İmalat kesiminde baz ve kur tesirli düzgünleşme

Ekonomim’den Merve Yiğitcan’ın haberine nazaran baz ve kur tesiriyle imalat dalında güzelleşmeler görüldü. Martta manşet PMI’a en yüksek katkı otomotiv bölümünden geldi. Sarsıntının tesirlerine karşın dokumada yüksek artış dikkat çekerken; giysi ve elektrikli-elektronikteki düzgünleşme, toparlanmaya hudutlu katkı verdi. Kimya bölümünün faaliyet şartlarında ise sert iniş izlendi.

TEKSTİL ESERLERİ

İyileşme baz etkisinden
İmalat sanayiindeki alt dalların faaliyetlerine daha yakından mercek tutulduğunda, dokuma eserlerinde üretim iki aylık yavaşlamanın akabinde yükselişe geçerken, PMI endeksi uzun bir ortadan sonra 50’nin üzerine çıktı. Birinci çeyreğe ait daldaki şartları konuştuğumuz İstanbul Dokuma ve Hammaddeleri İhracatçıları Birliği (İTHİB) Lideri Ahmet Öksüz, bölümün PMI endeksinde yaşanan yükselişin piyasaya tıpkı oranda yansımadığını söyledi. Kelam konusu yükselişin sebebinin baz tesiri olabileceğini lisana getiren Öksüz, “Kahramanmaraş başta iplik olmak üzere dalın kıymetli üretim merkezlerinden biri. Bölgede kapasiteler hala yüzde 50’lere gelmedi. Şubat ayında üretim durmuştu. Sarsıntıdan etkilenen öteki vilayetlerde de zelzele nedeniyle bir hafta-10 günlük duruşlar oldu. Sonra o vilayetlerde işler çabucak toparlandı. Kelam konusu yükselişin baz tesiri ile gerçekleşmiş olabileceğini varsayım ediyoruz. Şubat ayının düzeltmesi olabilir. Piyasada da bir düzelme olduğunu söyleyemeyiz” tabirlerini kullandı.

KARA VE DENİZ TAŞITLARI

Kurdaki belirsizlik satışları hızlandırdı
Sektörel bazda en âlâ PMI verisi kara ve deniz taşıtlarında kaydedildi. Endeksin 54,4’e ulaştığı kesimde yükselişteki aslan hissesi otomotivde oldu. Otomotivde mart ayında hem ihracat hem de iç pazar satışları rekor kırdı. EKONOMİ’ye konuşan kesim temsilcileri, seçim sonrası belirsizlik, bilhassa de kurun düzeyine ait bir öngörüde bulunulamaması nedeniyle birçok markanın araçların tedarikini erkene çektiğini, bu durumun da piyasada araç bulunurluğunu artırdığını lisana getiriyor. Yanı sıra tüketicilerin de araç fiyatlarında seçim sonrası kur kaynaklı yaşanacak mümkün fiyat artışları nedeniyle alımlarını hızlandırdığı, bu durumun da kesimde hareketli günlerin yaşanmasına neden olduğu öğrenildi.

GİYİM VE DERİ ESERLERİ

Hazır giyside işler hala berbat
Dokuma eserlerinde olduğu üzere giysi ve deri eserlerinde de PMI’da yaşanan düzgünleşme zelzelenin baz tesiri olarak varsayım ediliyor. Çünkü şubatta 46,2 olan endeks martta 49,1’e yükseldi. TOBB Hazır Giysi ve Konfeksiyon Bölümü Meclis Lideri Gurur Fayat, zelzele nedeniyle şubatta işlerin önemli manada durduğunu, hasebiyle marttaki güzelleşmede zelzelenin baz tesirinin tesirli olabileceğini lisana getirdi. Fayat, baz tesirinin ihracat sayılarında da görüldüğüne dikkat çekerek, “Sektör olarak ihracatımız martta binde 2 geriledi, lakin o da sarsıntıda yükleyemediğimiz malları martta yüklediğimiz için oldu. Yoksa ihracatta daha da eksideyiz. Çünkü ana pazarlarımızda fiyat tutturamadığımız için kangren haline gelen ‘siparişlerin kaçması’ hali devam ediyor. Öte yandan Avrupa’nın talebi de kendi PMI bilgilerinden anlaşılacağı üzere hala modüllü bulutlu. Hasebiyle bizim burada kapasite artırmamız baz tesiri dışında mümkün değil” sözlerini kullandı.

