Dünya Bankası Raporu: Altyapı projelerinde kamu özel iş birliği oranı artıyor!
Dünya Bankası Altyapı Projelerinde Özel Bölüm İştiraki 2022 Yıllık Raporu yayınlandı. Rapora nazaran, düşük ve orta gelirli ülkelerdeki Kamu Özel Bölüm İş Birliği (KÖİ) modeli altyapı projelerinde yatırım taahhütleri 2021 yılına nazaran yüzde 23 arttı.
Kamu Özel Bölüm İş Birliği Araştırma Merkezi Lideri Dr. Eyüp Vural Aydın, “Dünya Bankası KÖİ raporu pandemi sonrası altyapı gereksinimine bağlı olarak artan yatırımları ve özel dalın bu yatırımlardaki varlığının artışını ortaya koyuyor. Görünen o ki, yakın gelecekte ülkemizde de bilhassa güç, etraf, atık idaresi ve bilişim bölümünde yeni KÖİ projelerini daha sık göreceğiz.”
Özellikle gelişmekte olan ülkelerde, altyapı projelerinde kamu ile özel bölümün iş birliği gitgide artıyor. Dünya Bankası Altyapı Projelerinde Özel Dal İştiraki 2022 Yıllık Raporu’na nazaran, düşük ve orta gelirli ülkelerdeki Kamu Özel İş Birliği (KÖİ) modeli altyapı projelerinde yatırım taahhütleri 2021 yılına nazaran yüzde 23 arttı. Proje sayısı 263’e ulaşırken bedeli ise 91,7 milyar Amerikan doları oldu. 2017-2021 yılları ortasında gerçekleşen yatırım fiyatı ortalamasının yüzde 4 fazlası olan bu sayı, trendin giderek artan tarafta olacağını gösterdi.
“Türkiye’de güç, etraf, atık idaresi ve bilişim alanında KÖİ Projeleri göreceğiz”
Raporla ilgili değerlendirmelerde bulunan Kamu Özel Dal İş Birliği Araştırma Merkezi Lideri Dr. Eyüp Vural Aydın, “ Dünya Bankası KÖİ raporu, pandemi sonrası altyapı gereksinimine bağlı olarak artan yatırımların ve özel bölümün bu yatırımlardaki varlığının artışını ortaya koyuyor. Avrupa ve Orta Asya coğrafyası geçen yıl başlayan Rusya- Ukrayna krizi ile yatırım konusunda dingin bir yıl geçirmiş olmasına karşın, küresel seviyede özel dal ve kamu işbirliği trendinin artarak devam ettiğini görüyoruz” dedi.
Bu trendin, başta kalkınma amacı olan ülkelerde görülmeye devam edeceğini vurgulayan Aydın, geleneksel olarak ulaştırma altyapı projelerinin her vakit öncü dal olduğuna dikkat çekti. “Ancak global iklim değişikliği ile birlikte çok kısa bir vakit içinde güç, etraf, su ve lokal idarelerdeki projeler ulaştırma altyapı projeleri ile yarışacak üzere gözüküyor. Orta Asya’nın görece daha küçük iktisadı olan Tacikistan’da 2022 yılında gerçekleşen elektrikli araç şarj istasyonu KÖİ projesi bunun net ve hoş bir göstergesi oldu. Görünen o ki, yakın gelecekte ülkemizde de güç, etraf, atık idaresi ve bilhassa bilişim kesiminde olmak üzere yeni KÖİ projelerini daha sık göreceğiz.” diye konuşan Aydın, 2022 yılında dünya genelinde gerçekleşen 91, 7 milyar dolar toplam yatırımın yüzde elliye yakını memleketler arası finans kaynaklarınca finanse edildiği gerçeğinden hareketle, küresel finansmanın kelam konusu soft altyapı yatırımlara yöneleceğini varsayım etmek de çok güç olmayacağını kelamlarına ekledi.
Rapordan notlar…
Dünya genelindeki yatırım taahhütleri ise bölgesel olarak şöyle sıralandı:
– Doğu Asya ve Pasifik: Geçmiş beş yılın ortalamasını yüzde 17 geçerek 43,4 milyar USD,
– Avrupa ve Orta Asya: 33,3 milyar USD,
– Latin Amerika ve Karayipler: Geçmiş beş yıllık ortalamada yüzde 16 artış göstererek 24,3 milyar USD,
– Ortadoğu ve Kuzey Afrika: 2021 yılındaki yatırım meblağında yüzde 214 artış göstererek 2 milyar USD,
– Güney Asya: 10 yılın en yüksek yatırım taahhüt meblağı olan 13,9 milyar USD,
– Sahra Altı: Geçmiş beş yılın ortalamasında yüzde 15 artış göstererek 4,9 milyar USD’ye ulaştı.
Ulaştırma başkan; sektör, 85 proje 62,1 milyar USD ile toplam yatırım taahhütlerinin yüzde 68’ini oluşturarak öbür bölümlere hâkim oldu. Karayollarına yapılan yatırımlar pandemi sonrasında artarak devam etti.
Enerji yükselişte; dal, 136 proje ve 25,9 milyar USD fiyatındaki taahhüt ile toplam yatırımların yüzde28’ini oluşturarak yükselişe devam etti. Giderek çevresel olarak sürdürülebilir seçeneklere odaklanan projelerin yüzde 85’i yenilenebilir güç kaynakları üzerine gerçekleşti. 2022’de 120 projenin 113’ü yenilenebilir güç üzerine odaklanırken, yalnızca sekiz proje klasik güç tekniklerini izledi.
Yatırımlar dış kaynaklar tarafından finanse edildi; 2022 yılında kaydedilen 263 projenin, 114 projesinin (yüzde 44) çoğunluk payları yabancı kuruluşlar tarafından finanse edildi. Yabancı finansman güç bölümüne odaklandı ve 136 projenin 85’i (yüzde 63) bu dalda yer aldı. Yatırım hacmi açısından projelerin yüzde 34’ü (30 milyar USD) yabancı kuruluşlar tarafından finanse edildi.
