İhracatçılar, kurdaki rekabetçiliğini kaybetti

Yener KARADENİZ

Sepet kur son bir yılda yüzde 68 artarken tıpkı periyotta yıllık Üretici Fiyatları Endeksi’nin (ÜFE) yüzde 79,9 oranında yükselmesi ve farkın giderek açılacağı istikametinde oluşan beklenti, ihracatçının rekabetçi kur avantajını kaybetmesine yol açtı. Ani iniş çıkış kadar çok düşük kurun da rekabetçiliğe ziyan verdiğini ve ihracatı negatif etkilediğini lisana getiren bölüm temsilcileri, bugünkü konjonktürde Dolar/TL kurunun 14’ün altına düşmemesi gerektiğini, aksi halde ihracatta yakalanan ivmenin kaybedileceğini, ayrıyeten hem üretimin hem de yatırımların tehlikeye gireceğini söyledi. Hafta başı Türkiye İstatistik Kurumu tarafından açıklanan bilgilere nazaran yıllık ÜFE 79,9’a yükselirken, yüzde 50 dolar, yüzde 50 de Euro’dan oluşan sepet kurda son 12 ayda meydana gelen artış oranı ise yüzde 68,9 olarak gerçekleşmişti. Yeni yılda gerçekleşen güç artırımları, personellik maliyetleri, vergilerdeki yine değerleme oranları üzere gelişmelerin önümüzdeki aylarda ÜFE’yi çok daha yüksek düzeylere çıkarması ve ÜFE ile sepet kur ortasındaki farkın daha da açılması bekleniyor.

“MB enflasyona nazaran ayarlamalı”

İstanbul Hazirgiyim ve Konfeksiyon İhracatçıları Birliği (İHKİB) Lideri Mustafa Gültepe, 2021 yılı prestiji ile birçok dalın ihracatta rekor kırdığını anımsattı. Hazır giysi dalı olarak kendilerinin da 20,2 milyar doları aşarak Cumhuriyet tarihinin en yüksek sayısına ulaştıklarını anlatan Gültepe, “Bu yıl için de 23 milyar dolar gaye belirledik. Lakin Türkiye’deki ekonomik hareketler çok süratli değişiyor. 2022’nin birinci günlerine bakınca artan maliyetler karşısında kurun avantajı kalmadı. Başa baş üzere bir noktada devam ediyor. İhracatçılar tam kurun avantajından faydalanma noktasındayken ÜFE’deki artışlar bilhassa rekabetçilik manasında külfet yaratıyor. Önümüzdeki periyotlarda Merkez Bankası kurda enfl asyon oranında ayarlama yapmalı. Şayet artan maliyetler karşısında kur tekrar aksi bir hareket yaparsa kimsenin tutunacak kolu kalmaz. Oluşan maliyetleri hiçbir firmanın karşılama gücü yok. Bu sefer üretim de etkilenir. İhracatta, bu sürate, bu motivasyona ulaşmışken geri vitese takmamamız lazım. Aksi halde koyduğumuz hedefl eri yakalayamayız. Maliye hareketlerinin üretici ve ihracatçıyı destekleyici noktada olması gerekiyor. Aksi halde üretimin sürdürülebilirliği tehlikeye girer, yatırımlar ertelenir ve gücümüz kaybolur” değerlendirmesinde bulundu.

14-15 TL’nin altı tehlikeli

2021 yılını 12,9 milyar dolar ihracat ile kapatan ve bu yıl için ise 15 milyar dolarlık amaç koyan dokuma ihracatçısı da rekabetçi kurdan yana. Halihazırda büyük bir motivasyon ile hareket ettiklerini, lakin artan maliyetler karşısında kurun geldiği düzeyin kendilerini zora soktuğunu belirten İstanbul Dokumacılık ve Hammaddeleri İhracatçı Birlikleri (İTHİB) Lideri Ahmet Öksüz, “Son olarak güç maliyetlerimiz çok yüksek oranda arttı. Baktığınız vakit kur başa baş bir noktadaydı lakin halihazırda rekabetçiliğini kaybetmiş durumda. Hem genel ihracat hem de bölüm ihracatı olarak koyduğumuz hedefl ere ulaşabilmemiz için bugünkü konjonktürde kurun 14-15 lira düzeyinin altına düşmemesi lazım. Aksi halde ihracat için problemli bir durum olur ve hedefl er tutturulamaz” diye konuştu.

