda satın almanın yaşandığı durumlarda bile gerçekleştirebilir. Kazananlar kendilerini kanıtlanmış yatırım tezi alanlarına odaklarken , uzmanlıklarının ve itimatlarının en yüksek olduğu alan ve kesimlerde yatırım yapmak başarılı olmaları açısından kritik kıymette olacaktır. Bu stratejiyi izleyen yatırımcıların çok güçlü getiriler elde ettiğini geçmiş periyotlarda gördük; bu nedenle oyunun içinde kalmak, dalın tüm paydaşları açısından kıymetli.” dedi.

2022’de rekor düzeylerde gerileme olsa da piyasa tekrar canlanma için hazır

Bain’in raporu, 2022’nin geniş kapsamlı ekonomik ve jeopolitik türbülansının gidişatını ve bunun makroekonomik rüzgarların yükünü taşıdığını düşündüğü teşebbüs sermayesi kesimi üzerindeki tesirini ortaya koyuyor.

2021’de dal için 12 yıllık çarpıcı bir yükselişi temsil eden 1 trilyon dolar bedelinde gerçekleşen satın almaların,  yeni rekor düzeylere ulaşmasından sonra, teşebbüs sermayesi faaliyetleri 2022 yılının ortalarında yaşanan ani kırılma ile geçtiğimiz yıl küresel satın alma değerinde (eklentiler hariç) %35’lik sert bir düşüşle 654 milyar dolara indi. Bu süreçte, toplam satın alma sayısı %10 düşerek yaklaşık 2.318 adet ile tamamlandı.

2022’nin toplam satın alma pahaları, tarihî olarak pazardaki en âlâ ikinci büyüklüğü temsil etmekle birlikte, bu durum yüklü olarak yılın birinci yarısındaki fevkalâde ivmelenmeden kaynaklandı. Yılın ikinci yarısındaki satın alma faaliyetleri ve kıymetlerdeki sert düşüş, tüm coğrafyalarda ve birden fazla bölümde hissedilirken, Asya-Pasifik’te Covid kısıtlamaları nedeniyle tekrarlanan piyasa kapanmalarıyla daha da şiddetlendi.

Bain, satın alma piyasasının 2022 yılı sonunda nasıl bir tablo ortaya koyacağını, faiz oranlarının yükselmesi ve ekonomik korkuların ağırlaşmasıyla birlikte bankaların yıl ortasından itibaren büyük kaldıraçlı süreçlere borç verme konusundaki isteksizliğinin belirlediğini söz ediyor. ABD ve Avrupa genelinde kaldıraç için kullanılan krediler %50 düşüşle 203 milyar dolara geriledi.

Sonuç olarak yıllarca satın alma büyüklüklerini arttıran, yüksek kaldıraçlı süreçlerde bir düşüş yaşanırken; 2014’ten bu yana her yıl istikrarlı bir biçimde tırmanarak 2021’de 1,2 milyar dolarlık rekor düzeye ulaşan ortalama şirket satın alma kıymeti 2022’de %23 azalıp 964 milyon dolara geriledi. Bu durum toplam süreçlerde giderek artan bir hisse alan daha küçük ölçekli satın almaların ve Kuzey Amerika satın almalarının %72’sini oluşturan konsolidasyona yönelik küçük şirket alımlarını yansıtırken, yatırımcıları ve “satın al ve konsolidasyonla büyüt” stratejisini takip eden fonlara yöneldi.

Bain’in tahlili ayrıyeten, 2022’de teşebbüs sermayesinde yaşanan gerilemenin, daha öncesinin en hareketli segmentleri olan büyüme sermayesi ve geç evre teşebbüs yatırımını da etkilediğini ortaya koyuyor. Bu segmentlerdeki toplam satın alma kıymeti %28 düşüşle yaklaşık 644 milyar dolara geriledi. Yatırımcıların risk iştahını tekrar ayarlaması ve teşebbüs sermayesi ortakların (GP) pahalı nakit rezervlerini müdafaaya yönelik muhafazakâr atakları ile birlikte, yükselen faiz ortamının gelecekteki getiriler için satın alma iskonto oranlarını arttırarak fiili aktiviteyi azalttı.

