Ek bütçe gereksinimi kaçınılmaz oldu
Canan SAKARYA
Meclis’te Ekim ayında 2022 yılı bütçesinin sunulmasıyla başlayan bütçe mesaisi tamamlandı. Döviz kurunda yaşanan yükseliş, TL’deki paha kaybı, Merkez Bankası’nın faiz indirimi kararları, yüksek enflasyon ve erken seçim tartışmaları bütçe görüşmelerine damga vururken, 2022 yılı bütçesi daha yürürlüğü girmeden ek bütçe tartışmalarını da beraberinde getirdi. Muhalefet partileri ‘ek bütçe’ gerekliliğine dikkat çektiler.
Uygulanamaz hale geldi
Muhalefet eylül ayında açıklanan Orta Vadeli Program’da, 2022 yılı için öngörülen 9.27’lik dolar kurunun çoktan aşıldığına dikkat çekerek, bu durumun 2022 bütçesini bir manada uygulanamaz hale getirdiğini, kamu yönetimlerinin bütçelerindeki ödeneklerin yetersiz kalmasına neden olacağını tabir ettiler. Ayrıyeten minimum fiyattaki güzelleştirme, memur ve emekli aylıklarında enflasyona bağlı olarak ortaya çıkacak fark ödemelerinin de bütçede bir revizyon gerektireceği kaydedildi. Muhalefet partileri, ek bütçe getirilmeden, ödenek üstü harcama yapılmasının bütçe hakkının ihlal edilmesi manasına geleceğini lisana getirerek, Meclise ek bütçe sunulmasının yasal mecburilik olduğunu bildirdiler.
Borç istikrarı kurulmalı
CHP İstanbul Milletvekili Mehmet Akif Hamzaçebi, ek bütçe gereksiniminin kaçınılmaz olduğunu belirterek şu saptamayı yaptı: “Bütçe kanun teklifi Plan Bütçe Kurulunda görüşülürken kurulda bir revizyon yapılabilirdi ancak yapılmadı. 2022 yılı bütçesinin enflasyon gayesi yüzde 9.8’dir. Kur varsayımı da 9 lira 27 kuruştur. 2024 yılı kur varsayımı da OVP’ye nazaran 10 lira 27 kuruştur. Şu anda bu hedefl er darmadağın olmuştur.
Öbür taraftan bütçe gelirleri enflasyon nedeniyle nominal olarak artacaktır, bu enflasyonist bir artıştır, bunu gerçek artış olarak düşünmemek lazım. Buna paralel olarak bütçe harcamaları da nominal olarak artacaktır. Bunun detaylı bir biçimde ek bütçe teklifinde gösterilmesi gerekir, hem A cetveli dediğimiz ödenekleri gösteren cetvellerde, hem de B cetveli dediğimiz gelirleri gösteren cetvellerde gerekli değişikliğin detaylı bir biçimde yasa teklifi ile önerilmesi gerekir. Münasebetiyle iktisattaki gelişmelere nazaran hem harcama tarafını hem gelir tarafını düzenleyen hem bu çerçevede borçlanma istikrarını tekrar kuran ek bir bütçeye kesinlikle gereksinim var.”
Bu kadük bir bütçedir
UYGUN Parti Küme Lideri İsmail Tatlıoğlu, eylül ayında Orta Vadeli Plan ilan edilirken 211 milyar dolar büyüklüğünde olan bütçenin dolardaki yükselişle birlikte süratle küçüldüğüne dikkat çekti. Erken seçim daveti yapan Tatlıoğlu “Küresel manada entegre olmuş bir ülke olarak Türkiye’ye bu bütçedeki mal ve hizmetler için bugün (17 Aralık) ortalama kur hesabından 3,5 trilyon gerekiyor. Önümüzdeki yıl diyelim ki 3 trilyonluk harcama orta ve dar gelirlilerin daha da yoksullaşması demektir. Bu bütçenin temel faturası, orta ve dar gelirlilere fukaralık olarak çıkar. O nedenle kısa vadeli bir çıkış planı ile ilkbaharda seçim yapılmalı. Bu kadük bir bütçedir ”dedi.
Erken seçim için program
HDP Van Milletvekili Sezai Temelli de dolardaki süratli yükseliş nedeniyle bütçenin süratle küçüldüğünü belirterek, “Bu bütçeyle önümüzdeki 2022 yılında yapılacak işleri yapmanız mümkün değil” diye konuştu. Temelli, “Yapılması gereken 1 Ocak’tan itibaren bir ek bütçe hazırlamak yoksa yasa dışı bir iş yapacaklar manasına gelir. Zira 5018 Sayılı Kanun diyor ki; kurumlar ödeneklerinin üzerinde harcama yapamazlar bu türlü olunca ya yeni ödenek ek bütçe ile var edilecek ya da ödenekler üzerinde harcama yaparak bir hukuksuzluk oluşacak. Bizim teklifimiz ek bütçe yapılmasıdır. Ancak bu ek bütçe AKP eliyle yapılacak bir bütçe değildir, Meclis inisiyatif almalıdır bir ek bütçe sayesinde Türkiye’nin sıkıntılarını çözecek bir istikrar programı artı bir erken seçim programını ortaya koymalıdır.”
Bütçe büyüklüğü 1.7 trilyon TL
1 trilyon 751 milyar TL büyüklüğündeki 2022 yılı bütçesinde faiz hariç sarfiyatlar 1 trilyon 510,6 milyar TL, bütçe gelirleri 1 trilyon 472,6 milyar TL, vergi gelirleri 1 trilyon 258,3 milyar TL, bütçe açığı 278,4 milyar TL olarak öngörüldü. Ekim ayında yapılan bütçe sunumuna nazaran; gerçek bölüm takviyelerine 68,9 milyar lira ayrıldı.
