Enflasyon ve kur kartta rekor getirdi
Şebnem TURHAN
Türk Lirası’nda eylül ayından bu yana yaşanan ve aralıkta sertleşen paha kaybı ve yüksek enfl asyonun yarattığı alım gücü kaybı vatandaşın kartlı harcamalarına rekor getirdi. Merkez Bankası bilgilerine nazaran aralık ayında banka ve kredi kartı ile yapılan harcamalar 213 milyar 603 milyon liraya yükselirken kasım ayına nazaran artış yüzde 31,4 oldu. Vatandaşın market harcamaları yüzde 38, çeşitli besin harcamaları ise 1 ayda yüzde 37 artış gösterdi.
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) datalarına nazaran aralıkta aylık enfl asyon yüzde 13,58 olurken yıllık enfl asyon yüzde 36,08 ile 19 yılın doruğuna çıktı. Besin enfl asyonu ise aylık yüzde 15,99 artarken yıllık besin enflasyonu yüzde 43,8 olarak belirlendi. Öte yandan aralık ayında dolar/TL 18.36 liraya kadar yükselmişti. Bozulan enfl asyon beklentileri fiyatların her an zamlanacağı öngörüsü vatandaşı stok yapmaya da yöneltirken aralık ayı içinde uygulanan artırımlar da kartlı harcamalardaki artışı körükledi.
2021’de toplam artış yüzde 62,3
Merkez Bankası’nın datalarına nazaran 2021 yılının tamamında 2020 yılına nazaran toplam kartlı harcamalardaki büyüme yüzde 62,3 oldu. 2021 yılında toplam banka ve kredi kartı harcamaları toplamı 1 trilyon 723 milyar 511 milyon liraya çıktı. 2020 yılında bu sayı 1 trilyon 61 milyar 544 milyon lira düzeyindeydi. 2020 yılında pandemiyle birlikte kart kullanımı ve harcamalar süratle artış göstermişti.
Merkez Bankası datalarına nazaran yılın son haftasında ise vatandaşların kartlı harcama meblağı 43.6 milyar lirayı buldu. 2021 yılı boyunca ortalama 35 milyar lira düzeyinde seyreden haftalık kartlı harcamalar 26 Kasım haftasıyla birlikte süratli arttı ve 40 milyar lira sonunu aştı. 26 Kasım haftasından sonra hem fiyatlara gelen artırımlar hem de vatandaşın daha da yükselecek derdiyle harcamalarını öne çekmesiyle aralık ayı boyunca kartlı harcamalar 43-44 milyar lira bandında seyretti.
Aralık ayında vatandaşların çeşitli besin harcamaları 14.7 milyar liraya çıktı. Ortalama yıl uzunluğu 9-10 milyar lira hududunda geçen çeşitli besin harcamaları aralık ayında süratle yükseldi ve tepeyi gördü. Çeşitli besin harcamalarında aralık ayındaki artış yüzde 37 olarak hesaplandı.
Market alışverişleri rekor kırdı
Temel gereksinimlerde vatandaşın harcamalarındaki süratli yükseliş market ve alışveriş merkezi harcamalarında da görülüyor. Aralık ayında market alışverişleri 41 milyar 48 milyon liraya kadar çıktı ve bu yıl boyunca en fazla 34.5 milyar liraya çıkan harcama meblağının bile çok çok üstünde. Kasıma nazaran yüzde 38’lik artış yaşayan market alışverişleri aralık ayındaki toplam kartlı harcamaların da yüzde 20’sini oluşturuyor.
Aralık ayında eşel taşınabilir sisteminin devreden çıkması hem de TL’deki bedel kaybı akaryakıt ve akaryakıt harcamalarının da yükselmesine neden oldu. Aralıkta 13.1 milyar liralık akaryakıt ve akaryakıt harcaması yapılırken bu da görülen en yüksek düzey oldu. Akaryakıt ve akaryakıt harcamalarında kasım ayına nazaran yüzde 30,8 artış yaşandı.
Elektrik ve elektronikte 17.1 milyar lira harcama
Elektrik ve elektronik eserler kurdaki değişimin çabucak yansıdığı eserlerin başında geliyor. Vatandaş aralık ayında elektrik ve elektronik eşyaya 17.1 milyar lira harcarken kasım ayına nazaran yüzde 7,5’lik bir artış gözlendi. Kasım ayında yapılan alışveriş kampanyaları nedeniyle elektrik ve elektronik kümesinde kasımda da 15.8 milyar liralık harcama yapılmıştı. Mobilya ve dekorasyon eserlerinde de kasım ayına nazaran yüzde 37’lik artış gözlenirken vatandaşın bu kümedeki toplam harcaması 7 milyar liraya ulaştı. Telekomünikasyon kümesinde 3.3 milyar liralık harcama gözlendi.
Kredi kartı borcu 209.9 milyar liraya yükseldi
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu’nun (BDDK) haftalık bilgilerine nazaran 31 Aralık haftası itibariyle kişisel kredi kartlarında bankacılık bölümünde toplam büyüklük 209 milyar 947 milyon lira düzeyinde. 24 Aralık haftasında ise bu data 203 miyar 575 milyon lira, 17 Aralık haftasında ise 197 milyar 910 milyon lira düzeyindeydi. Aralık ayı boyunca kart harcamaları ve bankalara kişisel kredi kartı borcu artış gösterdi. 209.9 milyar lira düzeyi ise görülen en yüksek düzey. BDDK bilgilerine nazaran kasımın son haftasına nazaran 31 Aralık haftasında kredi kartı bakiyesinde artış yüzde 6,83 oldu. 2020 yılının son haftasına nazaran 2021 yılının son haftasındaki kredi kartı borcundaki artış ise yüzde 44,6 düzeyinde. Öte yandan Türkiye Bankalar Birliği bilgilerine nazaran ekim itibariyle ferdî kredilerin yüzde 19’unu kredi kartları oluşturuyor.
Yemek harcamalarında yüzde 28,2’lik artış
Merkez Bankası bilgilerine nazaran besin eserlerindeki fiyat artışı ve kur tesiri yemek kümesinde da harcamaları etkiledi. Aralık ayında yemek kümesinde 10 milyar liralık bir harcama yapıldı ki bu tarihi en yüksek düzeye işaret ediyor. Kasım ayına nazaran bu kümedeki harcamalardaki artış yüzde 28,2 olarak hesaplandı. Altın fiyatlarının tesiri kuyumculardaki harcamaları yüzde 34,1 artırırken alkollü yerlerde harcamaların yükselişi yüzde 32,3 olarak belirlendi. Giysi ve aksesuar kümesi her ne kadar talep enfl asyonunu çok yaşamasa da aralık ayında harcamalardaki artış yüzde 27,3 oldu. Merkez Bankası bilgilerine nazaran aralık ayı banka ve kredi kartı harcamalarına süreç adedi bakımından bakıldığında da yükseliş dikkat alımlı. Toplam sürecin kasım ayına nazaran yüzde 24,31 arttığı görülüyor. Çeşitli besin harcamalarında aralık ayındaki süreç adedi kasıma nazaran yüzde 28,3 büyüme gösterirken market alışverişindeki süreç adedi büyümesi ise yüzde 31,3 olarak hesaplandı. Yemek harcamalarında vatandaşların banka ve kredi kartı ile yaptıkları harcamaların süreç adedinin kasım ayına nazaran yükselişi ise yüzde 21 oldu.
