Enflasyon muhasebesinin 2023’e ertelenmesi gündemde
Merve YİĞİTCAN
Hammadde krizi ve yüksek kurun tetiklediği enflasyonda yaşanan tırmanış enflasyon muhasebesinin kurallarını olgunlaştırırken, 17 yıldır uygulanmayan enflasyon düzeltmesine ait kararların yine gündeme gelmesi hem işletmeler hem de mali müşavirler için büyük bir belirsizliğe neden oluyor. Mağduriyetlerin önüne geçilmesi ve hesaplamaların sağlıklı yapılması ismine enflasyon düzeltmesine 2022 yılı sonunda geçilmesi için Türkiye Özgür Muhasebeci Mali Müşavirler ve Yeminli Mali Müşavirler Odaları Birliği’nin (TÜRMOB) teşebbüste bulunduğu, ertelemeye yönelik bir taslak hazırladığı, başta TOBB olmak üzere iş dünyasının dayanağını alması halinde bakanlığın ertelemeye sıcak baktığı öğrenildi.
DÜNYA Gazetesine değerlendirmelerde bulunan TÜRMOB Genel Lideri Emre Kartaloğlu, çıkarlarını bilanço temeline nazaran tespit eden gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri, fiyat endeksindeki artışın, içinde bulunulan periyot dahil son üç hesap devrinde yüzde 100’den ve içinde bulunulan hesap periyodunda yüzde 10’dan fazla olması halinde mali tablolarını enflasyon düzeltmesine tabi tutmak durumunda olduğunu hatırlatarak, bu durumun işletmeler ve mali müşavirler için kıymetli bir sorun haline geldiğini söyledi. Kartaloğlu, 17 yıldır uygulanmayan enflasyon düzeltmesine ait kararların tekrar gündeme gelmesinin gerek meslek mensupları gerekse mükellefler nezdinde, tekrar değerleme kuruluşu ile birlikte düşünüldüğünde büyük bir belirsizliğe neden olduğuna dikkat çekerek, “Hatta kimi mükellefler aslında enflasyon muhasebesine nazaran düzeltmeye tabi tutacakları taşınmazları ve amortismana tabi iktisadi değerleri için paha artışı üzerinden vergi ödememek (yüzde 2 oranlı) için Vergi Yöntem Kanunu’nun (VUK) Süreksiz 31’inci unsuru kararlarından yararlanmayı erteliyorlar. Hali hazırda yüzde 2 vergi ödeyerek Süreksiz 31’inci unsuru kararlarından yararlanmış olan mükelleflerin, bu ödedikleri vergileri geri alıp alamayacakları da bilinmeyen. Enflasyon muhasebesine geçilmesi halinde beyanda bulunan mükellefler için haksız bir durum ortaya çıkabilir” formunda konuştu.
Erteleme adaptasyonu kolaylaştırır
Kartaloğlu, ortadaki meçhullüğü ve muhtemel haksız durumları ortadan kaldırmak için TÜRMOB olarak tekliflerini şu halde lisana getirdi:
“Son devirde enflasyonun finansal tablolar ve vergi matrahı üzerindeki tesirlerinin giderilmesine yönelik olarak taşınmazlar ve amortismana tabi değerler için yine değerleme imkanlarının, VUK Süreksiz 31, Süreksiz 32’nci unsurları ve VUK Yinelenmiş 298/Ç getirildiği de değerlendirildiğinde; hem mükellefler açısından bir hak kaybına sebebiyet verilmemesi hem de düzenlemenin temel uygulayıcısı olacak meslek mensuplarına enflasyon düzeltmesine ait kararların gereklerini en güzel biçimde yerine getirebilmeleri için kâfi bir vakit tanınmalı. 31.12.2021 tarihli finansal tablolar ve 2022 yılı süreksiz vergi periyotlarında enflasyon düzeltmesine ait kararların uygulanmamasına; bunun yerine 31.12.2022 tarihli finansal tabloların ise endeks artış fiyatı ne olursa olsun enflasyon düzeltmesine tabi tutulmasının zarurî kılınmasına yönelik yapılacak yasal bir düzenleme ile bu vakit tanınabilir. Böylelikle mükelleflerin mağduriyeti önleneceği üzere enflasyonun son derece süratli artması nedeniyle yine gündeme gelen enflasyon muhasebesi uygulamasına adaptasyon kolaylaşacaktır.”
Cumhurbaşkanı da değiştiremeyecek
Enflasyon muhasebesi uygulanabilmesi için Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksi’nin (Yİ-ÜFE) son yıl yüzde 10, son üç hesap yılında ise yüzde 100 artmış olması gerekiyor. Yİ-ÜFE kasım ayı sonu prestijiyle yüzde 51 oranında artarken, yıllık artış oranı yüzde 54,62’ye çıktı. 858,43’e yükselen endekste 35 aylık artış oranı ise yüzde 103 oldu. Kartaloğlu, “Cumhurbaşkanı, hususta yer alan yüzde 100 oranını yüzde 35’e kadar indirmeye yahut tekrar yasal düzeyine kadar yükseltmeye, yüzde 10 oranını ise yüzde 25’e kadar çıkarmaya yahut tekrar yasal düzeyine kadar indirmeye de yetkili. Aralık 2021 Yİ-ÜFE sayısının 845,88 ve üzerinde açıklanması halinde mükellefler enflasyon düzeltmesi yapmak durumundalar. Bu türlü bir durumda Cumhurbaşkanı’na kanun ile verilmiş olan yetkilerin kullanılıp kullanılmaması da bunu değiştirmeyecek” sözlerini kullandı.
“3 Ocak’tan evvel bir açıklama yapılmalı”
BDO Türkiye Vergi Ortağı Erdal Güleç de, enflasyon düzeltmesinin yaşatacağı düzensizliğe dikkat çekerek ertelenmesinin daha yerinde bir karar olacağını lisana getirdi. Enflasyon muhasebesinin en son 2004 yılında uygulandığını, o tarihte bu hesaplamayı yapanların bir kısmının şu an piyasada yer almadığını, yer alanların da bu karışık hesap sistemini unutmuş olmasının yüksek ihtimal olduğunu kaydeden Güleç, yapılacak ertelemenin vakit kazandıracağını hem işletmelerin hem de mali müşavirlerin bu süreçte enflasyon muhasebesine geçiş konusunda adaptasyonunu sağlama bahtı yakalayacağını tabir etti. Güleç, enflasyon muhasebesine kesin olarak geçişin 3 Ocak’ta aşikâr olacağını hatırlatarak, “Ancak bu tarihten evvel kesin olarak yasal bir açıklama yapılarak, şayet erteleme olmayacaksa enflasyon muhasebesinin şartları ve yol haritası paylaşılmalı” diye konuştu.
