İstikrar, enflasyon, yatırım ve adalet
Merve YİĞİTCAN
Türkiye’nin önde gelen iş dünyası örgütlerinin liderleri şiddetli geçen 2021’in akabinde 2022 beklentilerini DÜNYA ile paylaştı. Hem global hem de iç piyasada yaşanan gelişmelerin damgasını vurduğu 2021 yılına veda etmeye hazırlanan iş dünyasının yeni yıl beklentileri, enflasyonla uğraş, istikrar ortamı ve yatırım atağı üzerinde ağırlaşıyor.
Türk Teşebbüs ve İş Dünyası Konfederasyonu (TÜRKONFED) İdare Şurası Lideri Orhan Turan, 2022 yılına ait üç beklentisini aktarırken, öncelikli olarak enflasyonla gayrete dikkat çekti. Global enflasyonist baskıların giderek arttığı bu devirde Türk Lirası’nın bedelinin korunması için alınan tedbirleri gerekli ve pahalı bulduklarını söyleyen Turan, “Ancak ‘Kur Muhafazalı TL Vadeli Mevduatı’ kapsamında Hazine’nin üstlendiği bu yeni yük, iktisatta yeni sıkıntılar yaratabilir. Bu süreçte yüksek seyreden enflasyonun daha da artması ise gelir dağılımı adaletsizliğini derinleştirir. Münasebetiyle 2022 yılında enflasyonla çabayı odak olarak belirlemeliyiz” dedi. Turan, bilhassa hammadde ithalatı ile ihracat yapan tüm kesimlerde firmaların işletme sermayesi gereksiniminin 2021 yılının başına nazaran tam dört kat artış gösterdiğini, bu çerçevede ucuz maliyetli kredi kanallarının açılmasına yönelik büyük bir beklenti olduğunu söyledi.
“Özel dalın finansmana erişim kanalları kapandı”
Kamu bankalarının düşük faiz oranları vermelerine karşın kredi kullandırmada iştahsız davranmaları ve özel bankaların yüzde 35’lere varan faiz oranları vermelerinin iş dünyasının finansmana erişim kanallarını kapattığını kaydeden Turan, finans dalının de üzerine düşen sorumluluğu yerine getirmesinin en kıymetli beklentiler ortasında yer aldığını tabir etti. Yeni yıl için itimat ve istikrar beklentisine de işaret eden Turan, “Ekonomik ve toplumsal refahı sağlamanın yolu, her şeyden evvel inancı ve istikrarı artırmaktan, ülke risk primini düşürmekten geçiyor. Üretim iktisadını temel alan, onurlu ve adil hayat hakkını savunan, yargının tam bağımsızlığını ve hukukun üstünlüğünü tesis eden, kurumların bağımsızlığını temel alan, adil, şeff af, hesap verebilir ve liyakat asıllı bir anlayışı benimseyen bir Türkiye bölgesel güç olabilir” sözlerini kullandı.
İTO: Yatırım atılımı gerekli
İstanbul Ticaret Odası (İTO) Lideri Şekib Avdagiç, 2022’de Türk iş dünyasının salgın girdabından büsbütün çıkacağı bir ekonomik tabana kavuşacağı istikametindeki beklentisini lisana getirdi. Bir yatırım atılımına gereksinim olduğuna vurgu yapan Avdagiç, “Yıllıklandırılmış ihracat birinci sefer 220 milyar dolar sonunu aştı. İhracatımızın süratli artışında, global tedarikte öne çıkan avantajlarımızın kıymetli hissesi var. İhracatçılarımız birçok eserde siparişleri karşılamakta zorlanıyor. Bu tablo, Türkiye’nin süratli bir yatırım atılımına girmesi gerektiğine işaret ediyor. Satacak malımız olsa, daha fazlasını satabilir durumda olacaktık” diye konuştu. Avdagiç, 2022 beklentileri ortasında cari açığın gündemden çıkarılmasıyla Türkiye’nin hem ekonomik hem de siyasi olarak çok daha düzgün bir düzeye taşınacağı inancını lisana getirdi. Avdagiç, “Önümüzde daha fazla yatırım ve daha fazla üretim için eşsiz bir yol açıldı. Bunu düzgün değerlendirmeliyiz” diye konuştu.
MÜSİAD: Cari fazla veren yapıya kavuşacağız
Müstakil Endüstrici ve İşadamları Derneği (MÜSİAD) Lideri Mahmut Asmalı, yeni yıla ait öne çıkan üç beklentisini şu biçimde açıkladı: “2022 yılında yatırım artışlarının eski performansına geri döneceğine ve istihdamda gözlenen bu başarılı performansın da üzerine çıkılacağına inanıyoruz. Halihazırda global düzlemde bütün ülkelerin en önemli sorunu olan enflasyon ise 2022’de öncelikli gündem hususumuz olacaktır. Birebir vakitte 2022 yılı ve sonrasında Türkiye iktisadında döviz girdi sıkıntısının büyük oranda aşılacağına ve kalıcı bir biçimde cari fazla veren bir yapıya kavuşacağımıza olan inancımız tamdır.”