ELEKTRİKLİ VE ELEKTRONİK ESERLER

Kur meçhullüğü talebi öne çekti
Seçim sonrası kur meçhullüğü kara ve deniz taşıtlarında olduğu üzere elektrikli ve elektronik eserlerde de üretimi ve siparişleri artırdı. PMI endeksinin 51,9 kıymetine ulaştığı daldaki faaliyet şartlarını pahalandıran Türk Elektronik Sanayicileri Derneği (TESİD) Lideri Yaman Tunaoğlu, şu anda piyasada seçim sonrası dövizin artacağı beklentisinin olduğunu, bu nedenle muhtaçlığı olanların alımlarını öne çektiğini söyledi. Bu talep artışının da kesimde üretime ve yeni siparişlere olumlu yansıdığını tabir eden Tunaoğlu, kesimin en büyük beklentisinin seçimlerin çabucak sonrasında, sanayi üretimini öncelikleyen rasyonel bir iktisat siyasetinin uygulanması olduğunu vurguladı.

MAKİNE VE METAL ESERLER

Maliyet enflasyonu tırmanıyor
Makine ve metal eserler bölümünde yeni siparişlerin iki aydan bu yana düşük seyretmesi faaliyetlerde sakinliğe neden olmaya başladı. Dalın PMI verisi Aralık 2022’deki 54,2’lik kıymetin akabinde üst üste 3 ay düşerek 51,1’e geriledi. Yanı sıra maliyet enflasyonun hızlanarak arttığı dalda son eser fiyatlarında da hafif bir düşüş kelam konusu.

ANA METAL SANAYİ

Çin piyasaya döndü pasta dilimi ufaldı
Endüstrinin en kıymetli alt kesimlerinden ana metalde PMI 50,6 ile eşik kıymetin üzerinde olsa da son 6 aylık performansı çok iç açıcı değil. Küreselde resesyon korkularıyla talepte yaşanan daralma ve bilhassa Çin’in geri dönmesi bölümün faaliyetlerine olumsuz yansımış durumda. İstanbul Demir ve Demir Dışı Metaller İhracatçıları Birliği (İDDMİB) Lideri Çetin Tecdelioğlu, 2022 yılını dolu dolu geçirdiklerini, lakin geçen yılın son çeyreği ile bu yılın birinci çeyreğinde dünyadaki resesyonu ağır formda hissettiklerini lisana getirdi. Bu durumun talepte daralma yarattığına işaret eden Tecdelioğlu, “Sektörde yaşanan daralmanın en değerli sebeplerinden biri de Çin’in tekrar piyasaya geri dönmesi oldu. Bu türlü olunca ister istemez pastada dilimimiz daralıyor” diye konuştu. Kur düzeyinin de rekabetçiliği engellediğini vurgulayan Tecdelioğlu, “Aldığımız siparişleri 2-6 ay ortasında üretip teslim ediyoruz. Kurun nereye gideceğini bilmediğimiz için maalesef iş alamıyoruz. Bunun yanında banka faizleri çok yüksek. Hammaddede dışa bağımlıyız, bunun için kredi kullanmalıyız. Faizler yüzde 35-40’lara dayandı. Bu faizlerle nasıl sipariş alıp üreteceğiz? Bu kur siyaseti ile nasıl ihracatımızı büyüteceğiz?” diyerek yaşanan finansman krizini anlattı. İkinci çeyrekte işlerin yatay seyredeceği öngörüsünde bulunan Tecdelioğlu, “İnşaat dahil birçok bölümde kıştan yaza geçişte bir hareketlenme olur. Bu noktada ikinci yarıda talebin artacağına inanıyoruz” diye konuştu.

