İşte rekor cezaya neden olan konuşmalar
Kartel oluşturdukları gerekçesiyle zincir marketlere kesilen 2,7 milyar liralık rekor cezaya neden olan diyaloglar, Rekabet Konseyinin hususa ait hazırladığı gerekçeli kararda yer aldı.
Rekabet Heyeti, COVID-19 salgını sürecinde, perakende besin ve paklık eserleri ticareti ile iştigal eden zincir marketler ile bunların tedarikçilerinin fiyatlama davranışlarının incelenmesine yönelik soruşturma açarken, Rekabetin Korunması Hakkında Kanun’u ihlal ettikleri gerekçesiyle BİM Birleşik Mağazalar AŞ, CarrefourSA, Migros, Savola Besin, ŞOK Marketler ve Yeni Mağazacılık AŞ’ye (A 101) 2,7 milyar liralık idari para cezası uygulamıştı.
Kelam konusu ceza kamuoyunda tartışma yaratırken, Rekabet Konseyi Lideri Birol Küle, alınan kararda kanıt niteliği taşıyan tüm yazışmaların, irtibat ve uyumun görüleceğini açıklamıştı.
Rekabet Şurasının 208 sayfalık gerekçeli kararı Rekabet Kurumunun internet sitesinden kamuoyu ile paylaşılırken, kararın tespitler kısmında, marketlerin e-mail ve WhatsApp yazışmaları dikkati çekti.
Buna nazaran, Savola ve Migros çalışanı ortasındaki yazışmalar şöyle:
(Yudum ayçiçek yağı 5 litre eserine ilişkin etiket fiyatının 35,90 lira olduğu Nevgross reyon görseli paylaşılıyor)
– “Güzel abi piyasa yükselirse sorun yok:) Bu ortada raf fiyatları salı günü itibariyle yükselecek, pazartesi organize olup herkesin salı gününe geçmesi gerekiyor.”
– “Pazartesi 39,95 lira raf fiyatına geçiyoruz. Pazartesi sabah mail göndereceğiz size.”
– (CarrefourSA’ya ilişkin olduğu düşünülen çeşitli etiket görselleri paylaşılmıştır.) Carrefour sizi bekliyoruz. Şok 1 litre Yudum yarın 10,95 lira rafta. Yarın siz de geçin lütfen.
Savola ve A101 çalışanı ortasındaki e-posta yazışması:
– “Merhaba, piyasadaki bozuk fiyat biran evvel düzeltilmeli. Düzgün Çalışmalar.”
Savola çalışanı ile A101 çalışanı ortasındaki yazışma:
– “Şimdi fiyatı bozuyoruz.”
– “Hayır sakın yapmayın. Çok problem olur. Acil 24,95 ikili fiyata çıkalım.”
– “Sıkıntıyı yapan Şok, biz değiliz Biz toplantıda net tabir ettik. Bu oyunda yokuz.”
– “Ama dahil oluyorsunuz. Bir arada hareket etmemiz gerekiyor.”
İki Şok çalışanı ortasındaki yazışma:
– Merhaba .. Piyasa organize edildi. Ekte yalnızca satış fiyatlarını – yarından itibaren geçerli olacak biçimde tanımlayabilir misin.”
Şok çalışanlarının öteki bir yazışması:
– “Oreo ve Popkek eserlerinin fiyat geçiş formları ektedir, onayınıza sunarız. Oreo yalnızca satış fiyatı değişikliğidir, yarın Rakip A ve Rakip M ile eş vakitli rafa yansıtılacaktır. Popkekler Rakip A ve Rakip M ile birlikte pazartesi rafa yansıtılacak olup salı günü de Rakip B geçecektir.”
CarrefourSa çalışanları ortasındaki yazışma:
– “Yarınki BİM’in çıkacağı ayçiçek fiyatı geldi az evvel. 36,90 dan 39,90 çıkıyor. Ağabeylerle konuştum. Biz fiyatı çabucak organize ediyoruz.”
Gerekçeli kararda, belirlenen yazışmalar sonrası belirlenen eser fiyatlarının listelerine de yer verildi.
Ayçiçek yağında emsal fiyat artışı
Gerekçeli kararda, A101, BİM, CarrefourSA, Migros ve ŞOK tarafından 1, 2 ve 5 litre özel markalı ayçiçek yağı eserlerine ait olarak 1 Ocak 2018-15 Eylül 2020 tarihlerinde uygulanan günlük etiket fiyatı grafiklerine yer de yer verildi. Grafikte, müşahede periyodunun değerli bir kısmında günlük etiket fiyatlarının teşebbüslerin tamamı bakımından teğe bir birebir seyretmesi nedeniyle grafiklerde farklı teşebbüslere ait fiyat çizgilerinin büyük ölçüde birbirlerinden ayırt edilemedikleri tespit edildi.
Karara nazaran, market zincirlerinin, çamaşır deterjanı, çamaşır suyu ve çocuk bezi çeşitlerinde de aşikâr tarihlerde fiyat geçişleri yaptıkları, ve bu eserlerdeki fiyat geçişlerinin büyük ölçüde tıpkı olduğu belirlendi.
Topla-dağıt karteli
Karara nazaran, zincir marketlerin satışa sundukları pek çok eserin perakende satış fiyatlarının tespiti hedefine sahip, topla-dağıt (hub and spoke) özelliği de sergileyen kartel niteliğindeki muahede yahut uyumlu aksiyonlar yoluyla kanunu ihlal etmeleri nedeniyle cezaya çarptırılmaları uygun görüldü.
Rekabet Kurumunca topla-dağıt kartellerinin işleyişine ait görüntü da hazırlandı. Görüntüde, marketlerin eser fiyatlarını ortaklaşa belirlemesi ve tüketicilerin yüksek fiyatlarla mağdur olduğu görülüyor.
Görüntüdeki bilgilere nazaran, topla-dağıt karteller, birebir pazardaki rakiplerin çoklukla ortak tedarikçiler aracılığıyla fiyatlarını koordine ettikleri bir rekabet ihlali. Rekabet Şurası, Mayıs 2020’de başlattığı ve 19 aylık sürecin sonucunda tamamladığı soruşturmada çeşitli zincir marketlerin direkt ve dolaylı temaslar yoluyla fiyatlarını ve fiyat artış oranlarını koordine ettiklerini tespit etti. Başlangıcı 2018’e uzanan bu davranışları nedeniyle zincir marketlere idari para cezası uygulanmasına karar verildi.
Görüntüde, zincir marketlere yönelik, “Piyasada faaliyet gösteren firmaların bu tıp hareketlerden kaçınmaları hem kendilerinin hem de ülke iktisadının lehinedir.” ikazına da yer verildi.
