Feramuz ERDİN yazdı

Yaşadığımız Kahramanmaraş sarsıntılarının acısı bile şimdi çok taze iken, beklenen İstanbul zelzelesinin yaratacağı yıkım yanında, Marmara Bölgesinin tamamındaki üretim faaliyetlerini sekteye uğratacağı ve hatta bunun bir ulusal güvenlik sorunu haline gelebileceği çeşitli kaynaklarca tabir edilmektedir.

Oysaki can ve mal güvenliği, insanoğlu için refahtan sonra gelen en kıymetli gereksinimdir. Birebir gereksinim hükmî kişilikler için de bir önceliktir. Kamusal ve ferdi korunma yolları yanında, özel dal kurumlarının da güvenlik tehditleri ve afetlere karşı hazırlıklı olması gereklidir.

Afet tanımı

Bir kurumun kendi imkânları ile başa çıkamayacağı, faaliyetlerini kısmen yahut büsbütün durdurmasına neden olan, can yahut mal kaybı ile sonuçlanan olaylara afet denir. Bir kurumun afeti en hasarsız halde atlatabilme kapasitesi onun dayanıklılığının, hazırlıklılığının ve kurumsallığının bir göstergesidir.

Deprem, heyelan, sel baskını, besin kıtlığı, kuraklık üzere “doğal” afetler yanında; savaş, silahlı isyan, işgal, yangın, BT sistemi çökmesi, güç kıtlığı, kimyasal sızıntısı üzere “insan kaynaklı” afetler kelam hususudur.

Kanunen zarurî planlar

Aslında mevzuatın ön gördüğü çeşitli planlar mevcuttur lakin genelde hazırlayan dışında bunlardan kimsenin haberi yoktur. Bunun yanında alıntı, çeviri yahut kopya olarak hazırlanan planlar fonksiyonellikten uzak ve çok karmaşıktır. Birden fazla yeniliğini yitirmiş olan bu planların çok kolay ve fonksiyonel olarak hazırlanması, o kuruma özel gerçek riskleri içermesi, yeni tutulması ve misyonlu herkes tarafından biliniyor olması gereklidir.

Duruma nazaran değişmekle birlikte, kurumsal olarak hazırlaması gereken kimi planlar şunlardır:

• Sivil Savunma Planı
• Sabotajlara Karşı Muhafaza Planı
• Hassas Bölgeler Muhafaza Planı
• Koruma ve Güvenlik Planı
• Yangın Müdahale Planı
• Tahliye Planı

Acil Durum ve Kriz İdaresi Planlaması

Her kurumun bölgesel, sektörel ve kendi kurumsal özel riskleri göz önünde bulundurularak, en makûs senaryolara nazaran hazırlanmış bir Acil Durum ve Kriz İdaresi Planı olmalıdır. Üstte sayılan kanunen gerekli planlar ile alt taşeron ve kiracı planlamaları da bu temel planla uyumlu olarak hazırlanmalıdır. Bir afet anında herkes misyonunu biliyor ve gereğini yapıyor olmalıdır.

Riskleri evvelce ön görerek yapılan hazırlık, eğitim ve tatbikatlar çok daha az maliyet gerektirdiği üzere büyük can ve mal kayıplarının önüne geçmekteki en değerli önlemdir.

Olay olduktan sonra panik haliyle yapılan kriz idaresi hem çok daha kıymetlidir, hem de geriye döndürülemez can ve mal kayıplarına yol açmaktadır.

Bu durumda sigorta uygulaması mali kayıpları görece olarak karşılamakla birlikte, kurumsal işleyiş ve devamlılığın sağlanması için evvelden yapılmış bir profesyonel hazırlık kademesi gereklidir.

Kurumsal faaliyetin devamlılığı

Beklenen İstanbul zelzelesi nedeniyle bilhassa Marmara Bölgesinde faaliyet gösteren şirketler hem çalışanlarını, hem kurumsal varlıklarını, hem de kurumsal yapılarını afete dirençli hale getirmekte geç kalmamalıdır.

Yapılacak hasar tespitinden sonra şirketlerin kurumsal faaliyetlerin mümkün olan en kısa müddette başlatılması; data, hizmet, üretim, tedarik ve lojistik faaliyetlerinin devam ettirilebilmesi ülkedeki genel durum ve güzelleşme için de hayati değere sahiptir.

Ancak evvelden bir planlama ve hazırlık yapılmadan bu müddetin kısaltılabilmesi ve afet ziyanlarının en az kayıpla atlatılabilmesi maalesef mümkün değildir.

Kamu ve özel dal yöneticileri mevcut ezberlerini kırarak, başarılı ülke ve şirketlerin uyguladığı “afet risk yönetimi” basamağını her şey için çok geç olmadan evvel keşfetmelidir.