KİMYA, PLASTİK VE KAUÇUK ESERLERİ

Hammadde fiyatı talepte belirleyici
Kimyasal, plastik ve kauçuk eserler dalında mart itibariyle siparişler çok keskin bir formda düşmüş durumda. PMI verisinin de 3 ayın akabinde 48,9’a gerileyerek tekrar eşik bedelin altına inmesi, bilhassa yeni siparişlerdeki sürat kaybı kesimde telaşlara yol açtı. Türkiye’de bölümün en büyük oyuncusu yüzde 36 hisse ile plastik sektöründe… TOBB Plastik, Kauçuk ve Kompozit Sanayii Meclis Lideri Yavuz Eroğlu, dalda talebin düşmesinin en kıymetli nedeni olarak hammadde fiyatlarında devam eden düşüşü gösterdi. Hammadde fiyatlarında yaklaşık 1 yıl evvel başlayan düşüşün hala devam ettiğini, OPEC’in fiyatları düşürmemek için çeşitli yollara başvurduğunu söyleyen Eroğlu, “Sektörün çok uygun bildiği bir şey var, küresel bir kriz olursa emtia fiyatları çöker. Bu türlü bir ortamda olağan alımlar 3’te 1’e düşüyor. Zira fiyatların düşmeye devam ettiği bir yerde ne üretici fazla hammadde alıp stoklar ne de son alıcı son bir eser alıp kenara koyar. Herkes ‘Zaten fiyat düşecek ben boşu boşuna alım yapmayayım’ diye düşünür” dedi. Eroğlu’na nazaran işlerdeki yavaşlamayı tetikleyen bir öbür neden de ihracat pazarlarındaki ‘ekonomik hareketsizlik’… Yanı sıra bölümün pazardaki eski rakibi Çin’in geri döndüğünü hatırlatan Eroğlu, işlerin yavaşlamasının bu şartlarda kaçınılmaz olduğunu, kimya bölümünün katma kıymeti düşük eser üretme alışkanlığından vazgeçerek katma bedeli yüksek eserlerle atılım yapabileceğini kelamlarına ekledi.

GIDA ESERLERİ

Deprem, üretimi ve talebi vurdu
İSO PMI’da takip edilen 10 dal içinde en keskin yavaşlama besin eserlerinde yaşandı. PMI verisi, şubata nazaran 3,8 puan artarak 49,1 puana çıksa da üretim ve yeni siparişler son 3 aydır 50 eşik kıymetin altında. Bakliyat ve yağlı tohumlar kesiminde faaliyet gösteren İstanbul Tüccarlar Kulübü Lideri İlker Önel, zelzelenin kesimi çok fazla etkilediğini söylerken, zelzele bölgesindeki ya da ağır olarak zelzele bölgesine çalışan öteki vilayetlerdeki fabrikaların kapasitelerinde önemli düşüşler yaşandığını kaydetti. Önel, “Deprem bölgesinde nüfusa bağlı olarak önemli bir tüketim vardı. Sarsıntı ve sonrasındaki göç hareketi, yanı sıra düşen alım gücü bölümde de işleri yavaşlattı. Ramazan ayının da düşüşte bir ölçü hissesi var. Ramazan’a hazırlık nedeniyle işler hareketliydi, fakat 15 Şubat itibariyle hazırlıklar bitti, hareket yavaşladı” sözlerini kullandı.