Bain’in tahlili, şirket satışlarının yatırım faaliyetlerinden daha sert düştüğünü gösteriyor. Satışlar açısından her kanal düşüşe geçerken; satın alma dayanaklı çıkışlar %42 düşüşle 565 milyar dolara, büyüme sermayesi çıkışları ise %64 düşüşle 312 milyar dolara geriledi. Düşüşler, halka arz piyasasına gerçekleşen pay satışlarında sert düşüşlerin yanı sıra fondan fona yapılan satın almalarda %58’lik düşüş ile neredeyse büsbütün kapandığını yansıtıyordu. Stratejik alıcılara yapılan satışlar, büyük ölçüde kurumsal çıkarların dayanıklılığı nedeniyle beş yıllık ortalamanın üzerinde gerçekleşmiş olmakla birlikte, yeniden de 2022 yılı evvelki yıla nazaran yaklaşık %21 düşüşle kapandı.

Girişim sermayesi fon toplama görünümünün çok derecede yükselişe devam ettiği, yeni fon yaratımının ise geçen yılki berbatlaşan şartlar ve itimat azalmasından ötürü 2021 yılındaki düzeylerin %10 altına inerek -en yüksek ikinci rekor seviyesi olan- 1,3 trilyon dolara düştüğü görülüyor.

Geçen yıl satın alma yapma, satışlar ve kaynak yaratma alanlarındaki tüm düşüşlere karşın, makroekonomik şartlarda bir dönüşün kesin olarak kestirim edilmesi imkânsız olsa da, teşebbüs sermayesi için uzun vadeli görünüm umut vadediyor ve beklenen tekrar canlanmayı kuvvetle destekleyebileceğini gösteriyor. Bain’in çalışması, teşebbüs sermayesi kesiminde daha fazla büyüme için değerli olacak birtakım temel kesim trendlerini ve temalarını da ele alıyor.

Girişim sermayesinin bir sonraki büyük büyüme motoru: Global varlık büyüklüğünün yarısını temsil eden kişisel yatırımcılar servetleri:

Bain’in raporuna nazaran teşebbüs sermayesi için yeni büyük büyüme motorunun, ferdi yatırımcılar ve varlıkları olması bekleniyor. Rapor ferdi perakende yatırımcılarının servetlerinin (275 ila 295 trilyon dolar ortasında olduğu kestirim edilen) fonlarla yönetilen tüm global varlıkların kabaca %50’sini temsil ettiğini, lakin busermayenin sadece %16’sının alternatif yatırım fonlarında tutulduğunu; bu segmentin bölüm olgunlaştıkça çift haneli büyümeyi sürdürmek isteyen teşebbüs sermayesi yöneticileri açısından çok büyük ve kullanılmayan bir pazarı temsil ettiğini gösteriyor.

Bain, halihazırda perakende yatırım piyasalarını kovalayan fonların süratle hareket ettiğini ve bunun sanayinin geri kalanını “oyuna girip girmeme” ve pozisyonları konusunda seçimler yapmaya zorladığını tespit ediyor. Birebir vakitte, çeşitlendirme seçeneklerini ve halka açık sermaye piyasaları ve borçlanma için klasik piyasaların sunacağından daha yüksek getirileri buldukça, yüksek servet büyüklüklerine sahip bireyler ve onların yatırım danışmanları alternatif yatırımlara giderek daha fazla ilgi duyuyor.

Yüksek servet büyüklüklerine sahip bireylerin, alternatif varlık sınıflarına erişmesine müsaade veren birçok fonun piyasaya sürüldüğünü, bankaların ve yatırım danışmanların müşterileri için yeni seçenekleri araştırdığını ve FinTech bölümünün de bu süreci kolaylaştırmak emeliyle araçları ve tahlilleri uyarlamaya çalıştığını gözlemliyoruz. Lakin Bain, bu yeni büyüme alanının tıpkı vakitte, bu kanalı geniş ölçekte çalıştırmak isteyen iştirakçiler için güçlü öğrenme eğrileri içerdiği konusunda da ihtarda bulunuyor.

