Merkez Bankası’nın bilanço ziyanı nasıl kâra döndü?
Merkez Bankası’nın bilançosunda 31 Aralık günü yaşanan büyük değişim ekonomistlerin gündeminde. 30 Aralık günü Merkez Bankası analitik bilançosunda 70 milyar lira devir ziyanı varken 31 Aralık günü bu sayı 60 milyar lira devir karına dönüştü ve 130 milyar liralık büyük bir değişimin yaşandı. Ekonomist Uğur Gürses ve Haluk Bürümcekçi gündeme getirdiği mevzu memleketler arası haber ajansları Bloomberg ve Reuters tarafından da haberleştirildi. Ekonomistler, Merkez Bankası’nın bu karla bir arada 2022’nin birinci çeyreğinde Hazine ve Maliye Bakanlığı’na kar transferi yapacağına işaret ederek değişime ait Merkez Bankası’nın açıklama yapması gerektiğini vurguladı.
Haluk Bürümcekçi ‘Yüklü ziyandan yüklü kara geçiş operasyonu mu?’ başlığındaki yazısında Merkez Bankası’nın bilançosundaki değişimi yazdı. Bürümcekçi, Merkez Bankası’nın yüklü swap durumları nedeniyle bu yıl ziyan edebileceğine ait yorumlar olduğunu hatırlatarak “Bankanın analitik bilançosunda iç varlıklar altında yer alan öteki kalemler hesabı örneğin 30 Aralık’ta uzun yıllardır birinci sefer 70 milyar TL ile olumlu (dönem ziyanı olumlu işaretle, periyot karı negatif işaretle bu hesaba giriyor) görünüyordu. Aslında bu hesap irili ufaklı bir çok öteki kalemin de konsolide edildiği bir hesaplama yüklü pahasını devir kârı yahut ziyanı belirliyor. Geçen yıl kelam konusu hesap yılı eksi 39.1 milyar TL ile kapatırken bankanın periyot karı 34.5 milyar lira olarak açıklanmıştı. Hesap artı 70 milyar TL seviyesinde yılı bitirmiş olsa TCMB yaklaşık 70 milyar TL ziyan etmiş denebilirdi. Fakat 2021 yılının son günü bu hesabın eksi 60 milyar TL seviyesinde değiştiğini bunun karşılığında ise değerleme hesabının eksi 177 milyar TL’den eksi 53 milyar TL’ye indiğini görmekteyiz.”
‘Aktarım için döviz satışı yapılmış olmalıydı’
Bürümcekçi, yaklaşık 130 milyar liralık bir transfer yapıldığına işaret ederek TCMB kanunu gereği bunun olabilmesi için döviz satışı yapılıp karın realize edilmesi gerektiğini vurguladı. Bürümcekçi şöyle devam etti: “Oysa yılın son günü bu boyutta kamuoyuna duyurulmuş bir döviz satışı bilinmiyor. Evvelki yıllarda da yılın son günü bu türlü büyük değişimler gözlenmiyor. Bu operasyonla bir arada TCMB’nin 2021 yılını da kar ederek kapamışa ve nisanda Hazine’ye kar transferi yapacak hale gelmişe benziyor. Umarım bu büyük değişimin nasıl gerçekleştiği konusunda kamuoyuna önümüzdeki günlerde açıklama yapılır.”
Hazine’ye temettü olarak aktarılacak
İktisat müellifi Uğur Gürses Merkez Bankası’nın bilançosunda bir gecede, yaklaşık 130 milyar TL’lik ne olduğu bilinmeyen bir kâr yazılıp, ziyanda olan sonuç hesabının 60 milyar TL kârda kapatması sağlandığına dikkat çekti. Gürses, T24’te yayımlanan yazısında Merkez Bankası’nın pazartesi yayımlanan yıl sonu analitik bilançosuna nazaran, bankanın yaklaşık 60 milyar TL kâr yazdığı belirterek 30 Aralık tarihli bilanço vaziyeti, bankanın 70 milyar TL’ye yakın ziyan yazacağını gösterdiğine dikkat çekti. Uğur Gürses köşe yazısında 130 milyar liralık bir değişim olduğuna işaret etti. Gürses, şöyle yazdı: “31 Aralık’ta ne yapılmış? Tam olarak ne yapıldığını bilmiyoruz. Lakin sonuç olarak bir gecede, yaklaşık 130 milyar TL’lik ne olduğu bilinmeyen bir kâr yazılıp, ziyanda olan sonuç hesabının 60 milyar TL kârda kapatması sağlanmış. Bu türlü bir bilanço hareketi hiçbir devirde görülmüş bir hareket değil. Artık bu bir gecede yaratılan kâr, Hazine’ye temettü olarak aktarılacak. Bankanın bilanço dışında taşınan kur ziyanı ise gelecek bilanço yıllarına ötelenecek. Yıllara yedirilerek eritilecek. Ziyanda olan Merkez Bankası, bir gecede hokus pokus ile gerçek bir kâr olmayan bilanço içi kârı bir süreçle kâr ziyan hesabına aktararak para basmış oldu. Olağan şartlarda Hazine’nin, bankanın bilançosu dışında taşınan kur ziyanını karşılaması beklenirken, aksine matbaada para bastırıp temettü alması da tarihe geçecek bir iş olmuş. Çünkü Merkez Bankası’nın tarihinde bu türlü bir gecede kâr yazma operasyonu olmadı. Umarım bu bir gecede olan; ziyanı kâra çeviren ‘taklanın’ bir açıklaması vardır da en kısa müddette kamuoyuna bu açıklama yapılır.”
