Teknolojik yatırımlar geçen yılın gerisinde kaldı, yatırımlar yüzde 230 düştü

StartupCentrum raporuna nazaran 2023’ün birinci çeyreğin­de, Türkiye’deki 77 tekno­loji teşebbüsü yatırım aldı. Kelam ko­nusu sayı bir evvelki çeyreğe gö­re yüzde 230’lik bir düşüşe işaret ediyor. Raporda bilhassa yüksek pahalı yatırımların kıymetli ölçü­de azaldığı belirtiliyor. Tekno teşebbüsler, 2023’ün birinci çeyreğinde toplam 61 milyon dolarla 2021’in başından bu yana toplanan en dü­şük meblağı aldı. Bilhassa, 10 mil­yon doları aşan yüksek bedelli ya­tırımların bu düşüşteki tesirine dikkat çekiliyor. Bu düşüşü ya­bancı yatırımcıların ilgisinin az olmasına bağlayan raporda, mev­cut gerçekleşmeleri ele alan ra­kamlarla yabancının ilgisinin az olduğu doğrulanıyor.

Öyle ki 2022 yılında yerli tekno teşebbüslere yatırım yapan ku­rumsal yatırımcıların yüzde 50’si yabancılardan oluşurken, 2023’ün birinci çeyreğinde yabancı yatırımcı oranı yüzde 16 seviye­lerine kadar geriledi. Yabancı ya­tırımcı sayısı az olsa da, yerli ya­tırımcıların ekosisteme olan ilgi­sinin devam ettiği gözlemleniyor. Yüksek kıymetli yatırımların ek­sikliğinden bahsedilirken, 10 mil­yon dolar altındaki yatırımlara bakıldığında ekosisteme olan il­ginin devam ediyor. 10 milyon do­lar altındaki yatırımlar hem adet hem de ölçü olarak neredeyse 2021 ve 2022 bilgilerini yakalamış durumda.

BLOK ZİNCİR YILIN BİRİNCİ ÇEYREĞİNDE 19.2 MİLYON DOLAR YATIRIM ALDI

Raporda ayrıyeten 2023’te en çok yatırım alan oyun, yapay zeka ve makine tahsili, finans ve sağ­lık üzere dallara de dikkat çeki­liyor. Ayrıyeten 2022’de blok zincir teşebbüslerine karşı artan ilginin 2023’te de devam etmesi bekleni­yor. Yılın birinci çeyreğinde blok zincir dikeyinde 4 startup toplamda 19.2 milyon dolar yatırım almış durumda. Yatırım kademeleri açı­sından 2023 yılının birinci çeyreği, tüm yatırımların tohum ve erken evrede yapılmasıyla birlikte ile­ri evre yatırımlar için nispeten sakin geçti. Tohum evresi yatı­rımları, tüm yatırımların yüzde 88’ini oluşturdu ve yaklaşık 245 bin dolarlık medyan (ortanca) ya­tırım fiyatıyla toplam 40.9 mil­yon doları topladı.

2022 yılının sonlarına gerçek dünya genelinde ekonomik kriz korkuları artarken, global ekono­mik ve siyasal iklimdeki belirsiz­likler tekno teşebbüslerin yatırıma ulaşmasını da olumsuz etkiledi. Yüksek dengeli yatırımlarda önemli bir düşüş yaşanmıştı. 2023 yılın­da ise bu trendin devam ettiği gö­rüldü. Türkiye’de 2023 yılının birinci çeyreğinde, 77 tekno teşebbüs yatı­rım aldı. 2021 ve 2022 yıllarındaki süratli yükselişin akabinde, bu çey­rekte yatırımlar biraz sürat kesti.

Özellikle 10 milyon dolar üzeri yatırımlarda önemli bir düşüş ya­şandı ve yılın birinci çeyreğinde sade­ce 1 yatırım gerçekleşti. Bu yatı­rımın da büyük bir kısmı şirketin kripto para ünitesi üzerinden ger­çekleştirildi. Metatime’ın aldı­ğı 11 milyon doların yaklaşık 10.8 milyon doları özel satışa çıkarı­lan kripto para ünitesi üzerinden gerçekleştirdi. Lakin, 1 milyon dolar altındaki ve 1-10 milyon do­lar ortasındaki yatırımların sayısı 2022’nin birinci çeyreği ile neredey­se tıpkı düzeyde. Bu da, tekno teşebbüslere olan ilginin devam etti­ğini gösteren bir detay olarak ka­yıtlara geçti.