Yüksek faiz ortamı sürerken, teşebbüs sermayesinin süratli organik büyüme ve marj genişlemesi yaratabilen yatırım tezleri ekseninde bulunması gerekiyor

Bain’in raporuna nazaran, 2022’den bu yana ortaya çıkan yüksek faiz oranları ve enflasyonist baskı kombinasyonu, teşebbüs sermayesi ve yatırımcıları açısından ikili tehdit oluşturuyor.

Fiyatların ve enflasyonun belgisiz seyrine yönelik varsayımda bulunmanın zorluğunun altı çizilen tahlilde; yaşlanan nüfus, hükümet bütçelerindeki kesintiler ve global tedarik zincirindeki ıstıraplar nedeniyle artan gereç maliyetleri ve üretimi ülke içine taşıma eğilimleri dahil olmak üzere bir dizi güçlü trendin ise kalıcılığını devam ettirdiği belirtiliyor. Tarihî olarak eşi gibisi görülmemiş sıfıra yakın ve hatta negatif faiz oranları devrinin sona erdiği ve münasebetiyle yatırımcıların daha yüksek faiz oranı riskini üstlenmeleri gerektiği görülüyor.

Bu çerçevede rapor, kelam konusu durumun teşebbüs sermayesi yatırımları açısından maksat şirketlerde marjları arttırabilme ve organik büyüme yoluyla bedel yaratma konusunda yeni bir mecburilik yarattığı tespitinde bulunuyor. Son yıllarda teşebbüs sermayesi getirileri büyük ölçüde değerleme çarpanındaki artışlardan kaynaklansa da bu, teşebbüs sermayesi ortaklarının gelecekte şirketlerin daha yüksek değerleme çarpanlarına çıkacağı  varsayımına güvenemeyeceği, pazar genişlemesi ve enflasyonist maliyet baskılarının zorlaştırıcı tesirine rağmen getirilerin karlardaki (FAVÖK) büyüme yoluyla aranması gerekeceğini gösteriyor.

Bain Türkiye teşebbüs sermayesi ve satınalma ve birleşmeler başkanı Volkan Kara, “Önümüzdeki global sakinlik ve stagflasyonist periyotta inovatif, ezber bozan yeni teknolojileri merkezine alan şirketler dışında çarpan büyümesi beklemenin çok riskli olduğunu vurguladı, bu periyotta şirket değerlemelerini  ve karlılığı (FAVÖK) büyütmek için pazar hissesi arttırmak, dikey ve yatay entegrasyon, operasyonel verimlilik artışı, efektif işletme sermayesi idaresi üzere daha klâsik metodlara bağlı olacağına dikkat çekti.”

Bain’in raporu bu şiddetli ortamda başarılı olacak teşebbüs sermayesi firmalarının; otomasyona, tedarik zinciri çeşitliliği ve siber güvenliğine yatırım yapmak ve faiz oranlarının “daha uzun müddette yüksek” seyredebileceği riskine karşı şirket bilançolarını yönetmek dahil olmak üzere, bu yeni makroekonomik baskılara ahenk sağlamanın gerekeceği sonucuna varıyor. Ayrıyeten teşebbüs sermayesi oyuncularının yatırım alanlarını belirlerken, fiyat hassaslığı daha düşük olan müşteri kümelerini ve kesimleri hedeflemesi gerekiyor. Raporda son olarak, ortaya çıkan yeni teknolojiler, zayıf GSMH büyümesi ve durağan yahut azalan nüfus üzere faktörler birçok şirketin gelecek pazar genişlemesini sınırlayacağını, teşebbüs sermayesinin organik iş büyümesine daha fazla odaklanması gerekeceğini ortaya konuyor.

