Merkez Bankası ithal girdi bağımlılığını ölçtü
Mehmet KAYA
Merkez Bankası, 2022 yılının birinci enflasyon raporunda, OECD metodolojisine nazaran ihracatın ithal girdiye bağımlılığına yönelik bir çalışma yaptı. Lider Şahap Kavcıoğlu, raporun tanıtım konuşmasında çalışmaya atıf yaparak, ihracatın ithal girdiye zannedildiği üzere çok yüksek oranlarda olmadığını vurguladı. Enflasyon raporunda kutu olarak yer alan çalışmanın, ihracatçı imalat sanayii firmalarının “girdiyi kimden aldıkları” verisine nazaran hazırlandığı, yerli firmadan alınsa dahi girdinin ithal olup-olmadığına bakılmadığı gözlendi.
Rapor, 2019’da tekrar Merkez Bankası bünyesinde yapılan çalışmaya da atıfta bulunuyor. 2019’da, Yusuf Emre Akgündüz ve Salih Fendoğlu tarafından temel olarak ihracatçıların kur değişimine hassaslığını inceleyen çalışmada, ihracatçı firmaların kendileri tarafından yapılan girdi ithalatının oranı yüzde 24 olarak belirlendi. İthalatçıların, Türkiye’de yerleşik bir tedarikçiden alımlarındaki ithalat oranı da dikkate alındığında ise oranın yüzde 45’e yükseldiği ölçüldü. Üçüncü kademeden bir tedarikçi dikkate alındığında ise her bir kademedeki firmaların birebir vakitte ithalatçı olduğu belirlendi.
Enflasyon raporuna konulan çalışmada ise ikinci ve üçüncü kademe tedarikçiler dikkate alınmadan, ihracatçı firmaların toplamda ve dallara nazaran girdi ithalatı belirlendi. 2009- 2020 ortası datalarla yapılan çalışmada, ihracatçı firmaların üretimlerinde ithal girdiye bağımlılığı yüzde 28,5 olarak ölçüldü. Yalnızca 2020 yılı için de yüzde 28,63 olarak belirlendi.
Çalışmada, ikinci kademe ve üçüncü kademe tedarikçiler dikkate alınmadığında, ithal girdi bağımlılığı düşük görünse de bir evvelki çalışmanın birebir taraftaki belirlemesine nazaran yüksek belirlenmesi dikkat çekti. Merkez Bankası çalışmasında, bölümlere nazaran ayrıma da yer verildi. Buna nazaran, ihracatçı imalat sanayiinde en yüksek ithal girdi bağımlılığı olan dal yüzde 50’nin üzerindeki oranla tütün eserleri oldu. Bu kesimi yüzde 40’ın üzerinde ithalat yapan ve birbirine yakın oranda görülen eczacılık ve eczacılığa ait materyaller; ana metal sanayii; bilgisayarlar, elektronik, optik eserler ile motorlu kara taşıtı bölümleri izledi
