En güçlü yüzde 20’nin gelirden aldığı hisse 16 yılın doruğunda
TÜİK, Gelir Dağılımı İstatistikleri, 2022 bilgilerini yayımladı.
Gelir dağılımı bilgileri, ülkedeki toplam gelirden en yüksek hissesi alan yüzde 20’lik kesinin hissesinin arttığını, en düşük geliri alan yüzde 20’lik kesitin hissesinin da azaldığını ortaya koydu.
TÜİK’in son yaptığı araştırmaya nazaran, en yüksek muadil hanehalkı kullanılabilir fert gelirine sahip yüzde 20’lik kümenin toplam gelirden aldığı hisse bir evvelki yıla nazaran 1,3 puan artarak yüzde 48,0’a çıkarken, en düşük gelire sahip yüzde 20’lik kümenin aldığı hisse 0,1 puan azalarak yüzde 6,0 oldu.
En yüksek gelire sahip olan yüzde 20’lik kesim TÜİK bilgi seti için 2006 yılında yüzde 48,4’lük hisse almıştı. Onu takip yıllar içinde aldığı hissede düşüş eğilimi görülen yüzde 20’lik kesim, 2022 yılında toplam gelirden aldığı yüzde 48’lik hisseyle 16 yılın akabinde en yüksek hissesi almış oldu.
TÜİK, Gelir Dağılımı İstatistikleri’nin hesaplandığı Gelir ve Hayat Şartları Araştırması 2022 yılı sonuçlarına ait gelir bilgilerinin, bir evvelki takvim yılı olan 2021 yılını referans aldığını belirtti. Gelir hesaplamalarında; hanehalkı gelirleri, hanehalkı büyüklüğü ve kompozisyonu dikkate alınarak muadil hanehalkı kullanılabilir fert gelirine dönüştürülüyor.
Gini katsayısı varsayımı 0, 415
Gelir dağılımı eşitsizliği ölçütlerinden olan Gini katsayısı, sıfıra yaklaştıkça gelir dağılımında eşitliği, teğe yaklaştıkça gelir dağılımında bozulmayı tabir ediyor. Gini katsayısı hesabında hanenin ve fertlerin elde ettiği yıllık gelirlerin toplamından, gelir referans devrinde ödenen vergiler ve başka hane yahut bireylere yapılan nizamlı transferler düşüldükten sonra bulunan hanehalkı kullanılabilir geliri kullanılıyor.
Daha evvelki yıllarda muadil hanehalkı kullanılabilir fert geliri üzerinden hesaplanan Gini katsayısı; yapılan toplumsal transferlerin gelir dağılımı üzerindeki tesirini görmek maksadıyla tüm toplumsal yardımlar hariç ve emekli ve dul-yetim maaşı dahil başka tüm toplumsal transferler hariç tutularak iki farklı sistemle de ayrıyeten hesaplandı.
En son yapılan araştırma sonuçlarına nazaran Gini katsayısı bir evvelki yıla nazaran 0,014 puan artış ile 0,415 olarak varsayım edildi. Tüm toplumsal transferler hariç tutulduğunda Gini katsayısı 0,487, emekli ve dul yetim maaşı dahil başka tüm toplumsal transfer gelirleri hariç tutulduğunda ise 0,423 olarak varsayım edildi.
Toplumun en yüksek gelir elde eden yüzde 20’sinin elde ettiği hissenin en düşük gelir elde eden yüzde 20’sinin elde ettiği hisseye oranı halinde hesaplanan P80/P20 oranı 7,6’dan 7,9’a, gelirden en fazla hisse alan yüzde 10’unun elde ettiği gelirin en az hisse alan yüzde 10’unun elde ettiği gelire oranı biçiminde hesaplanan P90/P10 oranı ise 13,7’den 14,2’ye yükseldi.
Ortalama hane halkı yıllık gelir 98 bin 416 lira
Türkiye’de yıllık ortalama hanehalkı kullanılabilir geliri yüzde 28,3 artarak 2022 yılı anket sonuçlarına nazaran 98 bin 416 TL oldu.
Yıllık ortalama muadil hanehalkı kullanılabilir fert gelirlerinde en yüksek gelir, geçen yıla nazaran 13 bin 257 TL artarak 62 bin 554 TL ile tek kişilik hanehalklarının oldu.
Çekirdek aile bulunmayan birden fazla şahıstan oluşan hanehalklarının yıllık ortalama muadil hanehalkı kullanılabilir fert geliri 60 bin 696 lirayken tek çekirdek aileden oluşan hanehalklarında bu kıymet 49 bin 902 oldu.
En düşük yıllık ortalama muadil kullanılabilir hanehalkı fert gelirine sahip hanehalkı tipi ise 36 bin 210 TL ile en az bir çekirdek aile ve başka şahıslardan oluşan hanehalkları oldu.
En yüksek hissesi maaş ve fiyat geliri aldı
Toplam gelir içerisinde en yüksek hissesi, yüzde 46,2 ile bir evvelki yıla nazaran 0,9 puan azalan maaş ve fiyat geliri aldı. İkinci sırayı yüzde 21,0 ile evvelki yıla nazaran 3,5 puan artan müteşebbis geliri alırken üçüncü sırayı yüzde 20,2 ile evvelki yıla nazaran 3,7 puanlık azalış gösteren toplumsal transfer geliri oluşturdu.
Tarım gelirinin müteşebbis geliri içindeki hissesi yüzde 19,8 olurken, emekli ve dul-yetim aylıklarının toplumsal transferler içindeki hissesi ise yüzde 89,8 olarak gerçekleşti.
En yüksek yıllık ortalama essas iş geliri 220 bin lira patronların oldu
Yıllık ortalama temel iş gelirleri sırasıyla patronlarda 220 bin 482 TL, kendi hesabına çalışanlarda 58 bin 697 TL, fiyatlı maaşlılarda 56 bin 899 TL ve yevmiyelilerde 25 bin 632 TL olarak hesaplandı. Geçen yıla nazaran en yüksek artış yüzde 61,8 ile patronlarda, en düşük artış ise yüzde 21,5 ile fiyatlı maaşlılarda oldu.
En az gelir elde eden yüzde 10’luk kısmın yüzde 70,5’i birebir kaldı, yüzde 29,4 ise daha da fakirleşti
En güçlü yüzde 23 daha zenginleşti
En yüksek gelir İstanbul, en düşük gelir Van, Muş, Bitlis ve Hakkari’de
Son yapılan araştırma sonuçlarına nazaran, Türkiye’de yıllık ortalama muadil hanehalkı kullanılabilir fert geliri 2022 yılında 48 bin 642 TL iken, İBBS 2. Seviye bölgeleri prestijiyle en yüksek olduğu bölge 69 bin 904 TL ile TR10 (İstanbul) bölgesi oldu. Bu bölgeyi, 59 bin 798 TL ile TR51 (Ankara) bölgesi ve 59 bin 272 TL ile TR31 (İzmir) bölgesi izledi. En düşük yıllık ortalama muadil hanehalkı kullanılabilir fert geliri ise 23 bin 063 TL ile TRB2 (Van, Muş, Bitlis, Hakkari) bölgesinde gerçekleşti.