Küresel güç dönüşümü ve web3, teşebbüs sermayesi için hem zorluklar hemde fırsatlar sunuyor

Net sıfır arayışında, karbon bazlı yakıtlardan uzaklaşan global güç dönüşümü ve kripto dünyasındaki mevcut abartı ve kaosa karşın web3’ün artan tesiri ve teşebbüs sermayesi açısından zorluk ve fırsatlar raporda detaylı olarak incelenen iki öbür değerli alan ortasında yer alıyor.

Bain’in tahlili teşebbüs sermayesi firmaları üzerindeki portföyleri karbondan arındırma baskısının; düzenleyici kurumlar, tüketiciler, B2B müşterileri ve yatırımcıların değişime yönelik davetlerini artırmasıyla birlikte 2022’de ağırlaştığını vurguluyor. Bain birebir vakitte, yeni alternatif güç kaynakları ve öteki düşük karbonlu tahliller geliştirme yarışının, sermayeyi işe koymak açısından kuşaklar uzunluğu sürecek bir fırsatı şekillendirdiğini belirtiyor. Rapor, güç dönüşümünün trilyonlarca dolarlık yeni sermayeye gereksinim duyacağını vurguluyor. Yasal düzenlemeler, değişimin suratı, siyaset ve öbür bahislerle ilgili belirsizlik devam edecek olsa da, teşebbüs sermayesi ve sermaye ortakların bu çeşit belirsizliklerin harekete geçmeyi gölgelemesine müsaade veremeyeceğini öngörüyor. Bunun yerine firmaların deneyimlerini geliştirmeleri, yeteneklerini artırmaları ve değişimi kendi avantajlarına çevirmelerini sağlayacak ağları beslemeleri gerekiyor.

Yardımcı ortağımız Armando Guastella “Diğer ülkelerde olduğu üzere Türkiye de dekarbonizasyon seyahatinde artık hızlanıyor. Sonuç olarak, bugün ESG lehine yatırımlar ve bilhassa Güç Dönüşümü ile ilgili projeler için büyük bir muhtaçlık ve ilgili talep var. Ulaştırma, Güç Üretimi, Sivil Binalar, Endüstriyel Süreçler ve LULUCF (AKAKDO – arazi kullanım değişikliği ve ormancılık) olmak üzere beş makro bölüm boyunca belli maksatları destekleyen birçok teşebbüs halihazırda belirlendi.” dedi. “Ancak, 2050 yahut sonrasında net sıfır amacına ulaşmak için daha fazla tahlile gereksinim duyulacak. Arz mevcut talebi karşılayabildiğinde, bu Türkiye ve yatırımcılar için değerli bir fırsat olacağını ekledi”

Bain, teşebbüs sermayesinin web3’ün getirdiği zorlukların da üstesinden gelmesi gerektiğini düşünüyor. Rapora nazaran, mevcut “kripto çöküşüne” karşın, genel tabiriyle web3 olarak bilinen kriptonun ardındaki blockchain teknolojileri varlığını muhafazaya ve iş dünyası ile pazarlarda geniş kapsamlı tesir sağlamaya devam edecek. Rapor; ister yeni kuşak bilişim teknolojileri altyapısına yatırım yapan biri, ister web3 tesirine maruz kalan klâsik şirketler üzerinde durum tespiti yapan bir fon yöneticisi yahut yeni fon cinslerini ve dağıtım kanallarını kıymetlendiren bir teşebbüs sermayesi stratejisti olsun; web3’ün önümüzdeki 10 yıl içerisinde kritik bir tema olarak ortaya çıkma mümkünlüğü çok yüksek olduğundan birçok fon için artık bu alanda tecrübe oluşturma ve sonuçta ortaya çıkacak teknolojik değişimlerden yararlanacak araçlarını kıymetlendirme vakti olduğu belirtiliyor.

Raporun Tamamına Buradan Ulaşabilirsiniz (İngilizce)