Orakçıoğlu: Bugünü değil yarını düşündük
Dalda Damat, Tween ve D’S Damat markalarıyla faaliyet gösteriyorsunuz. Bildiğimiz kadarıyla bu markaların hepsinin farklı stratejileri var. Lakin öncesinde markalaşmadan evvelki periyodu anlatabilir misiniz?
Türkiye’nin fason ihracat sürecini biz de yaşadık. Özal’lı yıllarda bilhassa Amerika’ya ihracat çok gündemdeydi. O vakit yalnızca adet bazlı satış kıymetliydi. O süreçte kendi farklılığımızı ortaya koymaya çalıştık. 35 yıl evvel kendi koleksiyonumuzu yapalım ve dünyaya satalım diye yola çıktık. Natürel bunu yapmak hiç kolay olmadı. Lakin hiç yılmadık. Çaba ettik. Herkesin gittiği yoldan gitmedik. Bunu yaparken bugünü değil, yarını düşündük.
O periyotta yaşadığımız birtakım olaylar oldu. 98 yılında Köln’de dünyanın en kıymetli fuarlarından biri yapılıyordu, biz de markamızla orada yer aldık, çok âlâ bir koleksiyonumuz vardı. Fuarda inanılmaz bir ilgi gördük. 100-150 metrekarelik standımızda 4-5 farklı lisan konuşuluyor, siparişler havada uçuşuyordu. Alman bir küme çok yüklü bir sipariş yazdırdı. Bir buçuk iki saat geçmişti ki iş adresleşmeye geldi. İstanbul ve Türkiye’yi gördükleri vakit kendi ortalarında hararetli bir konuşma yaptılar ve sonra siparişi iptal ettiler. O vakit bu bir tokat üzereydi.
Yeniden İtalya’da mesela birinci şirketimizi kuruyorduk. Milano’daki banka şubesinin müdiresi bizim hesaplarımızla ilgili bir bloke koymaya çalıştı. Neden? Bir Türk firması olduğumuz için… Öbür bir neden yok. Natürel biz çabucak devreye girdik. Yapı Kredi Bankası üzerinden Unicredit’i ortaya sokarak sorunu çözdük. O hanım bizden özür dilemek zorunda kaldı. Yani algıyı değiştirmek çok değerli. Tek başına güzel olmanızla bir şeyleri aşamıyorsunuz. Ülke olarak da bölüm olarak da bu imajı ve algıyı yıkmanız lazım.
Bu nedenle sivil toplum örgütlerinde çok faal yer almaya başladım. İhracatçı Birlikleri’nde, bizim İstanbul Dokumacılık ve Konfeksiyon İhracatçı Birliği’nde ve tıpkı vakitte Türkiye İhracatçılar Meclisi’nde çok faal rol aldım. Bir şeyleri değiştirmemiz lazımdı. Yurt dışında Washington National Museum dahil birçok yerde tertipler düzenledik, Hüseyin Çağlayan, Dice Kayek, Atıl Kutoğlu üzere tasarımcılarımızla fuarlarda tanıtımlar yapmaya başladık. Turquality projesinden İstanbul Moda Akademisi’ne yaptığımız çalışmalarla Türk hazır giysisini güzel bir noktaya taşıdık.
“KESİNLİKLE İTALYANSIN, İTALYANCA KONUŞSANA”
Sivil toplum kuruluşlarında etkin misyon aldığınızı söylediniz. Bu periyotlarda yaşadıklarınızdan örnekler dinleyebilir miyiz?
Türkiye Hazır Giysi ve Konfeksiyon İhracatçı Birlikleri Lideri olduğum periyottu. Avrupa Birliği’nin Çin’e uyguladığı kotayı uzatması için uğraşıyorduk, yaklaşık olarak her yıl beş milyar Euro’dan üç yılda 15 milyar Euro’luk ihracatın Çin ile rekabetin dışına taşınmasına çalışıyorduk. 2005-2007 yılları ortası. O periyotta merhum Deniz Bölükbaşı Cenevre’de Dünya Ticaret Örgütü temsilcisiydi. Biz tek başımıza ülke olarak Don Kişotluk yapmanın çok manası olmayacağını düşünerek bu rekabetten etkilenen yani Avrupa Birliği’ne ihracat yapan 42 ülkeyi bir ortaya getirdik. Bunun ismine da GATT koleksiyonu dedik. Bu ülkelerin liderleri ve temsilcileri ile dünyanın her yerinde toplantılar yaptık. Bu işin içine ABD Ticaret Bakanlığı ve ABD Gümrük İdaresi’ni de kattık. Hatta şöyle bir anım var. Washington’da Beyaz Saray’da yemek yiyorduk. Orada servis yapan vazifeli bayanla İngilizce konuşmaya başlayınca kendisi bana “Niye kendini zorluyorsun? Mutlaka İtalyansın, İtalyanca konuşsana” dedi. (Gülüyor)
O periyot nitekim münasebetlerimiz çok uygundu. Kongre üyelerini, parlamenterleri getirip ülkemizde ağırladık. Kotaların ertelenmesi konusunda âlâ bir atmosfer yakalamıştık. 17 kere Cenevre’ye DTÖ toplantılarına gittim. Deniz Bölükbaşı’nın bizi konutunda ağırladığı bir seferde, sonraki gün DTÖ toplantısına gittik. Toplantıda konuşmak için önünüzdeki ülke isminin yazdığı kartonu kaldırırsınız ve Lider da size kelam verir. Olağan gündem ve mevzu bizim için çok kıymetliydi. Bir türlü gündemde sıra bize gelmiyordu. Merhum gitti, DTÖ liderinin kürsüsüne yumruğunu vurdu. Tüm dünyada manşet olduk. Daha sonra Avrupa Birliği’nin uyguladığı kotaların üç yıl uzatılmasını sağladık. Bu kazandığımız müddette nefes aldık, tasarım ve markalaşma çalışmalarına sürat verdik.