ASO: Umudumuz kurun gerilemesi, enflasyonun düşmesi
Ankara Sanayi Odası (ASO) Lideri Nurettin Özdebir, odada gerçekleştirilen yılın son meclis toplantısında 2022 yılına ait öngörü ve beklentilerini lisana getirdi. Merkez Bankası’nın yılı 500 baz puanlık indirimle kapadığını hatırlatan Özdebir, Merkez Bankası’nın önümüzdeki periyotta enflasyona odaklanarak faiz kararını buna nazaran vermesinin daha sağlıklı olacağını lisana getirdi. Kur garantili mevduat uygulamasına da değinen Özdebir, yeni aracı tesirli bir adım olarak değerlendirirken, sistemin sağlıklı bir formda işleyebilmesi için en değerli ögenin inanç olduğunu söyledi. Özdemir, şu tabirleri kullandı: “2022 yılında biz sanayicilerin üretim yapma kabiliyetini azaltacak en değerli iki öge; yüksek maliyetler ve enflasyon olacaktır. 2022 yılında umudumuz; kur düzeyinin aşağıya gelmesi ile enflasyon düzeyinin düştüğü, üretim gücümüzün önündeki mahzurların kalktığı, ülkemizin endüstrinin gücüyle büyümeye devam ettiği, dışa bağımlılığın azaldığı, memnun ve müreff eh bir ülke olmaktır. Bunun için; güçlü sanayi, güçlü Türkiye emeli ile çalışmaya ve üretmeye devam edeceğiz.”
EBSO: Enflasyonu düşürecek siyasetlere odaklanmalıyız
Ege Bölgesi Sanayi Odası (EBSO) İdare Şurası Lideri Seçkin Yorgancılar, Türkiye’nin hem pandeminin getirdiği ekonomik yüklerle hem de 2018’den beri gündemde olan kur şoku-yüksek faiz kıskacının getirdiği kahırlarla boğuştuğunu söyledi. 2021’de baz tesiriyle ve kurdaki yükselişle, çift haneye varan sanayi üretimi ve GSYH’daki büyüme oranlarını sağlıklı bir kalkınma stratejisi dahilinde sürdürülebilir ve istikrarlı kılmak gerektiğini vurguladı. Yorgancılar, şöyle dedi: “Yüksek enflasyon ve işsizliği engelleme, 2022’de en değerli çaba alanımız olacak. Kurlarda yüksek volatilite ve faiz kararlarına ait tartışmalar gelecek yıl da ana gündem unsurlarımızı oluşturmaya devam edecek. 2022’de öncelikli olarak enflasyonu düşürmeye yönelik siyasetlere odaklanmamız gerekiyor. Belirsizliğin kalktığı, istikrarın sağlandığı, bir ortamda üretim yapabilmeliyiz
TMB: İnşaat bölümü olarak finansman takviyesi bekliyoruz
Türkiye Müteahhitler Birliği (TMB) Lideri Erdal Eren, kesimin yeni yılda en değerli beklentisinin finansman takviyesi olduğuna dikkat çekerek, şunları kaydetti: “Yurtdışı müteahhitlik hizmetleri için proje finansmanı her zamankinden büyük muhtaçlık iken bu kapsamda gelişmiş ülke merkez bankalarının faiz siyasetlerinde sıkılaşma eğilimi tehdit oluşturuyor. Yurtdışı pazar için başka dileğimiz; finansman kaynaklarımızın artması ve çeşitlenmesidir. Dış pazarlarda muvaffakiyet siyasi bağlantılarla de yakından ilgili. Bu açıdan diplomaside temkinlilik ve son periyotta Körfez’de öne çıkan ölçülü siyasetlerin genişleyerek devam etmesini ümit ediyoruz. Dal olarak ayrıyeten ekonomimizde istikrarın ve öngörülebilirliğin öncelik kazandığı bir yıl yaşanmasını diliyoruz. Kamuya iş yapan müteahhitlerimizin ayakta kalabilmelerini teminen firmalarımıza yaşanan maliyet artışlarını telafi edecek bir ek fiyat farkı ödemesi yapılması ve koşulsuz tasfiye/devir hakkı tanınması temel dileğimizdir.”
BASİFED: ORTA VADELİ PLAN YAPABİLMEK LAZIM
● İzmir iş dünyası temsilcileri, 2022 yılından daha umutlu olduklarını belirtirken, 2021 yılında iktisatta yaşanan türbülansın geride kalmasını ve problemlerin çözüldüğü bir yıl olmasını istiyorlar. İş dünyası temsilcileri, beklentilerini refah seviyesinin yüksek olduğu, sürdürülebilir kalkınmanın tesis edildiği, gelir dağılımında adaletin sağlandığı, kozmik bedellerin ve temel hak ve özgürlüklerin en güçlü formda korunduğu, iktisatta itimadın sağlandığı bir ülke olarak sıraladılar. Pandemi, enflasyon, borç, istikrarsızlık ve iklim krizinin tüm dünyanın sorunu olduğunu belirten Batı Anadolu Endüstrici ve İş İnsanları Dernekleri Federasyonu (BASİFED) Lideri Mehmet Ali Kasalı, “Ama gerek jeopolitik gerekse ekonomik manada meşakkatlerin karar sürdüğü ülkemizde sonsuz sayıda fırsat ve imkân mevcut. 2022’de ihtiyatı elden bırakmamak, beklenmedik piyasa hareketlerine hazırlıklı olmak, fırsatları görmek ve alışılmış ki kısa vadeli planları sık sık gözden geçirirken orta vadeli planlama yapabilmek lazım” dedi.