Firmalar duraklamaya geçti

İstanbul Kimyevi Unsurlar ve Mamulleri İhracatçıları Birliği (İKMİB) İdare Konseyi Üyesi Murat Akyüz, 2021’i başarılı bir performans göstererek 25 milyar doların üzerinde ihracatla kapatan kimya kesiminin bu yıl için de ihracatta yüzde 20’nin üzerinde bir büyüme hedefl ediğini anlattı. Fakat bunun rekabetçi bir kur ile mümkün olacağının altını çizen Akyüz, şöyle konuştu: “Ani kur oynamaları rahatsız edici. Dolar TL’nin 18’in üstüne çok ani bir formda yükselmesi bizleri çok sıkıntı durumda bırakmıştı. Şu an bulunan düzey de artan maliyetler düşünüldüğünde istenen bir düzey değil. Dolar/TL için 16 düzeyi hem ihracatçı, hem orta mamul ithalatçısı için ileriye dönük planlamada makul bir düzey üzere duruyor. İhracatçı için de bu düzey rekabetçi kur düzeyidir. Lakin ani oynamalar rahatsız edici. Ani oynamalar hepimizi rahatsız ediyor. Biz kesim olarak geçen seneyi başarılı bir biçimde bitirdik. Bu yıl için de yüzde 20 artış bekliyoruz lakin bunun gerçekleşmesinin koşulu rekabetçi kurdan geçiyor. Aksi halde uzun vadeli fiyat mukaveleleri yapılamıyor. Firmaların ihracata yönelmesi engellenmiş oluyor. Şirketler halihazırda bu nedenle duraklamış durumdalar.”

“Önemli olan öngörülebilirlik”

İstanbul Demir ve Demir Dışı Metaller İhracatçıları Birliği (İDDMİB) Lideri Tahsin Öztiryaki ise artış suratını koruyan ihracatı hatırlatarak kurun gereğince rekabetçi bir noktada olduğunu savundu. Öztiryaki, “Diğer taraftan gereksiz ithalatı caydıracak kadar yüksek bir düzeyde, bu nedenle kurun rekabetçi olduğunu düşünüyorum. Esasen her vakit tabir ettiğimiz üzere biz ihracatçılar ve iş dünyası kurun düzeyinden daha çok öngörülebilirliğine vurgu yapıyoruz” dedi. Demir ve demir dışı metaller bölümü 2021’in tamamında 12 milyar 357 milyon dolar ihracat gerçekleştirmişti.

“Dengeli ve öngörülebilir kur önemli”

Rekabetçi kurdan etkilenen bir başka bölüm de otomotiv. En fazla ihracat gerçekleştiren kesim, 2021’i 29,3 milyar dolar ihracat ile kapattı. Uludağ Otomotiv Sanayisi İhracatçıları Birliği (OİB) Lideri Baran Çelik, 2021’de İhracatçılar açısından döviz kurları ile ilgili en kıymetli hususun öngörülebilirlik olduğunu hatırlattı. İstikrarlı ve öngörülebilir bir kur siyasetinin her vakit öncelikli talepleri ortasında yer aldığını söz eden Çelik, şöyle devam etti: “Tabii ki yüksek döviz kurları rekabetçiliğimize olumlu yansıyor. Fakat daima dalgalanan döviz kurları ihracatçılarımızın sağlıklı fiyatlama yapmasını ve geleceği planlamasını engelliyor. Başka taraftan çok yüksek seyreden döviz kurları da bir müddet sonra girdi maliyetlerini artırarak ihracatçılarımızı güç durumda bırakıyor. Güç, vergiler, personellik üzere üretim maliyetlerinin yükseldiği bir periyotta, girdi maliyetlerinin de çok fazla yükselmesi ihracatçılarımızın rekabetçiliğine negatif yansıyabiliyor. Bizim, kesim olarak belirlenmiş bir kur düzeyimiz bulunmuyor. Fakat rekabetçi, istikrarlı ve mümkün olduğunca öngörülebilir bir kur siyaseti sürdürülebilir ihracat için hayati kıymet taşıyor. Öteki taraftan döviz kurları otomotiv sanayisinde iç pazarı direkt etkileyen bir faktör olarak da öne çıkıyor. Çok yüksek seyreden döviz kurları araç fiyatlarını üste çekerek, iç pazarda satışları düşürüyor. Enfl asyonun da yüksek seyrettiği bir periyotta bu durum iç satışlar üzerinde farklı bir baskı ögesi oluşturup, iç pazarın potansiyelinin altında seyretmesine neden olabiliyor.”