Taban fiyatta sonlu muafiyet huzursuz etti
Hüseyin GÖKÇE
Minimum fiyatın vergi dışı bırakılmasını öngören torba kanun teklifinde patronları şok eden bir ayrıntı ortaya çıktı. Birinci sefer dunya.com’un kamuoyuna duyurduğu ayrıntıya nazaran, Çalışma Bakanlığı’nın açıklamasının bilakis, teklifte taban fiyatın üzerinde elde edenlerin maaşlarından taban fiyat kadarlık kısmından vergi alınmayacağına ait karar yer almadı. Birçok patron, minimum fiyattaki yüzde 50 artışa rağmen, öbür çalışanlar için vergi avantajı getirileceği için artış oranına takviye vermişti.
Hususun dunya.com’da yayınlanması üzerine açıklama yapan çok sayıda iş insanı, düzenlemenin bu haliyle kayıt dışını artıracağı, çalışanların değerli bir kısmının mukavelesinin, girdi/çıktı yapılarak taban fiyata dönüştürüleceği ihtarında bulundular. Akademisyenler ise minimum fiyatın üzerinde alınanlara verilecek AGİ takviyesine karşılık taban ücretlilerin bundan yararlanamamasının, Anayasaya karşıtlık teşkil ettiğini kaydettiler.
Ayrıyeten teklifin ikinci hususuna nazaran minimum fiyat dayanağından yararlanan bir emekçiye; mesai, yol, yemek üzere fiyat sayılan ödemeler kapsamında en fazla 751 liralık fiyat ödenebilecek. Bunun üzerinde ödeme yapılması halinde ise vergi takviyesinden yararlanılamayacak.
Çalışma ve Toplumsal Güvenlik Bakanlığı, taban fiyat birinci açıklandığında, taban fiyatın üzerinde gelir elde edenler için ödenen fiyatın, brüt taban fiyat kadar kısmının (yani 5004 liralık kısmının) da gelir vergisinden muaf olduğu bildirilmişti.
Fakat TBMM’ye sunulan torba kanun teklifinde ise yalnızca taban fiyatın vergi dışı bırakılmasına ait kararlar yer aldı.
Bu durum, yani vergi muafiyetinin yalnızca minimum fiyatla hudutlu tutulması, taban fiyatın açıklandığı birinci gün uygulamaya dayanak veren çok sayıda patronu ve patron temsilcisini şok etti.
Çalışma ve Toplumsal Güvenlik Bakanı Vedat Alım, 16 Ocak’ta yaptığı açıklamada, taban fiyatın, çalışma hayatının üçlü sacayağı olan emekçi, patron ve devletin ortak mutabakatıyla belirlendiğini belirterek, “Net minimum fiyatta bir evvelki yıla nazaran % 50’nin üzerinde artış yapıldı. Tarihi bir mutabakat ile toplumsal devlet olmanın gereği olarak yapısal bir dönüşüm sağlandı” demişti. Bakan Alım “Tüm çalışanların fiyat gelirlerinin, taban fiyata kadar olan kısmından gelir ve damga vergileri kaldırıldı” tabirlerin kullanmıştı.
Suiistimal edenlere vergi cezası gelecek
Öte yandan, minimum fiyatın üzerindeki gelirlerin minimum fiyat kadar kısmının vergi dışı bırakılmasının, çok sayıda patronun, çalışanları minimum fiyat üzerinden göstermesinin önüne geçmek gayesiyle getirildiği bildirilmişti.
Lakin bu karar teklifte yer almadığı üzere, bu istisnadan yararlanmak için taban fiyat ödenmediği halde taban fiyat almış üzere gösterilen çalışanların tespit edilmesi halinde, bunlar için vergi ziyaı cezası kesileceği kararı de kanun teklifinde yer alıyor.
Teklifin minimum fiyatı vergi dışı bırakan 2’nci unsuruna parantez içinde eklenen tabir şöyle:
“Şu kadar ki minimum fiyatla çalışmadığı yahut minimum fiyat üzerinde fiyat aldığı halde anılan istisnadan yararlanıldığının tespiti halinde, istisna nedeniyle ödenmeyen vergiler, vergi ziyaı cezası kesilmek suretiyle gecikme faiziyle birlikte patrondan tahsil olunur”
Vergi dışı bırakan unsur 751 liradan fazla mesai verilmesini de engelliyor Taban fiyatı vergi dışı bırakan husus tıpkı vakitte, bu bireylere verilecek fiyat sayılan ödemeleri de brüt taban fiyata kadar sınırlıyor. Diğer bir söz ile 4253 lira minimum fiyat alan bir çalışana 5 bin 4 liralık brüt taban fiyat kadar yapılan ödemeler için vergi muafiyeti olacak. Bu çalışana 751 liradan fazla; mesai, yol, yemek üzere ödeme yapılması halinde, bunun için vergi indiriminden yararlanılamayacak, patrona ayrıyeten vergi ziyaı cezası kesilecek.
TİSK ve TOBB’un itirazı sürüyor
Minimum Fiyat Tespit Komisyonu’nda varılan mutabakata karşın, vergi dayanağının sonlu tutulması üzerinde, TİSK ve TOBB’un harekete geçtiği öğrenildi. Edinilen bilgilere nazaran kurumlar, AK Parti yöneticileri ile TBMM Plan ve Bütçe Kurulu idaresiyle, Cumhurbaşkanlığı nezdinde teşebbüslerde bulunmaya devam ediyorlar.
