Kredi muslukları kapandı
Seçime sayılı günler kala gerçek kesimin kredi musluğu neredeyse kapanırken, piyasadaki nakit sıkışıklığı bayram öncesi had safhaya ulaştı. Kamu bankaları, limiti olan firmalara yalnızca harcama karşılığı kredi kullandırırken, maliyet yüzde 18,5-20 seviyesine çıktı. Özel bankalar ise 2-3 ay üzeri çekleri artık kabul etmezken, kredi maliyeti yüzde 40-41 düzeyinde. İhracatçıların ağır olarak kullandığı TL reeskont kredilerinde de kullanım çok düştü. Kaideleri sıkılaştırılan reeskont kredilerinin döviz rezervlerine katkısı Ocak 2022’de 1,5 milyar dolar, Şubat 2022’de 1,3 milyar dolarken; bu yılın birinci iki ayında sırasıyla 123,7 milyon dolar ve 551 milyon dolarda kaldı. Bölüm temsilcileri seçime kadar bu sürecin devam edeceğini, seçim sonrası kim kazanırsa kazansın ekonomiyi önceliklendiren siyasetlerin hemen devreye girmesi gerektiğini vurguluyor.
“DÜDÜKLÜ TENCERE GİBİ”
TOBB Hazır Giysi ve Konfeksiyon Dal Meclisi Lideri Gurur Fayat, kredi vermemek için direnen bankaların paranın maliyetini hesaplayamadığı için bu türlü bir tavır içinde olduklarını lisana getirdi. Dolara talebin yönelmemesi için piyasada çok fazla TL’nin de olmadığını vurgulayan Fayat, “Piyasalar adeta kilitlenmiş durumda. TL reeskont kredilerinde de kasvet var. TL reeskonta şu anda hem net ihracatçı olup hem kredibilitesi yüksek hem de hala limiti olanlar ‘bir miktar’ ulaşabiliyor. TL reeskontun maliyeti uygun lakin piyasanın talebini karşılamaktan çok uzak. Başka enstrümanlarda ise maliyetler yüzde 35-40’larda. Yüzde 20-25 maliyetle kredi bulan ücretsiz diye adeta üzerine atlıyor” diye konuştu.
Piyasayı ‘İçinde havası biriken düdüklü tencereye’ benzeten Fayat, “Piyasa mı patlayacak yoksa kur mu? Herkes şu an bu soruyu soruyor. Kaygıyla izliyoruz. Herkesten birebir şikayeti alıyoruz, finansmana erişmek artık mümkün değil” sözlerini kullandı.
BANKALAR 2-3 AY ÜZERİ ÇEK KABUL ETMİYOR
İstanbul Tüccarlar Kulübü Lideri İlker Önel, piyasada nakit sıkıntısının tırmandığını söylerken bayram öncesi piyasaların sıkıntı durumda olduğuna işaret etti. Finansmana erişimde gelinen son durumu aktaran Önel, kamu bankalarının limiti olan firmalara ‘harcama karşılığı’ kullanım yaptırdığını ve “TL Ref +8-9” üzere bir faiz uyguladıklarını, toplam maliyetin yüzde 18,5-20 civarında olduğunu aktardı. Özel bankaların kredi konusunda epey titiz davrandığına işaret eden Önel, “Faiz yüzde 13 olmasına karşın ek sigorta, BSMV üzere maliyetlerle maliyeti yüzde 40’lara yükseltiyorlar” dedi. Ayrıyeten özel bankaların 2-3 ay üzeri çekleri kabul etmediğine ve kredi kullandırmadığına dikkat çeken Önel, “Piyasadaki sakinlik ve finansman problemleri nedeniyle birçok kesimde vadeler çok uzadı. Bu nedenle şu anda özel bankaların 2-3 ay üzeri çekleri kabul etmemesi büyük külfet yaratıyor. Tüm bu sebepler nedeniyle bayram öncesi piyasada nakit sıkışıklığı had safhada” formunda konuştu.
HERKES SEÇİM SONRASINA ODAKLANDI
Finansmana erişim probleminin uzun müddettir devam ettiğini hatırlatan Türk Plastik Sanayicileri Araştırma Geliştirme ve Eğitim Vakfı (PAGEV) Lideri Yavuz Eroğlu, halihazırda ‘az olan kaynağın’ transferinde endüstrinin değil sarsıntı bölgesinin öne çıktığını, bunun da seçime kadar bu halde devam edeceğini söyledi. Piyasanın bunun farkında olduğunu kaydeden Eroğlu, “Seçime az bir müddet kaldı. Artık kim kazanırsa kazansın seçim sürecinin sonrası oluşacak iktisat siyasetlerinin ne olacağına odaklanmalıyız. Seçim sonrası hangi iktisat siyasetleri izlenecek, kaynak nereden bulunacak, kaynak dağılımı hangi önceliklerle yapılacak? Piyasa artık buna odaklandı” diye konuştu. TL reeskont kredilerindeki düşen kullanıma da değinen Eroğlu, “Şartlar daha da ağırlaştırıldı. İhracat gelirini yüzde 80 bozdurma mecburiliği geldi, taahhütler arttı” sözlerini kullandı.
TL REESKONTTA KULLANIM ZAYIFLIYOR
İhracatçılar, son bir yıldır TL reeskont wredilerinde önemli sorunlar yaşıyor. Hem kredi kullanım şartlarının zorlaştırılması hem de orta ara erişimin kesildiği TL reeskont kredilerinin döviz rezervlerine katkısı yılbaşında bu yana çok düşük düzeyde seyrediyor. Merkez Bankası bilgilerine nazaran, TL reeskont kredilerinin döviz rezervlerine katkısı Ocak 2022’de 1 milyar 549 milyon dolarken, Ocak 2023’te bu fiyat 123,7 milyon dolara geriledi. Bu meblağ 2012’den bu yana en berbat ocak ayı verisi olarak kaydedildi. Şubat 2022’de TL reeskont kredilerinden döviz rezervlerine 1 milyar 309 milyon dolarlık katkı sağlanırken, bu meblağ Şubat 2023’te 551,4 milyon dolar olarak hesaplandı. Bu da 2015’ten bu yana kaydedilen en berbat şubat ayı verisi oldu.
patronlardunyasi.com
