Ferdî krediler 1 trilyon eşiğini aştı
Şebnem TURHAN
Türkiye Bankalar Birliği’nin kasım datalarına nazaran banka ve finansal şirketlerden kişisel kredi ve kredi kartı borç meblağı birinci sefer 1 trilyon 17 milyar liraya ulaştı. 34.8 milyon kişi kişisel kredi kullanırken kişi başı ortalama kredi bakiyesi de 29.2 bin seviyesine çıktı. BDDK haftalık bilgilerine nazaran yalnızca bankacılık dalından kullanılan krediler 14 Ocak itibariyle 987 milyar 131 milyon liraya çıktı. Son hafta kişisel ve ticari kredi faizlerinde bir ölçü düşüş gözlenmişti.
TBB dataları kur atağının başladığı lakin şimdi tepeyi görmediği kasım bilgilerini kapsasa da TL’deki paha kaybı yüksek enflasyon ve gerileyen alım gücü bireylerin kredi ve kredi kartı borçlarını arttırdığı görülüyor. Banka ve banka dışı finansal kuruluşlar tarafından kullandırılan ferdî krediler Kasım 2020’ye nazaran yüzde 18 artış gösterdi. Kişisel kredilerin yüzde 46’sını muhtaçlık kredileri, yüzde 30’unu konut kredileri yüzde 19’unu kredi kartları ve yüzde 5’ini taşıt kredileri oluşturdu.
TBB bilgilerine nazaran tarihte birinci defa kişisel kredi ve kart borcu 1 trilyon lira eşiğini geçti. Bu sayının aralık ve bu yılın ocak ayında artışını sürdürmesi bekleniyor. BDDK dataları de bunun habercisi. BDDK’nın 14 Ocak itibariyle haftalık verisinde yalnızca bankacılık dalında kredi ve kredi kartı borçlarının 987.1 milyar lira düzeyinde olduğu görülüyor. Her ne kadar son haftaya kadar kredi faizlerinde süratli bir yükseliş yaşansa da muhtaçlıklar nedeniyle borçlarda bir gerileme yaşanmadığı görülüyor.
Eylülde birlikte istikamet üste döndü
TBB bilgilerine nazaran ferdî kredi ve kart borcunda konut ve taşıtta kullanan kişi sayısında gerileme yaşansa da gereksinim kredisi ve kart borcunda yükseliş oldu. Gereksinim kredisi kullanan kişi sayısı geçen yıl nisan ayından bu yana düşüş trendine girerken eylül ayıyla birlikte tekrar istikametini üst döndü. Merkez Bankası’nın siyaset faizinde indirim sinyalini ayın başında verdiği ve eylül toplantısında da birinci indirimi yaptığı aydı. Bu ayın akabinde eylülde tüketici enflasyonunda artış hızlandı. Gereksinim kredisi bakiyesi ise büyümesini hiç orta vermeden sürdürdü ve kasım itibariyle 467 milyar liraya yükseldi. Aralık ve ocak aylarında da bu artış sürdü.
Konut kredisinde ise yeniden kullanan kişi sayısında nisanla bu yana düşüş eğilimi var. Ekim ve kasım aylarında ise sabit kaldı. Bakiye ise 301.1 milyar liraya yükseldi. Konut kredisinde eylüldeki faiz indirimiyle birlikte kamu bankaları indirimlerine başlarken dalın daima söylediği üzere aylık faiz yüzde 1 ve altına inmedikçe yüksek bir talep yaşanması pek mümkün olmuyor.
Taşıt kredisi geçen yılın en değerli gündem unsurlarından biriydi. İkinci el araçlarda bile yaşanan çok ağır fiyat artışları taşıt kredisi kullanımını da artırdı. Taşıt kredisinde kullanan kişi sayısında eylül ayıyla birlikte bir ölçü düşüş gözleniyor. Kasımda da 469 bin adet kullanım gerçekleşti. Kredi bakiyesi ise dalgalı bir seyir izlerken kasım itibariyle 50.4 milyar liraya yükseldi. Temmuz ayıyla birlikte düşüş trendi gözlenmeye başlamıştı taşıt kredisi bakiyesinde.