Uzmanlardan Anayasaya karşıtlık ve kayıt dışı uyarısı
● “ANAYASAYA TERSLİK SORUNU ÇIKABİLİR”
Dr. Burcu Aydın Özüdoğru Bilkent Üniversitesi İktisat Kısmı Yarı Vakitli Öğretim Üyesi Dr. Burcu Aydın Özüdoğru, daha evvel duyurulanın bilakis düzenlemede tüm çalışanlar için minimum fiyata kadar tanınmış bir vergi istisnası bulunmadığını lisana getirdi. Minimum Geçim İndiriminin taban fiyat üzeri gelir kümeleri için devam ettiğini kaydeden Özüdoğru, “Bu da devletin gelir adaletini korumak gayeleriyle çelişen bir düzenleme olacak. Şöyle ki, taban fiyat üzerinde gelir elde edenlere devlet uygar durumu ve çocuk sayısına kadar AGİ ile gelir takviyesi sunarken, minimum ücretliler bakmak zorunda oldukları kişi sayısından bağımsız olarak tıpkı fiyatta ücret alacaklar” dedi.Teklifin bu halde kanunlaşması halinde ise izleyen günlerde Anayasaya karşıtlık sorunu ile karşılaşılmasının mümkün olacağını lisana getiren Özüdoğru, “Özel kesim tarafından ısrarlı bir biçimde talep edilen SGK tavan prim uygulamasında ise şu basamakta bir değişikliğe gidilmemiş. Gelir vergisi istisnasının yalnızca minimum fiyata kadar tanınması ile tavan prim yükü konusunda bir düzenleme yapılmaması, ülkemizde epeyce yaygın olan düşük beyan meselesini önümüzdeki devirde daha da tetikleyebilir” tabirlerini kullandı.
● “GELİR VERGİSİ KANUNU DEĞİŞTİRİLEREK DE ÇÖZÜLEBİLİR”
Gelir Yönetimi E. Strateji Geliştirme Daire Lideri Nazmi Karyağdı, teklifin bu haliyle kayıt dışılığa yol açacağını söyledi. Vergi indiriminin tüm çalışanlar için uygulanması gerektiğini tabir eden Karyağdı, ya da gelir vergisi tarifesinin birinci basamağında verginin sıfırlanabileceğini aktardı. Minimum fiyattaki yüzde 50.4’lük artışın buna yakın fiyat alan öteki çalışanlarda da önemli fiyat artışı beklentisi yarattığını lisana getiren Nazmi Karyağdı, devletin bütçe dışı gelir ve masraflarını tekrar disipline ederek bu artış kaynaklı kayıplarını giderebileceğini belirtti.
● “MÜJDE İLE TEKLİF BİRBİRİNE UYMADI”
Yeni Küme İdare Heyeti Lideri Yılmaz Sezer, taban fiyattaki artışın olumlu karşılanmakla birlikte, verilen müjde ile kanun teklifinin birbirine uymadığını söyledi. TBMM’ye sunulan teklif ile gelir vergisi istisnasının minimum fiyatla sonlu tutulduğunu söz eden Sezer, “Teklifin ikinci hususunun parantez içi kararında ise minimum fiyatlı olarak çalışmadığı yahut minimum fiyat üzerinden fiyat aldığı halde istisnadan yararlanıldığının tespiti halinde istisna nedeni ile ödenmeyen vergiler , vergi ziyası cezası kesilmek suretiyle gecikme faizi ile birlikte patrondan tahsil olunur kararı yer almaktadır. Yani aslında çok kolay bir uygulama farklı kıymetlendirilerek karmaşık hale getirilmiş ve mevzu minimum fiyatlı değil savı ile ileride yapılacak incelemelerle istisna fiilen ortadan kaldırılabilir” diye konuştu. Bu türlü bir durumda yalnızca gelir vergisi tarafında değil SGK priminin de eksik ödendiğinin gündeme geleceğini söyleyen Yılmaz Sezer, “Dolayısıyla beş puanlık tertipli SGK prim ödeme teşviki ortadan kalkacağı üzere cezalı tarhiyatlar gündeme gelebilecektir. Kelam konusu incelemenin başlaması ve sonuçlandırılması büsbütün argümana dayalı olarak gerçekleştirilebilecektir. Bu durum maliye ve maliye müfettişlerinin ve SGK müfettişlerine yeni bir iş yükü olarak yansıyacaktır” yorumunda bulundu. Yılmaz Sezer, teklif TBMM’de görüşülürken, daha evvel kamuoyuna açıklandığı formuyla düzenleme yapılarak çalışma hayatında yaratılan vefatı tesirin artarak devam etmesi gerektiğini vurguladı.
● “ÇALIŞANLARIN YÜZDE 83’Ü MİNİMUM FİYAT İLE ÇALIŞIYOR OLACAK, İŞ BARIŞI BOZULACAK”
Mehmet Akif Hamzaçebi ( CHP İstanbul Milletvekili) Eşitleme ile birlikte aşağı üst çalışanların yüzde 83’ü artık taban fiyatla çalışıyor olacak, bu iş barışını bozacak bir düzenleme. Taban fiyatın üzerinde fiyat ödemesi yapan patronları adeta taban fiyata indirmeye sevk edecek bir düzenleme. Bu düzenlemeler sonrası 5004 TL brüt fiyat alan bir çalışan ile 5440 ile brüt fiyat alan bir çalışanın net fiyatı eşit hale geliyor. Bu durumda şirketlerin fiyat siyasetini değiştirerek, brüt fiyatı 5440 TL’nin altında fiyatı taban fiyat fiyatına düşürmesi beklenebilir. Bu iki fiyatın neti eşit ancak patrona maliyeti tıpkı değil. Bu, patronu fiyatları minimum fiyat düzeyine indirmeye zorlayacaktır. Düzenleme ile Çin’in geri kalmış eyaletlerindeki taban fiyat düzeyini yakalamış olduk. Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Çin modelinin birinci adımı bu olmuş oldu.
