Eurostat: TÜİK’teki sık idare değişiklikleri, güvenilirliği zedeliyor
Elif KARACA
Avrupa Birliği İstatistik Kurumu (Eurostat), Türkiye’nin 2015’te “emsal tarama” değerlendirmesine tabi tutulan birinci aday ülke olduğunu, başka aday ve potansiyel aday taramalarının 2018’e kadar devam ettiğini, bir sonraki çeşidin ise 2023’te başlayıp iki yıl sürmesinin beklendiğini belirtti.
Eurostat, tavsiyelerin uygulanıp uygulanmadığının ise yıllık olarak takip edildiğini bildirdi. Eurostat yetkilileri, DÜNYA’nın “TÜİK’in vazifelerini yerine getirmesinde, doğruluğunda ve bağımsızlığında rastgele bir güzelleşme ya da bozulma gözlemlediniz mi? halindeki sorusuna, Avrupa Komisyonu’nun Türkiye hakkındaki 2021 raporundan alıntı yaparak cevap verdi.
Alıntılanan kısımda “Türkiye istatistik alanında orta seviyede hazırlıklıdır. Türkiye, AB müktesebatına daha fazla ahenk sağlama ve yıllık ulusal hesaplar ve Çok Açık Prosedürü ile ilgili ahenk seviyesini güzelleştirme konusunda kimi ilerlemeler kaydetmiştir. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) liderinin ve öteki idare durumlarının sık sık değişmesi, kurumun güvenilirliğini değerli ölçüde zedelemektedir. Geçen yıl bulunulan tavsiyelerin sonlu ölçüde uygulandığı görüldü“ denildi.
Türkiye üye ülke olmadığı için yasal statü bakımından bir bağlayıcılığın kelam konusu olmadığını tabir eden Eurostat, genel manada ise TÜİK ile klâsik olarak yeterli bir işbirliği bulunduğunu belirtti.
-Eurostat’ın TÜİK’e yönelik “emsal tarama” değerlendirmesinde iyileştirilebileceği ya da uygunluk seviyesinin artırılabileceği alanlar Kurumsal Ortamın ve Uyumun Güçlendirilmesi; Kalite Prosedürlerinin Geliştirilmesi ve Kullanıcılara Hizmetlerin Uygunlaştırılması halinde sınıflandırılmıştı. Kelam konusu taramanın akabinde bu tavsiyeleri takip edebildiniz mi?
Evet, Eurostat, tavsiyelerin ne formda uygulandığına dair yıllık bir izleme yapar.
-2015 yılından bu yana Türkiye ile ilgili rastgele bir “emsal tarama” değerlendirmesi yapılmadı, bunun sebebi nedir? Eurostat bu incelemeleri hangi sıklıkla gerçekleştirir?
Türkiye 2015 yılında “emsal tarama” değerlendirmesinden geçen birinci aday ülke oldu. Başka aday ülkeler ve potansiyel adaylar da 2016-2018 yıllarında gözden geçirildi. Bu ülkelerin bir sonraki emsal taramalarının 2023’te başlaması ve AB üyesi ülkelere ait değerlendirmeleri takiben yaklaşık iki yıl sürmesi planlanıyor. AB üyesi ülkelerin emsal tarama çeşitleri ortasında da emsal bir aralık kelam konusu.
-TÜİK’in vazifelerini yerine getirmesinde, doğruluğunda ve bağımsızlığında rastgele bir güzelleşme yahut bozulma gözlemlediniz mi? Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati, kısa müddet evvel yaptığı bir açıklamada, “TÜİK tarafından üretilen istatistikler EUROSTAT ve öteki ilgili milletlerarası kuruluşlar tarafından belirlenen usul, tarif ve kavramlar kullanılarak hesaplanmaktadır” dedi. Bu mevzuda neler söylersiniz?
Avrupa Komisyonu’nun 2021 Türkiye Raporunda, “Türkiye istatistik alanında orta seviyede hazırlıklıdır. Türkiye, AB müktesebatına daha fazla ahenk sağlama ve yıllık ulusal hesaplar ve Çok Açık Prosedürü ile ilgili ahenk seviyesini güzelleştirme konusunda birtakım ilerlemeler kaydetmiştir. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) liderinin ve öbür idare durumlarının sık sık değişmesi, kurumun güvenilirliğini kıymetli ölçüde zedelemektedir. Geçen yıl bulunulan tavsiyelerin sonlu ölçüde uygulandığı görüldü“ sözü yer alıyor.
-Tavsiyenize uyulmadığında ne ölçüde kelam hakkınız olabilir? Rastgele bir bağlayıcı kural koyma bahtınız var mı?
Yıllık Türkiye Raporu, Komisyon’un bu alandaki ilerleme hakkında bilgi verdiği istatistiklere ayrılmış bir kısım içermektedir. Güzel siyaset oluşturmanın bel kemiği olan istatistik alanındaki gelişmeler, ekonomik kriterler de dahil olmak üzere başka kısımlarda rapor edilmektedir. Türkiye AB’nin bir üyesi değildir, hasebiyle Avrupa İstatistiklerinin yasal tabanı Türkiye için bağlayıcı değildir. Türkiye hakkında üstte bahsedilen yıllık rapor, müktesebata kademeli olarak ahenk sağlaması beklenen bir aday ülke olarak Türkiye’nin alacağı öncelikli aksiyonlar için rehberlik ve tavsiyeler sunmaktadır. Genel manada ise, TÜİK ile klasik olarak güzel bir işbirliği vardır.
