Kanser tedavisinde umut ışığı: Balinalar

Kovid-19 aşısı üreten şirketlerden biri olan ABD merkezli Moderna’nın baş tıbbi sorumlusu Dr. Paul Burton, geçtiğimiz günlerde firmanın 5 yıl üzere kısa bir mühlet içinde “her türlü hastalık” için aşı üretebileceğine inandığını açıkladı. Bu açıklamanın akabinde pandeminin bilim dünyasına tesiri gündeme geldi. Hürriyet’ten Pelin Aykın’ın haberine nazaran, Burton, Kovid-19 aşısında kullanılan “mesajcı RNA” (mRNA) teknolojisiyle kanser, kalp ve birçok teneffüs yolu hastalığına karşı aşı geliştirilebileceğini bildirdi. Bilim insanları da kelam konusu metot sayesinde bilimsel çalışmaların 10-15 yıl ileriye gittiğini söyledi. Uzmanlara nazaran, aşı ve testlerin geliştirilmesi için olağanda 10 yıldan fazla vakit alacak teknikler, Kovid-19’un çıkışından bu yana eşsiz bir süratte ilerledi.

HIZLANMASINI SAĞLADI

Guardian’a konuşan ve İngiltere’de London School of Hygiene & Tropical Medicine’de moleküler biyolog olan Prof. Brendan Wren, “Pandemiden evvel aşılar için altın bir çağın gelişini bekliyorduk, fakat bir savaş sırasında olduğu üzere, bir pandemi sırasında teknoloji çok daha süratli gelişme eğiliminde. Farklı aşı teknolojisi platformlarının süratle gelişmesi bir umut ışığı oldu” dedi. Ekseriyetle yeni bir teknoloji olarak sunulsa da şirketlerin aslında 20 yıldır çoğunlukla kansere karşı mRNA aşıları üzerinde çalıştığı biliniyor. Lakin pandeminin, bu teknolojinin üretime taşınması ve milyonlarca beşerde tesirinin kanıtlanması için finansman ve siyasi güç kazandırdığı tabir edildi. Hakikaten, pandeminin başlamasının akabinde başka hastalıklar için mRNA aşılarını araştıran denemelerin sayısında da büyük bir artış oldu.

DENEMELER BAŞLADI

ABD’deki Ulusal Sıhhat Enstitüsü, geçen ay HIV virüsü için üç deneysel mRNA aşısının denemelerini başlatırken, BioNTech halihazırda sıtma, zona ve grip için mRNA aşılarının denemelerini yapıyor. Moderna ayrıyeten mRNA aşılarını grip, RSV virüsü, Zika virüsü, sitomegalovirüs (çocuklukta doğum kusurlarının önde gelen nedenlerinden biri) ve potansiyel bir pandemi tehdidi olan Nipah virüsüne karşı test ediyor. Ayrıyeten Moderna, bir tıp cilt kanseri olan 157 bireyde mRNA tabanlı kanser aşısının denemesinin ön sonuçlarını açıkladı. Aşının mevcut immünoterapi ilacı “Keytruda” ile verildiğinde, Keytruda’yı tek başına almaya kıyasla vefat yahut kanserin tekrarlama riskini yüzde 44 azalttığı bildirildi. BioNTech ayrıyeten bu yıl İngiltere’de kanser aşısı adaylarından birinin denemesini başlatmayı planlıyor. Bu tıp aşıların 2030 yılına kadar çok sayıda hasta tarafından erişilebilir hale gelmesi bekleniyor. Kanser için mRNA tabanlı aşı geliştirmenin bulaşıcı bir hastalığa kıyasla çok daha sıkıntı olduğunu belirten uzmanlar, “Kovid-19’a karşı yapılan aşılamada herkese birebir aşı uygulandı. Lakin kanserde her aşının bireye özel olması lazım” dedi.

mRNA METODU NEDEN KIYMETLİ?

Maya yahut tavuk yumurtası üzere biyolojik sistemlerde üretilen klasik aşıların tersine mRNA aşıları, ilaca emsal bir halde kimyasal olarak sentezleniyor. İngiltere’de Oxford Üniversitesi “Oxford Vaccines Group” Yöneticisi Prof. Sir Andrew Pollard, “Bu çok büyük bir ilerleme, zira temelde her seferinde tıpkı sentetik süreç bulunuyor. Bu da bizim onu ölçeklendirme imkanına sahip olduğumuz manasına geliyor” tabirini kullandı.

KANSERİN ANAHTARI BALİNALARDA OLABİLİR

Aşı geliştirmek için balina üzere devasa boyuttaki kimi hayvanların kansere neden yakalanmadığıyla ilgili araştırmaların yapıldığı bildirildi. Cambridge merkezli Wellcome Sanger Enstitüsü ve Londra Zooloji Derneği’nin araştırmasına nazaran, balinalarda kanser oranı çok düşükken, köpekler ve kediler için kanser önde gelen vefat nedenlerinden biri. Yarasalar da kansere karşı nispeten yeterli korunurken, fareler kansere karşı savunmasız. İnsanlarda ise kanser yılda ortalama 10 milyon vefata neden oluyor. Araştırmanın başkanı Alex Cagan, bir hayvanın sahip olduğu hücre sayısı arttıkça kansere yakalanma riskinin de arttığını belirterek, balinalardaysa çok fazla hücre olmasına karşın bu durumun yaşanmadığına dikkat çekti. Bu sebeple, balinaların kansere yakalanma riskinin neden düşük olduğu, aşı çalışmalarında kritik bir kıymete sahip.

patronlardunyasi.com