Global minimum kurumlar vergisi 2023’e yetişecek mi?
CEM COŞKUN/BERLİN
Milletlerarası vergi ıslahatına yönelik muahedeyi kabul eden ülke sayısı 2021 sonu prestijiyle 137’ye yükseldi.
Bu ülkeler global gayrisafi yurtiçi hasılanın (GSYİH) yüzde 90’ından fazlasını temsil ediyor. AB’ye üye 27 ülkenin tamamı da muahedeyi kabul etti.
Taxfoundation.org datalarına nazaran AB 27’nin global GSYİH içindeki oranı ise yaklaşık yüzde 20. Ve bu ülkelerin yalnızca 4’ünde (Macaristan, İrlanda, Bulgaristan, GKRY) kurumlar vergisi yüzde 15’in altında. AB 27’nin 2021’de ortalama kurumlar vergisi oranı ise yüzde 21,3.
OECD’nin önerdiği plan iki ayaklı. Birinci ayakta, konsolide geliri 20 milyar euro ve karlılığı yüzde 10’un üzerindeki çok uluslu şirketlerin (Amazon, Facebook, Google, vb 100 şirket) ödedikleri vergilerin bir kısmı bulundukları ülkeden, mal yahut hizmet sattıkları ülkelere kayacak. Öteki ülkelere kayması beklenen meblağ yaklaşık 125 milyar dolar. İkinci ayakta ise yıllık 750 milyon euro üzerinde geliri olan çok uluslu firmalara taban yüzde 15 kurumlar vergisi uygulanacak. Buradan da 150 milyar dolar meblağında ek vergi geliri sağlanması düşünülüyor.
AB’de çalışmalar sancılı başladı
AB maliye bakanları, Avrupa Komisyonu’nun yüzde 15’lik minimum kurumlar vergisini uygulamaya koymak için hazırladığı yönergeyi görüşmek üzere Brüksel’de bir ortaya geldi. Hem komite hem de 2022’nin birinci yarısında AB devir başkanlığını yürütecek olan Fransız hükümeti yönergeyi bir an evvel hayata geçirmek istiyor. Fransa Maliye Bakanı Bruno Le Maire, yönergenin Ocak 2023’te yürürlüğe girebilmesi için Mart 2022’ye kadar bakanlar ortasında bir mutabakata varmak istediğini söyledi.
Lakin üye ülkelerin hepsi birebir fikirde değil. Polonya ve Macaristan maliye bakanları bu mevzuda çok süratli hareket etmenin AB’yi, mutabakatın 1. ayağının uygulanmasını talep etmekte zayıf bir pozisyona getireceğinden çekiniyorlar. OECD seviyesinde planın 1. ayağıyla ilgili şimdi teknik bir mutabakata varılamadığından hareketle, “1. ayağın uygulanmasına ait memleketler arası gelişmelerden bağımsız olarak 2. ayağın uygulanmasına geçersek; 1. ayağın faal bir biçimde hayata geçirilmesinde üçüncü ülkelere karşı elimiz zayıflar” argümanını ileri sürüyorlar.
Toplantının akabinde konuşan Fransa Maliye Bakanı Le Maire ise, birinci ve ikinci ayak bir paket olarak birbirine bağlı olsa da ortalarında değerli yasal farklılıklar olduğunu savundu. Ayrıyeten, OECD muahedesinin iki ayağını birden Ocak 2023’de uygulamaya sokma maksadını teyit etti.
Oybirliği gerekli
Yönerge vergi hususlarıyla ilgili olduğundan, kabul edilmesi ve yürürlüğe girmesi için oy birliği gerekli. Polonya ve Macaristan’a ek olarak, Malta ve Estonya’nın da global minimum kurumlar vergisi yönergesi konusunda çekinceleri mevcut.
Bekle-gör
Görünen o ki Avrupa hükümetleri mutabakatın imzalanması ve uygulamaya sokulmasında çabuk etmeyecek. Gözleri başka ülkelerde olacak. Çok taraflı mutabakatların genelinde rastladığımız üzere bu muahedede da bekle-gör taktiği nedeniyle dertler ve gecikmeler yaşanabilir. Ayrıyeten mutabakatın bir bağlayıcılığı olmaması da sıkıntılı. Lakin günümüz dünyasının sorunlarına global tahliller aramak birçok hususta olduğu üzere bu bahiste da gerçek görünüyor.