2001 krizinde de Birleşmiş Markalar Derneği’ni kurduk. Türk markaları olarak bir ortaya geldik. O vakit Türk markalarının yurt dışında otuz tane mağazası ya vardı ya yoktu. Şu anda bu sayı beş binlere yaklaşıyor. Yani dünyanın her yerinde farklı bölümlerde markalarımızı kendi konseptleriyle görebiliyoruz. Daha evvelden birine bayilik veriyorduk, bayi de orada aşikâr bir standart oluşturmadan tabelamızı asıyordu. Artık bu türlü şeyler yok, çok değişti.
BİSİKLETİ KENDİ HARÇLIĞIMLA ALDIM
“Çıraklığını yapmadığınız işin ustası olamazsınız” diye bir kelam vardır. Çıraklık döneminizden anılarınızla devam edelim mi?
Dayımların mağazası vardı. Mağazada dayımın oğlu Fahrettin ağabeyimle beraberdik. Yaklaşık 10-11 yaşlarındaydım. Satmayan gömlekler vardı. Her devir olabiliyor. O periyodun fiyatı yaklaşık olarak 10 liraysa “Abi, sen bunları 10 liraya satmaya çalışıyorsun lakin ben 12,5 liraya satarım. 2,5 lirayı da ben alırım” dedim, o da tamam dedi. Kapının önüne koyduğum üzerinde süslemelerin olduğu bir sandık vardı. Gömlekleri onun üzerine dizdim. Günde iki ya da üç tane sattığım vakit harçlığımı çıkarıyordum. Gözüm daima bir bisiklet almaktaydı ve o bisikleti de kendi harçlıklarımla aldım. Öteki bir anımda biraz daha büyüktüm. Hiç unutmuyorum satıcının birinde 150 top flanel kumaş vardı. Hiç satmayan bir kumaştı. Tek renk, gri. Olağan pahası yüz liraysa ben onları 20 liraya aldım. Olağan vade 3 ay ise 6-8 ayda lakin ödeyebilirim dedim. O da aslında eseri gözden çıkarmıştı. Lakin esere bir farklılık yapmam lazımdı. Deriyle bir aksesuar yapmaya karar verdim fakat deri de çok kıymetliydi. Kapalıçarşı’dan kiloyla deri alıp evvel 3-5 tane numune yaptım. Üzerine köprüler, cep kenarlarına biyeler yaptırdım. Müşteri geldiği vakit öbür standart eserlerin hepsine bakıyor, yalnızca üç tane olan numuneye bakıp “Bunlardan diğer yok mu?” diye soruyordu. O periyoda nazaran çok farklı olan eser müşterinin sahiden dikkatini çekiyordu. Ben de “Var ancak çok satıyor” demeye başladım. Öteki eserleri altı ay vadeyle satıyorduk. “Bunun için para vermeniz lazım” diyordum. “Ne kadar vermem lazım?” “Yüzde ellisini vermen lazım. Eserleri de ben sana bir ay sonra verebilirim zira herkes sırada…” Bu biçimde bütün kumaşı sattım ve kendime önemli bir sermaye oluşturdum.
Markamızın tanınmadığı periyotlarda, ki o vakit aslında her markanın kendine ilişkin mağazası yoktu, departman mağazalara konsinye olarak mal veriyordum, satın almak istemiyorlardı zira. Öteki müşteriler gelip de senin markanı kimse tanımıyor, nerede satıyor dediği vakit o itibarlı yerlerin ismini veriyordum. “Sen bilmiyorsun, git oralara bak, benim eserlerim orada satıyor” diyordum. (Gülüyor)
Eldeki bir kuş koldaki iki kuştan güzeldir
Pekala hiç kaybettiğiniz bir örnek yok mu?