ESİAD: GELİR DAĞILIMINDA ADALET SAĞLANSIN
● Ege Sanayicileri ve İş İnsanları Derneği (ESİAD) İdare Heyeti Lideri Mustafa Karabağlı ise 2022’de sürdürülebilir kalkınma ve gelir dağılımında adaletin sağlanmasına işaret ederek, “Hepimizin ortak emeli refah seviyesinin yüksek olduğu bir Türkiye’ye beraberce ulaşabilmek. Barış içinde, ortak meselelerle uğraş edebilmek ise her şeyden evvel kozmik bedellerin ve temel hak ve özgürlüklerin en güçlü formda korunduğu bir dünya sistemi içinde mümkün” görüşünü lisana getirdi.
İZSİAD: BU MAKUS GİDİŞ BİLAKİS ÇEVRİLEBİLİR
● Hakikat atılımlarla 2021’de pek iç açıcı olmayan Türk iktisadının ivmesinin üste çevirebileceğini belirten İzmir Endüstrici ve İş İnsanları Derneği (İZSİAD) Lideri Hasan Küçükkurt da, “Türkiye’nin olumlu bir ekonomik iklime dönüşünün yolu tesirli bir iktisat siyaseti değişikliğinden geçiyor. Bu yapıldığı takdirde demokrasinin güçlendirilmesi, hukukun üstünlüğü ve bilhassa Merkez Bankası’nın bağımsızlığı ile bu iklim desteklendiğinde Türkiye iktisadı süratle makûs gidişi aksine çevirebilecek potansiyele sahip” dedi.
EGİAD: İSTİKRAR İÇİN AĞIR BİR BİÇİMDE ÇALIŞMALI
● 2022 yılında yurtiçi ekonomik görünümün bugüne kıyasla bozulmasını önlemek için iktisat idaresi tarafından piyasadaki ana beklentilerin güçlü bağlantı ile ortaya konması gerektiğine dikkat çeken Ege Genç İş İnsanları Derneği (EGİAD) Lideri Alp Avni Yelkenbiçer ise şunları söyledi: “Güvenin oluşması ve fiyat istikrarının tesis edilmesi için ağır tempolu bir çalışmanın yürütülmesi lazım. Tüketiciler ve üreticiler açısından bakıldığında 2022 yılının zorlayıcı biçimde geçeceğini bilerek o istikamette hazırlıklar yapılmalı. İhracatın büyümeye katkısının sürmesi için de bilhassa kur değişimi, enflasyon ve minimum fiyat düzenlemesi ile artan işletme sermayesi muhtaçlığını karşılama noktasında dayanak sistemleri acilen oluşturulmalı. Krizlere alışık ve kriz karşısında esneklik ve çeviklik kasları güçlü ihracatçılarımız sayesinde 2022’de bu katkının devam edeceğini öngörüyoruz.”
EGSD: TEMEL PROBLEM TEDARİK, GÜÇ OLACAK
● Ege Giysi Sanayicileri Derneği (EGSD) Lideri Hayati Ertuğrul da 2022’de üretimde dijitalleşmenin öncelikli yatırımlar ortasında yer alması gerektiğini anlatarak, “Tedarik zinciri kaynaklı problemlerin derinleşmesi, güç fiyatlarındaki artış, yüksek enflasyon 2022’de üreticileri bekleyen problemler olarak karşımıza çıkıyor. Endüstrici inovasyon yapması gerekirken, faiz, kur ve enflasyonu takip etmekten yorgun düşüyor” diye konuştu.
GİFED: ANA HUSUSLAR DEĞİŞMEYECEK
● İktisada hakikat müdahaleler yapılması gerektiğini anlatan Teşebbüsçü İş Bayanları Federasyonu (GİFED) Lideri Huriye Serter, demokratik bedelleri geliştirmenin yanında iktisadın bilinen, denenmiş ve kabul görmüş araçları ile yanlışsız müdahaleler olmadıkça ülke ekonomisindeki mevcut sorunların 2022 yılında da Türkiye’nin ana konusu olmayı sürdüreceğini lisana getirdi.
İş dünyasının yeni yıldan beklentileri
✔ Öngörülebilirlik
✔ İstikrar ve inanç
✔ Enflasyonla gayret
✔ Cari fazla verilmesi
✔ Yatırım atılımı gerçekleşmesi
✔ Firmalara finansman dayanağı
✔ Sağlıklı kalkınma stratejisi
✔ Salgın girdabından çıkılması
✔ Rekabetçi ihracat yapısı
✔ Gelir dağılımında adalet
✔ Üniversal kıymetlerin, temel hak ve özgürlüklerin en güçlü halde korunması