Takibe dönüşüm oranında artış
TBB bilgilerine nazaran kişisel kredi ve kart borcunda takibe dönüşüm yüzde 2,6 düzeyine çıktı. BDDK’nın sağladığı erteleme avantajının birinci adımı eylül itibariyle kaldırılmıştı. Kasımda ise takibe dönüşüm oranı yüzde 2,6’ya yükseldi. Ekimde yüzde 2,4, eylülde ise yüzde 2,3 düzeyindeydi. Konut kredilerinde tasfiye olacak alacakların konut kredisine oranı yüzde 0,3 olurken taşıt kredilerinde ise yüzde 1,9’a çıktı. Ekimde yüzde 1,8, eylülde ise yüzde 1,7 düzeyindeydi. Muhtaçlık kredisi ve kartta ise takibe düşen alacak oranı yüzde 3,7 düzeyinde. Bu oran da eylül ve ekimde yüzde 3,4 düzeyinde bulunuyordu.
Bir yılda kredi kullanan kişi sayısı 800 bin arttı
TBB datalarına nazaran kasım itibariyle 34.8 milyon kişinin kişisel kredi ve kart borcu bulunuyor. Ferdi kredi kullanan kişi sayısı takipteki krediler hariç olmak üzere son bir yılda 800 bin kişi arttı. Kasım itibariyle birinci kere muhtaçlık kredisi kullananlarda da artış gözlendi. TBB bilgilerine nazaran kasımda 197 bin kişi birinci kez kredi kartı, 134 bir kişi tüketici kredisi kullanırken konut kredisi birinci sefer kullanan kişi sayısı 30 bin oldu. 120 bin kişi ise birinci defa kredili mevduat hesabı kullandı. 2021 yılı Kasım ayı itibariyle prestijiyle İstanbul’da 328 milyar TL, Ankara’da 96 milyar TL ve İzmir’de 67 milyar TL meblağında kişisel kredi bulunuyor. İstanbul, yüzde 25 ile son 12 ayda ferdi kredi bakiyesi en çok artan vilayet oldu. Kişi başına ortalama kişisel kredi (kredi kartı dahil) toplam bakiyesi en yüksek vilayetler ise sırasıyla, Ankara, İzmir, Tekirdağ oldu.
Ticari krediler yüzde 37 büyüme gösterdi
Ticari krediler kasımda geçen yılın tıpkı ayına nazaran yüzde 37 artarak 4 trilyon 26 milyar TL’ye yükseldi. Ticari kredilerin toplam içindeki hissesi yüzde 80 seviyesinde gerçekleşti. Ticari krediler içinde imalat sanayii yüzde 28 ile en yüksek hisseye sahip oldu. Hissesi yüzde 10 ve üzerinde olan başka ana dallar, toptan ve perakende ticaret ve inşaat olarak sıralandı. Kasım 2021 prestijiyle tasfiye olunacak alacak oranı en yüksek olan bölüm; yüzde 7,8 ile inşaat dalı oldu. Bu kesimi yüzde 5,3 ile güç kesimi ve yüzde 5 ile turizm dalı takip etti.
TL kredi faizleri 14 Ocak haftasında geriledi
Merkez Bankası bilgilerine nazaran bankaların TL mevduat için uyguladıkları faiz oranı 14 Ocak haftasında bir evvelki haftaya nazaran 16 baz puan azalışla yüzde 17,72’ye inerken dolar mevduat faizi değişmeyerek yüzde 0,63’te kaldı ve Euro mevduat faizi 2 baz puan artışla yüzde 0,27 oldu. TL bazlı ticari kredilerin faiz oranı ise birebir haftada bir evvelki haftaya nazaran 124 baz puan azalışla yüzde 24,53’e indi. TL bazlı konut kredi faizleri 30 baz puan azalışla yüzde 18,28; taşıt kredi faizleri 130 baz puan azalışla yüzde 28,27’ye gerilerken gereksinim kredi faizleri 51 baz puan artışla yüzde 32,20 olarak gerçekleşti. Dolar bazlı ticari kredilerin faiz oranı tıpkı haftada 6 baz puan artışla yüzde 4,81, Euro bazlı ticari kredilerin faiz oranı 31 baz puan azalışla yüzde 4,19 oldu.