Açgözlü olmamak lazım. Düsseldorf’taki Nous Avrupa’nın birçok yerinden müşterilerin toptan alışveriş yaptığı bir yerdir. Orada çok güzel bir Alman müşterimiz vardı ve eserlerimizi de çok âlâ satıyordu. Yeniden bir fuar dönüşü Kaufh of’a geldim. Klasiktir. Eş dost Almanya’dan sipariş verir, bavul yetmez, bir bavul daha alırsın. Kaufh of’ta satış danışmanı Türk bir arkadaş, abi ne iş yapıyorsun dedi. “Fuara geldik, şurada eserlerimizi satıyorum” dedim. Bir baktım, 15-20 gün sonra Türkiye’ye geldi. “Sizin eserlerinizi Almanya’da satmak istiyorum” Alışılmış ki birinci etapta çok cazip geldi ve tamam dedim. Bizden habersiz Nous’da yer tutmuş, bizden aldığı eserleri de Nous’ta satmaya başlamış. Ondan sonra o Alman müşterileri ve pazarı kaybettik. Eser verdiğimiz çocuk işi bilmediği için sattığı yerlerden tahsilat yapamamış, biz de ödememizi alamadık. O yüzden her vakit şunu söylüyorum, eldeki bir kuş kısımdaki iki kuştan düzgündür.
Yurt dışında yüzlerce mağazanız var. Bunlardan açılmasıyla ilgili enteresan bir öyküsü olan var mı?
Hüsnü (Özyeğin) ağabeyle 2008 yılında uçakta yan yana denk geldik. Yurt dışında son derece aktiftik. “Romanya’da alışveriş merkezlerimiz var. Neden orayı düşünmüyorsun?” dedi. İlgimizi çeken bir pazar değildi, fakat Hüsnü abiyi kırmak olmazdı.
Kendisinden görüşmemiz gereken kişinin irtibat bilgilerini aldım. Yaklaşık iki üç ay Hüsnü abinin irtibat bilgilerini verdiği şahsa ulaşamadık. Atladık gittik Romanya’ya. Romanya’da tekrar tıpkı biçimde kendisiyle bağlantı kuramadık. Lakin biz Romanya’ya gidince pazarın canlılığını gördük. Aslında o periyot bir kriz yaşıyorlardı lakin yatırım için bir fırsat olduğunu hissettik. Romanya’nın en âlâ alışveriş merkezlerinden iki adedinde iki mağaza tuttuk. Ondan sonra döndük, ortadan iki üç ay geçti ve mağazaları açtık. Yeniden tesadüfen Hüsnü ağabeyle uçakta yan yana oturuyoruz. Büsbütün tesadüf… Hüsnü abi “Süleyman, ne yaptın Romanya’yı?” dedi. “Mağaza açtım Romanya’da” dedim. “Nasıl, bizimkiler sana yardımcı oldu mu?” dedi. Dedim abi ulaşamadık ki… Lakin şu şu alışveriş merkezlerinde iki mağaza açtık ve nitekim de şu anda mutluyuz. Yapma ya dedi. Sonra duydum ki bir ay sonra oradaki idaredeki arkadaşların bir kısmını değiştirmiş. Artık Romanya’da nitekim pazar başkanıyız. Hüsnü abinin sayesinde. Hüsnü abinin alışveriş merkezinde de varız. Orada da mağaza açtık fakat 3-4 yıl sonra.
Demir top niyet bir daha zıplamaz
Toprağı bol olsun, Üzeyir Garih ile Bursa’da bir sempozyumda konuşmacıydık. Orada hiç unutmadığım bir tespitte bulunmuştu. Tahminen çok biliniyor fakat yeniden de tekrar etmek istiyorum. Zira yeniliğini koruyor diye düşünüyorum. O vakit şöyle demişti: “Kâr ve ziyan lastik toptur, yere attığın vakit her vakit zıplar. Fakat nakit akışın demir toptur, düştüğü vakit bir daha zıplamaz.” Yani bir yıl kâr edersin, sonraki yıl ziyan, tekrar de hayatına devam edersin. Lakin nakit akışıyla ilgili bir külfet yaşadığın vakit, çekini senedini ödeyemediğin, aşikâr taahhütlerini yerine getiremediğin vakit prestijini kaybedersin. O demir top düştüğü vakit bir daha zıplamaz.
Unutamadığınız müşteri anılarınızdan biriyle bitirelim mi?
Dubai’den çok değerli bir müşterimiz vardı. Türkiye’ye gelmiş, siparişini vermiş ve ödemesini yapmıştı. Sonraki gün Körfez krizi patladı. 15 gün Türkiye’de kalmak zorunda kaldı. Tüm uçuşlar iptal edilmişti. Ödemeyi yaptığından eserleri hazırlamaya başladık. Her gün ona çıkarıp cebimden harçlık veriyordum. İki gün kalmaya gelmiş fakat burada mahsur kalmıştı. Yani kendi parasının bir kısmını ona geri veriyordum aslında. Bu cins durumlar hayatın içinde var. Ona sahip çıktık ve müşteriyle münasebetimizi sürdürdük.
