TAHLİL: Bütçeyi TCMB temettüsü kurtardı, transferler bozdu
İş Bankası Ekonomik Araştırmalar Ünitesi Mart Merkezi bütçe gelişmelerini mercek altın aldı. Deprem nedeniyle ertelenen vergiler, muhtemelen transfer kaleminde gösterilen depremzedelere yardımlar ve geçen yıla kıyasla bir ay gecikerek hesaplara giren TCMB kar hissesi trendleri okumayı zorlaştırıyor. Müelliflerin en son yorumu şöyle: “Nisan ayı başında OPEC+ ülkelerinin petrol üretiminde kesintiye gitme kararının tesiriyle yükselen global güç fiyatları ve döviz kuru gelişmeleri bütçe istikrarı üzerindeki risklerin devam edeceğine işaret ediyor”.
İşte tahlil:
Merkezi idare bütçesi Mart ayında 47,2 milyar TL açık verdi
Mart ayında bütçe gelirleri teşebbüs ve mülkiyet gelirlerindeki süratli yükselişin tesiriyle yıllık bazda %83,9 oranında artarak 286,8 milyar TL’ye ulaşırken, bütçe harcamaları %48,5 ile nispeten ölçülü bir artışla 334 milyar TL oldu. Böylelikle, Şubat ayında 170,6 milyar TL ile tarihi yüksek seviyesine ulaşan bütçe açığı Mart ayında 47,2 milyar TL seviyesinde gerçekleşti. Mart ayında faiz harcamaları yıllık bazda %67,3 artışla 45,1 milyar TL olurken, faiz dışı bütçe istikrarı 2,1 milyar TL açık verdi. Yılın birinci çeyreğinde toplam bütçe açığı 250 milyar TL, faiz dışı açık 149,4 milyar TL oldu.
Teşebbüs ve mülkiyet gelirleri süratli artış kaydetti
Mart ayında bütçe gelirlerinde yıllık bazda kaydedilen süratli artışta teşebbüs ve mülkiyet gelirlerinin 7 kattan fazla yükselmesi tesirli oldu. Bu gelişmede, TCMB’nin Hazine’ye geçtiğimiz yıl Şubat ayında gerçekleştirdiği faaliyet geliri transferinin bu yıl Mart ayında gerçekleşmesi rol oynadı.
Mart ayında vergi gelirleri de yıllık bazda %55,9 artarak 198,6 milyar TL seviyesine ulaştı. Bu devirde tüketim harcamalarında gözlenen canlı seyir paralelinde özel tüketim vergisi (ÖTV) ve ithalde alınan KDV gelirleri yıllık bazda sırasıyla %92,8 ve %42,3 artış gösterdi.
Deprem felaketinin akabinde sarsıntı bölgesinde ertelenen vergi tahsilatlarının tesiriyle kurumlar vergisi gelirleri ise yıllık bazda %75 oranında azaldı. Yılın birinci çeyreğinde bütçe gelirleri yıllık bazda %31,9 artış göstererek 794,7 milyar TL düzeyine yükseldi.
Mart ayında bütçe harcamaları nispeten ölçülü arttı
Mart ayında bütçe harcamalarındaki yıllık artış %48,5 ile TÜFE enflasyonunun altında gerçekleşti. Yıllık bazda güç fiyatlarında gözlenen gerileme nedeniyle KİT’lere yönelik iç borç transferlerinin yıllık bazda %90,9 oranında azalarak 3,5 milyar TL seviyesine inmesi bütçe harcamalarındaki artışı sonlandırdı. Öte yandan, yıllık bazda yaklaşık iki katına çıkan işçi masrafları bütçe harcamalarını en fazla artıran kalem oldu.
Bu periyotta cari transferler de yıllık bazda %45,4 artış sergileyerek 124,7 milyar TL’ye ulaştı. Cari transferler kalemi altında Hazine yardımlarındaki 14,5 milyar TL ve toplumsal güvenlik kurumlarına yapılan görevlendirme masraflarındaki 10,2 milyar TL seviyesindeki artışlar öne çıktı.
Döviz kurlarındaki nispeten yatay seyir paralelinde Mart ayında KKM hesaplarına ait masraf oluşmadı. Yılın birinci çeyreğinde ise bütçe harcamalarındaki yıllık artış %82,7 seviyesinde gerçekleşti.
Beklentiler…
Mart ayında TCMB faaliyet gelirinin bütçeye aktarılması bütçe gelirlerini desteklerken, bütçe harcamalarındaki artışın nispeten ölçülü kalması bütçe açığındaki genişlemeyi sonlandırdı. Öte yandan, sarsıntı felaketinin de tesiriyle yılın birinci çeyreğinde bütçe açığı 250 milyar TL seviyesinde gerçekleşerek yıl geneli için hedeflenen 659 milyar TL’lik bütçe açığı amacının yaklaşık %40’ına ulaşmış oldu. Nisan ayı başında OPEC+ ülkelerinin petrol üretiminde kesintiye gitme kararının tesiriyle yükselen global güç fiyatları ve döviz kuru gelişmeleri bütçe istikrarı üzerindeki risklerin devam edeceğine işaret ediyor.
