Paladyum fiyatında jeopolitik sıçrama
Evrim KÜÇÜK
Rusya ile Ukrayna ortasındaki gerginlik pahalı metal fiyatlarında üst taraflı hareketler yaşanmasına neden oluyor. ABD’nin 2018 yılında Rusya’ya uyguladığı yaptırımların alüminyum fiyatlarını yüzde 35 yükseltmesinin gibisi bir durum artık de paladyumda yaşanıyor. Rusya dünyanın en büyük paladyum üreticilerinden ve ülkenin arzının mümkün bir çatışma ya da yaptırımlar nedeniyle azalacağı telaşı, pahalı metalin fiyatında büyük bir sıçramaya neden oldu.
Paladyum fiyatları yılbaşından bu yana yaklaşık yüzde 30 yükseldi ve ons başına 2.370 dolarla eylül ayından bu yana en yüksek düzeye ulaştı. Spot paladyum yıla yaklaşık 1.820 dolar dolardan başladıktan sonra, bu hafta 2.449.50 dolara kadar çıktı. Akabinde 2.370 dolara geriledi. İşlemciler, tüketicilerin tedarik kahrına karşı stok yaptığını söylüyor. Spekülatörler de fiyatların düşeceği beklentisini yansıtan durumlarını kapatarak yükseliş tarafında durum alarak fiyatların yükselmesine neden oluyor. NYMEX’de net kısa konumlar geçen hafta, evvelki haftaki 3.400 kontrat düzeyinden 2.082 kontrata indi.
Citi: Bu yıl 446 bin ons açık oluşabilir
Otomotiv bölümünü sarsan çip krizinin yılın ikinci yarısında tahlile kavuşacağı ve kesimden gelen talebin artacağı beklentisi de paladyum boğalarını harekete geçiren bir öteki neden. Kısa vadede, otomotiv kesiminin çip sorunu kaynaklı krizden toparlanmasının fiyatlara takviye olacağını öngören Citi analisti Max Layton, yıllık 10 milyon onsluk paladyum piyasasının 2022’de 446.000 ons açık vermesini bekliyor.
Rusya geri adım atmazsa rekor düzeye çıkabilir
Lakin iki ülke ortasındaki gerginliğin ne kadar süreceği bilinmediğinden fiyatların ne kadar daha ivmeli hareket edeceği konusunda net kestirimler yapılamıyor. Lakin Rusya geri adım atmazsa, bir mühlet daha paladyumun primli hareket edeceğini düşünülüyor.
Skycharting.com teknik stratejisti Sunil Kumar Dixit, rallinin birkaç ay daha sürebileceğini ve rekor düzeylerin yine test edilebileceğini söylüyor. Şu an da talepten çok jeopolitik risklerin fiyatlandığının akıldan çıkarılmaması gerektiğini tabir eden analist, paladyumu Nisan 2021’de test ettiği 3.014 dolara kadar taşıyacak üçüncü bir boğa dalgası başlamış olabileceğini belirtiyor. Dixit, görünümün boğaya dönmüş olmasının yatırımcıları cezbedebileceğini lisana getiriyor.
Elektronikten medikal aygıta kadar geniş kullanım alanı var
Paladyum yüklü olarak akaryakıtlı arabalarda katalizör olarak kullanılıyor. Bunun yanında elektronik, diş hekimliği, medikal ekipman, hidrojen arıtma, kimyasal uygulamalar, yeraltı suyu arıtımı ve mücevherler üretiminde geniş bir kullanımı var. Yumuşak gümüş-gri bir metal olan paladyumda Rusya’nın dışında en büyük üretici Güney Afrika. İki ülke toplam üretimin yüzde 70 ila 80’ini gerçekleştiriyor. Ayrıyeten ABD, Kanada ve Zimbabve paladyum üretiminde kelam sahibi öbür ülkeler.
Otomotivde yerini platine kaptırabilir
Otomotivdeki paladyum talebinin bu yıl 8.5 milyon tona yükselmesi bekleniyor. Hafif araç üretiminin 2019 yılındaki düzeye dönmesi beklenmese de, 8 milyon adede yükselerek 2021 yılını aşacağı iddia ediliyor. Öteki taraftan akaryakıtlı araçlarda, fiyatının yüksek olması nedeniyle paladyum yerine platin kullanılmaya başlanmasının, paladyum talebinde çok süratli artışı engelleyebilir. Birçok analist, araba üreticilerinin egzoz dumanlarını temizlemek için daha ucuz platine geçmesi ve emisyonsuz elektrikli araçların pazar hissesi kazanması nedeniyle paladyumun önümüzdeki devirde fazla vermeye başlayacağı ve fiyatların sürat keseceği görüşünde.
Global arzın 3’te biri Rusya’dan geliyor
2020’de dünyada 210 ton paladyum üretilirken, bunun 91 tonu Rusya’dan geldi. Paladyumun dünya arzının neredeyse yüzde 30’u Norilsk Nickel (Nornickel) tarafından Sibirya’da çıkarılıyor. ABD’li ve İngiliz siyasetçiler, Rusya’nın komşusuna saldırması durumunda Rus şirketlerine ve Kremlin’le yakın irtibatları olan bireylere yaptırım uygulamakla tehdit ediyor. ABD, Nornickel’in en büyük hissedarlarından biri olan ve global alüminyum üretiminin yaklaşık yüzde 6’sını oluşturan Rusal’ı 2018’deki yaptırım listesine eklediğinde alüminyum fiyatları yaklaşık yüzde 35 oranında artmıştı.
