Biden’ın 1. yıl karnesi: Ne kelam verdi, neleri uyguladı?
ZEYNEP BAYAR & BLOOMBERG HT ARAŞTIRMA
Amerika Birleşik Devletleri’nin 46. lideri Joe Biden, 20 Ocak 2021 tarihinde devraldığı başkanlık vazifesinin birinci yılını doldurdu.
Seçim kampanyası boyunca toplumsal harcama ve sürdürülebilir altyapı çalışmaları hakkında vaatlerde bulunan Biden, hayata geçirmek istediği siyasetlerin bir kısmını gerçekleştirmiş olsa da, ülkedeki yüksek enflasyon nedeniyle de sıkıntı günler yaşadı.
Biden, başkanlığı devralmadan evvel ülkede faal bir sanayi siyaseti yürütmek istediğini, en yüksek dilimdeki gelir vergisi oranının artırılmasının amaçlandığını ve orta sınıfın taban fiyat sayılarında güzelleşmeye gidileceğini açıklamıştı. Öbür taraftan, sıhhat harcamalarının düşürülmesi için çalışmalarda bulunulacağını vadeden Biden, yenilenebilir güç ve yeşil altyapı üzerine çalışan şirketlerin sayılarının artacağının kelamını vermişti.
Pekala, Biden son 1 yıl içerisinde ülkede hangi gelişmelere imza attı?
Kovid-19 yardım ve altyapı paketi
Biden’ın vazifeye gelmesiyle birinci olarak gerçekleştirdiği proje, 1,9 trilyon dolarlık ‘Kovid-19 yardım paketi’ oldu. Mart 2021’de ABD Senatosu’nda onaylanan ‘Amerikan Kurtarma Planı Yasası’, yıllık geliri 75 bin dolardan az olan vatandaşlar için 1.400 dolarlık nakit yardımını içeriyordu. Paket ayrıyeten, işsizlik yardımı ve mahallî idarelerin desteklenmesini de kapsıyordu.
Kovid-19 salgınının tesirlerini azaltmak hedefiyle aşı dağıtımına ait olarak düzenlemeleri de içeren paket ile ABD’de bu vakte kadar 529 milyon doz aşı uygulandı. Böylece, ülkedeki toplam nüfusun yüzde 62’si ikinci doz, yüzde 24’den fazlası da 3. doz Kovid-19 aşısını olma fırsatına erişti. Biden idaresinin 500 milyon Kovid-19 testinin fiyatsız dağıtım planı ise 18 Ocak 2022 tarihinde uygulamaya geçti.
Biden’ın Amerikan Kurtarma Planı Yasası’nın akabinde gerçekleştirmeyi amaçladığı en büyük projelerden biri de altyapı paketiydi. Öncesinde 2,3 trilyon dolarlık harcamayı içeren paket, Cumhuriyetçilerin itirazı sonrası yaklaşık 1 trilyon dolara düşürüldü. Kasım ayında yürürlüğe giren paket, önümüzdeki 8 yıl boyunca ülkedeki ulaşım, havalimanı, köprü, elektrik, internet ve etraf projelerine kaynak sağlayacak.
İktisatta büyüme ve minimum fiyat artışı
ABD’de gayri safi yurtiçi hasıla (GSYH), 2021’in birinci üç çeyreğinde yıllık olarak her çeyrekte ortalama yüzde 5,1 oranında arttı.
Ülkede son kırk yılda başa gelen hiçbir hükümet devrindeki büyüme oranı yüzde 2,74’ü geçmemişti. Biden idaresi yüzde 5,1 oranınki büyümeyle, GSYH şampiyonu olarak anılan Eski ABD Lideri Jimmy Carter periyodundaki yüzde 5,01’lik büyümeyi bile geride bıraktı.
Başka taraftan Biden hükümeti 27 Nisan’da, federal kurumlarda çalışan personeller için 10,95 dolar olan minimum saatlik fiyatını 15 dolara çıkararak, seçim vaatlerinden birini daha gerçekleştirmiş oldu.
