Güç kesiminde arz güvenliği ve fiyat krizi
DÜNYA Gazetesi’nin düzenlediği “Enerji’de Ne Oluyor? Arz Güvenliği ve Fiyat Krizi” başlıklı webinar’da güç bölümünde yaşanan son gelişmeler, fiyat artışları ve bu kapsamda atılması gereken adımlar tartışıldı.
NBE İdare Şurası Lideri gazeteci Hakan Güldağ’ın moderatörlüğünü üstlendiği webinarda kelam alan konuşmacılar ise şöyle:
·Memiş Kütükcü, Organize Sanayi Bölgeleri Üst Kuruluşu (OSBÜK) Lideri
·Güven Sak, Türkiye İktisat Siyasetleri Araştırma Vakfı (TEPAV) Kurucu Yöneticisi
·Ali Arif Aktürk, BOTAŞ Eski Doğalgaz Daire Lideri
·Mehmet Doğan, GazDay Danışmanlık Genel Müdürü.
OSBÜK Lideri Kütükcü’nün birinci cinsteki konuşmasından satır başları:
İran kesintisinin akabinde BOTAŞ endüstrinin doğalgaz kullanımını sınırlamasını istedi, buna uymayan tüketicilerin cezaya muhatap olacakları ikazında bulundu. Bu süreçte tüm sanayi tesisleri ve OSB’ler bu kesintinin en büyük muhatabıydı.
Biz son yıllarda mevsimin kurak gitmesi nedeniyle hidroelektrik santrallerinden gereğince güç çekemedik. Gaz santrallerinin elektrik üretimi içindeki hissesi son aylarda artmıştı Bu kapasite sınırlaması elektrik arzını da etkiledi, biz doğalgaz sınırlamalarını konuşurken, TEİAŞ’tan elektrik kesintisi haberi geldi.
TEİAŞ bir elektrik kesintisi planlaması yapacağız, OSB’ler kendi bölgelerinde bir planlama yaparak bu kesintiye uyacaklar, dedi. Elektrik kesintisi, gaz derdinin akabinde gelen 2. değerli adımdı. Güç yöneticileriyle sıkı bir diyalogla süreci yönetmeye çalıştık.
OSB’ler bazında tek tek planlayarak kesinti günleri üzerinde anlaştı. Her bölgeyi besleyen sınırların istikrarlarını koruyacak bir planlamayla TEİAŞ bu süreci yönetti. OSB dışındakilerin kesintilerini bölge dağıtım şirketleri yönetti. Türkiye genelinde ortalama 3 gün süren bir elektrik kesintisi yaşandı.
OSB’leri 3 kümeye ayırdık, 2 kümeye siz 2 gün tam durun, 3. kümeye siz %50 ile çalışın dedik. Sonra %50 kapasiteyi 3 gün gezdirdik. Durdurduğumuz günlerde aydınlatma için vs zarurî güç tüketimine müsaade verdik. Bunu %10 olarak planladık. Cuma akşamı elektrik kesintisi sonlandırıldı, doğalgaz kısıntısı da %20’ye çekildi.
Bu süreçte epeyce zorlandık, yoğunluğumuzu planlamaya verdik. Bu boyutta bir süreçle daha evvel karşı karşıya kalmadık elbette. Şu anda 81 vilayette 363 OSB var, 2 milyon 300 bin insanımız OSB’lerde istihdam ediliyor. İtalya’dan Çin’e kadarki aks üzerindeki en büyük sanayi üretim ülkesidir Türkiye, bunun içinde OSB’ler önemli bir hisse oluşturuyor.
Üretim ve proseste doğalgaz kullananlar bu süreci yönetmekte zorlandı. Evet bir kayıp oldu, bir zorlanma devri yaşadık. Tahminen hiç yaşamadığımız bir süreçle yüzleştik fakat üretim kayıpları dışında bu tecrübeden düşüncesiz çıktık.
GazDay Danışmanlık Genel Müdürü Mehmet Doğan:
İran doğalgazı kesildi, talep varsayımında genel manada yanılgı yaptık, kışa nazaran planlamadık. Su yoktu bu sene, bu önemli eksiklikti, planlamada göz önünde tutulması gerekiyordu. Silivri depomuz yarı yarıya dolu olarak kışa girdik. Tam dolu olursa alabileceğiniz çıkış kapasitesi daha fazla oluyor.
İletim sistemimiz kusursuz değil, çok yetersizlikler var. Tüm giriş noktalarını toplayıp sorun yok diyoruz fakat o gazı iletmede sorunlar var. Asıl sorun bana kalırsa planlama kusuru. Diyelim 10 giriş noktanız var, gelişmiş ülkeler 2’sini kaybedince hiçbir şey olmayacak üzere hazırlanır. Biz İran girişini kaybedince kesinti yapıyoruz.
Her sene İran gazı masraf, yeni bir şey değil bu. İran Türkmenistan’da aldığı gazı bize veriyor, İran soğuyunca kendisi o gazı kullanıyor. TEİAŞ bu planlamayı bölgesel yaptı dedi, BOTAŞ’ın da bunu dikkate alması lazım, bölgesel planlama ya da sektörel planlama yapmanız lazım.
Kesinti olabilir, gaz santrallerinin hepsi birebir anda bozulabilir fakat evvelce bir prosedürünüzün olması lazım. Prosedür şudur: Her şirketi listelersiniz, bu listeye nazaran kesinti yaparsınız, TEİAŞ’ın yaptığı üzere. Bu türlü bir kesinti mantığı olmaz. Vaktinde mesela Türkiye’ye tek boru çizgisi geliyordu, lakin artık Türkiye o noktada değil. Kumda oynamıyoruz.
