İşçinin ulusal gelirdeki hissesi azaldı
1 Mayıs Emek ve Dayanışma Günü’nde mevcut iktidarın son 20 yılda çalışma hayatında yaptığı düzenlemeler ve çalışanlara yansımaları merak edildi.
Habertürk’ün haberine nazaran; AK Parti iktidarının birinci yılında Çalışanların Tasarruflarını Teşvik Hesabı tasfiye edildi. Çalışanlardan kesilen paraların anaparası 2003 yılında, nemalar ise 2004, 2005 ve 2006 yıllarında üçer aylık taksitler halinde ödendi. Bu uygulama personel ve memur tüm işçilere bir süre nefes aldırdı.
AK Parti’nin iktidara geldiği 2002 yılında 23.8 milyon kişi olan toplam işgücü 2022 yılında 34.3 milyona, 21.4 milyon olan toplam istihdam da 30.8 milyon bireye yükseldi. İşgücü 10.5 milyon kişi artarken, istihdamdaki artış 9.4 milyon şahısta kaldı.
Tarım kesimindeki istihdam bu devirde 7.5 milyondan 4.9 milyona gerilerken, sanayi dalındaki istihdam 3.9 milyondan 8.5 milyona, hizmetler kesimindeki istihdam da 9.9 milyondan 17.4 milyona yükseldi. Tarım kesiminde çalışanlar yirmi yıllık devirde büyük ölçüde hizmetler kesimine yöneldi.
İstihdamdaki artış işgücündeki artışın altında kalırken, işgücüne katılma oranının da yüzde 49.6’dan yüzde 53.1’e yükselmesi nedeniyle ülkedeki işsiz sayısı 1 milyon 118 bin kişi artarak 2.5 milyondan 3.6 milyon bireye yükseldi. Eksik istihdam ve işsizleri kapsayan atıl gücü oranı ise yüzde 15.7’den yüzde 21.3’e tırmandı.
15 – 24 yaş ortasındaki genç işsizler oranı ise yüzde 19.2’den yüzde 19.4’e yükseldi.
SİGORTALI ÇALIŞAN SAYISI 14.1 MİLYON KİŞİ ARTTI
İstihdamdaki artış 9.4 milyon şahısta kalmasına rağmen Toplumsal Güvenlik Kurumu’na kayıtlı sigortalı çalışan sayısı 20 yıllık periyotta 14.1 milyon kişi arttı. Bu artışta sigortasız çalıştıkları tarım bölümünden çözülerek hizmetler bölümüne gelen şahısların sigortalı çalışmaya başlamasının büyük hissesi olduğu düşünülüyor.
Emekli sayısı evrak bazında 5.9 milyon şahıstan 13.1 milyona, dul ve yetimleri kapsayan kişi bazında emekli sayısı ise 6.6 milyondan 13.9 milyona yükseldi. Emekli sayısı bu periyotta ikiye katlandı. Sigortalı çalışan sayısındaki yüksek artış emekli sayısındaki artışı katladığı için toplumsal güvenlik sistemindeki aktif/pasif oranı yalnızca 2.08’den 2.01’e düştü. (Aktif / pasif oranı resmi olarak 2.01 görünmekle birlikte gerçekte çok daha düşüktür.) Emeklilikte yaşa takılanlar kapsamında emekli olacaklarla birlikte bu oranın bu yıl değerli ölçüde düşmesi bekleniyor.
EMEĞİN ULUSAL GELİRDEN ALDIĞI HİSSE AZALDI
Son yıllarda işçiler açısından en dramatik gelişme fiyat ve ulusal gelirden aldıkları hisse konusunda yaşanıyor. Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) açıkladığı gayri safi yurtiçi hasıla (GSYH) datalarına nazaran, emeğin ulusal gelirden aldığı hisse 2002 yılında yüzde 28.3 oldu. AK Parti iktidarları devrinde emeğin ulusal gelirdeki hissesi 2008 yılına kadar yüzde 28-29 ortasında seyretti. 2009 yılında yüzde 30 düzeylerine yaklaşırken, 2010-2016 yılları ortasında nizamlı olarak artış kaydetti ve 2016’da yüzde 36.3 ile en yüksek düzeyine ulaştı. Bu tarihten sonra düşmeye başlayan emeğin ulusal gelirdeki hissesindeki azalma 2022 yılında dramatik seviyeye geldi. 2021 yılında yüzde 30.1 olan emeğin ulusal gelirdeki hissesi 2022 yılında yüzde 26.5 olarak gerçekleşti. Hem 2016 yılına kadar olan süreçteki kazanımlar ortadan kalktı, hem de işçinin ulusal gelir pastasından aldığı hisse 2002 yılının altına düştü.
ASGARİ FİYAT ORTALAMA FİYATA YAKLAŞIYOR
TÜİK’in Gelir ve Ömür Şartları Araştırması’ndan çıkan sonuçlara nazaran aylık ortalama maaş ve fiyat geliri ile taban fiyat ortasındaki makas giderek kapanıyor. Makasın kapanması, giderek daha fazla kişinin taban fiyatla çalışmasına, taban fiyatın ortalama fiyata dönüşmesine yol açıyor.
Buna nazaran, 2005 – 2015 yılları ortasındaki devirde taban fiyat ortalama fiyatın yüzde 42-47’si ortasında seyrederken, ortalama fiyat minimum fiyatın 2.2 katı seviyelerinde oldu.
2016 yılında taban fiyatta yüzde 30 oranında artış yapıldığında, ortalama personel fiyatları ve memur maaşlarındaki artış bu oranın oldukça altında kaldı. O yıl minimum fiyatın ortalama fiyata oranı evvelki yıla nazaran 10 puan birden artarak yüzde 47’den 57’ye yükseldi. 2020 yılında ise yüzde 60’ı buldu. 2022 yılına ilişkin ortalama fiyat dataları gelecek yıl yayımlanacağı için şimdi bilgi yok. Lakin, bilhassa geçen yıl temmuzda minimum fiyata yapılan orta artırımla birlikte ortalama fiyat ile minimum fiyat ortasındaki makasın daha da daraldığı iddia ediliyor.
patronlardunyasi.com