Biden’ın yüksek enflasyon ile imtihanı
ABD’de tüketici fiyat endeksi Aralık’ta yıllık bazda yüzde 7 artarak 1982 yılından bu yana en yüksek artışı kaydetti. Böylece, ülkedeki enflasyon geçen ay 39 yılın tepesindeki yerini korudu. Güç, kira, besin, ikinci el ve yeni araç endekslerindeki artışlar tüketici fiyatlarındaki yükselişte başı çeken kalemlerden oldu.
Bloomberg HT’ye konuşan Eski ABD Merkez Bankası Ekonomisti Claudia Sahm, ABD’de enflasyonun hane halkının günlük temel harcamalarına tesiri hakkında yaptığı değerlendirmede, fiyatların “yıllardır görülmeyen oranlarda arttığına” şahit olduklarını açıklamıştı.
Çalışan alt ve orta sınıf ailelerin bütçelerinin büyük bir kısmını yiyecek, kira, ulaşım ve akaryakıt harcamaları için ayırdıklarını belirten Sahm, enflasyonun düşük gelirli aileler üzerindeki tesirinin telaş verici olduğunu kaydetmişti.
Toplumsal harcama paketi
Biden hükümeti, 1,9 trilyon dolarlık ‘Kovid-19 yardım paketini’ başarılı bir halde uygulamaya geçirilmiş olsa da, iktisat planının ikinci basamağını oluşturan 1,75 trilyon dolarlık ‘sosyal harcama paketinin’ Senato’da takılacağı kestirim ediliyor. Milyonlarca Amerikan vatandaşına istihdam sağlamayı ve uzun vadede ülke iktisadında büyümeyi teşvik eden paket, Temsilciler Meclisi’nde Kasım ayında onaylanmıştı.
Demokrat Senatör Joe Manchin Aralık’ta, Lider Biden ile paket üzerinde uzun müddettir görüştüklerini, lakin Senato’da yapılacak oylamada pakete takviye vermeyeceğini söyledi. Öbür taraftan, Kongre Bütçe Ofisi (CBO), ‘sosyal harcama paketinin’ 2022-2031 devrinde federal bütçe açığında 367 milyar dolarlık artışa sebep olacağı öngörüsünde bulunmuştu. Hasebiyle, kelam konusu paket şimdilik Biden’ın gerçekleştirmekte zorlanacağı projelerden biri olarak görülüyor.
Biden’ın Afganistan kararı eleştirildi
Lider Biden’ın kararıyla, ABD 20 yıldır askeri birliklerini bulundurduğu Afganistan’dan 31 Ağustos tarihinde resmen çekildi. ABD’nin Afganistan’dan çekilmeye başlaması ile eş vakitli olarak Taliban ülkeyi denetim altına aldı. ABD’de halkın büyük bir kısmı, tahliyeler sırasında Afganistan’da yaşanan kriz sebebiyle Biden’ın kararını eleştirmişti.
Brown Üniversitesi’nin “Savaşın Maliyeti” başlıklı araştırmasına nazaran, ABD’nin 2020 yılına kadar borçlanarak finanse ettiği Afganistan ve Irak savaşlarının toplam maliyetinin 2 trilyon doları aştığı kaydedildi. Araştırmada ayrıyeten, ABD’nin 2050’ye kadar kelam konusu borçlanma faizinin 6,5 trilyon doları bulmasının da beklendiği belirtildi.
Biden’ın son 1 yıl içinde, sosyo-ekonomik alanda hayata geçirdiği projeler ve dış siyasette aldığı kararlar halkın lidere olan dayanağını de etkiledi. NPR, PBS Newshour ve Marist Aralık’ta gerçekleştirdikleri ortak ankette, Joe Biden’ın halk takviyesi oranının yüzde 41’e gerileyerek, bugüne kadarki en düşük düzeye indiğini açıkladı.
