BES birikimleri paha mi kaybediyor?
Emekli olmak ya da birikim yapmak isteyenlerin tercih ettiği Ferdî Emeklilik Sistemi’nden (BES) çıkışlar artınca BES’e ilgi azalıyor mu soruları gündeme geldi. Son yıllarda Türk lirasının süratle paha kaybetmesi bunun nedeni olarak görülüyor. Karşılaştırma sitesi encazip.com’un yaptığı araştırmaya nazaran, 2023’ün birinci üç ayında cayma ve çıkış nedeniyle BES’ten ayrılan mukavele sayısı 224 bin 110 oldu.
Düzenli birikim yapmak ve devlet katkısı ile birikimleri artırmak isteyenler için hayata geçirilen Bireysel Emeklilik Sistemi (BES), son yıllarda iştirakçi kaybetti. Türk lirasının kıymet kaybetmesi ve yükselen enflasyon BES’e iştirake olumsuz olarak yansıdı. Yaşanan kıymet kaybı nedeniyle yatırdıkları paranın birikimde eridiğini düşünen iştirakçiler BES’lerini iptal ettirerek sistemden çıktı. Emeklilik Nezaret Merkezi’nin datalarına nazaran, 2023’ün birinci üç ayında cayma ve çıkış nedeniyle BES’ten ayrılan mukavele sayısı 224 bin 110 oldu.
Emeklilik halinde katkının yüzde 100’ü alınabilir
BES’te yararlanılabilinen en yüksek devlet katkısı meblağı, yıllık brüt taban fiyatın yüzde 30’u ile hudutlu. 2023 yılında minimum fiyatta yapılan düzenlemeyle birlikte BES’te devlet katkısı fiyatı da artmış oldu. Birikim yapmak ya da emekli olmak isteyenlerin tercih ettiği sistemde en az üç yıl kalınırsa yüzde 15’i, altı yıl kalınırsa yüzde 35’i, 10 yıl kalınırsa yüzde 60’ı hak ediliyor. Emekli olma, maluliyet ya da vefat halinde ise yüzde 100’ü alınabiliyor.
2023’te cayma ve çıkışla BES’ten ayrılan mukavele sayısı 224 bin 110
2023’te 35 bin 263 mukavele cayma, 188 bin 847 mukavele çıkışla BES’ten ayrıldı. 2023’ün birinci üç ayında cayma ve çıkış nedeniyle BES’ten ayrılan mukavele sayısı toplamda 224 bin 110 oldu. 2022’de ise 33 bin 489 mukavele caymayla, 216 bin 69 mukavele çıkışla BES’ten ayrıldı. Toplamda 249 bin 558 mukavelenin cayma ve çıkışla BES’ten ayrıldığı görüldü.
BES’ten çıkış sayısı 11 milyon 176 bin 757
31 Mart 2023 tarihli datalara nazaran, yürürlükte olan BES kontrat adedi 9 milyon 758 bin 250 iken, iştirakçi isteğiyle BES’ten çıkış sayısı 11 milyon 176 bin 757 olarak kayıtlara geçti. BES’te yürürlükte olan ve sonlanan BES kontratı dağılımına bakıldığında yüzde 43,6’sının hala yürürlükte olduğu, yüzde 50’sinin iştirakçi istediğiyle sonlandırıldığı, yüzde 3,2’sinin şirketler ortası transfer ile sonlandırıldığı, yüzde 1,9’unun fesih, vefat, emeklilik üzere öteki nedenlerle sona erdiği, yüzde 1,3’ünün hesap birleştirmeyle sona erdiği görüldü.
En çok iştirak İstanbul’dan
Emeklilik Nezaret Merkezi (EGM) datalarına nazaran, en fazla iştirakçinin olduğu birinci 10 vilayet ise şöyle: Yüzde 27,49 ile İstanbul birinci sırada yer alıyor. Onu yüzde 8,43 ile Ankara, yüzde 6,48 ile İzmir, yüzde 3,89 ile Antalya, yüzde 3,77 ile Bursa, yüzde 2,50 ile Kocaeli, yüzde 2,23 ile Adana, yüzde 2,05 ile İçel, yüzde 1,99 ile Konya, yüzde 1,85 ile Muğla takip ediyor.
BES’ten ayrılmayana avantajlı kredi
İhtiyacı olanların BES’i sonlandırması nedeniyle yeni bir düzenlemeye gidilerek BES’ten ayrılmayana avantajlı kredi imkânı getirildi. Karşılaştırma sitesi encazip.com konunun ayrıntılarını şöyle anlattı:
“Resmî Gazete’de yayımlanan yönetmelik değişikliğine nazaran, isteyenler BES birikimleri sayesinde sistemden ayrılmadan avantajlı şartlarla kredi çekebilecek. ‘Alacağın devri’ uygulamasıyla BES iştirakçileri BES alacaklarını teminat gösterip daha ucuz kredi alabilecek. İştirakçiler, devlet katkısı hariç alacağının tamamını yahut bir kısmını, alacağın devranı kontratı yoluyla bankalara devredebilecek. Kredi borcunun kapanmasının akabinde alacağın evresi kontratı sona erecek. Bu süreçte bireyler BES’ten çıkamayacak ya da diğer bankalara devredemeyecek. Bu değişiklikler altı ay sonra devreye girecek.”