AĞAÇ VE KAĞIT ESERLERİ

Yerli de yabancı da beklemeye geçti
Bölümde PMI martta bir evvelki aya nazaran hafif bir toparlanma ile 48,4’ten 49,6’ya çıkarken, yeni ihracat siparişlerinde önemli ivme kaybı var. İstanbul Mobilya, Kağıt ve Orman Eserleri İhracatçıları Birliği Lideri Erkan Özkan, 2022’ye kıyasla ihracatın yatay seyrettiğini, fakat zelzelenin olumsuz tesirlerini hissetmeye başladıklarını kaydetti. Rezervasyon iptallerinin çok fazla olduğunu hatırlatan Özkan, “Türkiye’de zelzele tehlikesi çok konuşulunca yabancı da Türkiye’ye gelmek istemiyor. Birinci aydaki İstanbul Mobilya Fuarı’nda çok değerli siparişler aldık. İkinci çeyrekte bunların sevkiyatlarını göreceğiz” dedi. Kağıtta en büyük üreticilerinden KİPAŞ’ın Kahramanmaraş fabrikasının önemli ziyan görmesi nedeniyle kesimin bir ölçü olumsuz etkilendiğini belirten Özkan, buna rağmen sarsıntıdan sonra süratli toparlandığını kaydetti. Mobilya Sanayi İşadamları Derneği (MOBSAD) Lideri Nuri Gürcan da bölümdeki sakinliği şöyle anlattı: “Depremden sonra iç piyasada vatandaşlar beklemeye geçti. Bu durum talebi etkiledi. Seçim gündemi de karar süreçlerini etkiliyor. Dalda yabancı ziyareti çok değerlidir. Bir yabancı gelir, mobilyasından avizesine kadar tüm alışverişini yapıp sarfiyat, biz TIR’la yollarız. Bunun hissesi çok yüksektir. Örneğin MASKO’da yabancı hissesi yüzde 70-75’tir. Şu an bu yüzde 5-10’a düştü. Tıpkı vakitte Çin’in geri gelmesi bizi de etkiledi. Evvelden Çin’e giremeyen yabancı da bize geliyordu, mesela Hindistanlı müşterilerimiz vardı, fakat Çin açılınca onlar da tekrar Çin’e gitmeye başladı. Durum bu türlü olunca ikinci çeyrekte de işlerin yatay seyredeceği iddia ediyoruz.”

METALİK OLMAYAN MİNERAL ESERLER

Yeni siparişlerde bariz düşüş var
Dalda hem üretim hem de yeni siparişlerin suratı düşmeye devam ediyor. Bilhassa yeni ihracat siparişlerinde düşüş belirgin… PMI verisinin, 0,6 puan düşerek 49,3 olarak kaydedildiği kesimde, kesin eser fiyatlarında da geriledi. Bilindiği üzere metalik olmayan mineral eserler bölümü cam, seramik ve çimento ana eser kümelerinden oluşuyor ve bölümün çıktılarını en fazla kullanan dal de inşaat… Münasebetiyle inşaat dalındaki talebin düzeyi mineral eserler kümesinin faaliyetlerini çok yakından ilgilendiriyor. Çimento, bu bölümdeki en kıymetli alt gruplardan… Bu noktada görüşlerine başvurduğumuz, şirketleri ortasında Batıçim, Batısöke, Batıenerji, Batıbeton ve Batıliman bulunan Batı Anadolu Grubu’nun İdare Heyeti Üyesi Feyyaz Ünal, bölümde son 6 ayda düşüş olduğunu, ihracat tarafında navlun tesirinin öne çıktığını, iç piyasanın ise geçen yıldan daha makus olduğunu aktardı. Zelzelenin çimento kesimine yansımasının şimdi görülmediğini kaydeden Ünal, “Ciddi bir inşaat aktivitesi olacak, o da üretimi artıracaktır. Ancak bizde önemli kapasite fazlası vardı, kabaca 50 milyon ton. Fazlanın bir kısmı devreye girecektir zelzele bölgesi için. Zelzele bölgesi haricinde iç piyasa ikinci çeyrekte bir ölçü daha daralabilir. Bu kamu yatırımlarıyla da alakalı. Çimentoda talebi asıl tetikleyen kamu yatırımlarıdır. Altyapı yatırımlarının birçoklarının tamamlanmış olması içerideki yavaşlamada etkili” sözlerini kullandı.

patronlardunyasi.com