YERLİ TEŞEBBÜSLERE 61 MİLYON DOLAR YATIRIM

Yüksek dengeli yatırımlarda ya­şanan düşüş, yatırım almak iste­yen tekno teşebbüslerin zorluk ya­şamasına sebep olabilir dolayısıy­la yılın geri kalanında teşebbüsçüler, daha düşük dengeli yatırımları he­defleyebilir. Burada sürdürülebi­lir bir büyüme stratejisi izlemek makul üzere duruyor. Tekno teşebbüs yatırımlarının geçmiş devir per­formansı da dikkate alındığında her yılın birinci çeyreği en az yatırım yapılan çeyrek olarak dikkat çe­kiyor. Bu nedenle, 2023’te toplam adet olarak 2022’ye yakın sayıda yatırım beklenirken, yatırım mik­tarı için birebir şeyi söylemek şimdi­lik pek mümkün gözükmüyor.

Yatırım adedi olarak evvelki yıl­ların tıpkı devirlerine nazaran yakın sayılara ulaşılsa da yatırım mik­tarı için birebir durumun geçerli de­ğil. Bu yılın birinci çeyreğinde Türki­ye’deki yerli teşebbüsler toplamda 61 milyon dolar yatırım aldı. Kelam konusu gerçekleşme 2021 yılı­nın başından bu yana en az yatı­rım toplanan çeyreğin yaşandığı­nı gösteriyor.

Bununla bir arada 2021 yılının ortasından beri her çeyrekte bir en fazla 10-100 milyon dolar ara­lığında yatırım gerçekleşirken 2023 yılında bu yatırımların eko­sistemde kalıcı hale gelip gelme­yeceğiyle ilgili soru işaretleri art­tı. Bilhassa yabancı yatırımcı­ların ilgisinin azalması, yüksek ölçülü yatırımlara da yansıdı.

Öte yandan 10 milyon doların altındaki yatırım cinslerinin top­lamı, evvelki yıllarla paralel seyre­diyor. Bu aralıkta yapılan yatırım­lara çoklukla yerli ve ferdi ya­tırımcıların katıldığı göz önünde bulundurulduğunda, ilginin de­vam ettiğini söylemek mümkün. Dünya genelindeki ekonomik kriz beklentisi teşebbüsçüler için dü­şündürücü olsa da yatırımcılar için güzel bir fırsat olabilir. Düşük ölçülü yatırımlar ekseriyetle to­hum etabında olan girişimle­re yapılmaktadır. Yani, yatırımcı­lar açısından bu periyotta ekilen tohumlar, önümüzdeki yıllarda Unicorn’lar olarak dönebilir.

YATIRIM ALAN 77 TEŞEBBÜSÜN 60’I TÜRKİYE’DE

Yılın birinci çeyreğinde yatırım alan 77 teşebbüsün 60’ının merke­zi Türkiye’de yer alırken, bu giri­şimler toplamda 39.4 milyon do­lar yatırım topladı. Bu 60 girişim­den 31’inin yatırım ayrıntılarının tamamı Türkiye Ticaret Sicil Ga­zetesi’nden teyit edilirken kalan 29 teşebbüsün (Kitle fonlaması ya­tırımları dahil) bilgileri tekrar Tica­ret Sicil Gazetesi’nden kısmi ola­rak teyit edildi.

Merkezi yurt dışında bulu­nan ancak operasyonlarını Türki­ye’de bulunduran 17 teşebbüs ise 21.2 milyon dolar yatırım aldı. Bu 17 teşebbüsten 6’sı, merkezini yurt dışına taşıdığını 2023 yılın­da tescil ettirdi. Ayrıyeten bu 17 giri­şimin 10’unun merkezi Delawa­re (ABD), 3’ünün Londra (Birleşik Krallık), 3’ününTalinn (Estonya) ve 1’inin merkezi Düsseldorf’da (Almanya) yer alıyor.

En fazla yatırım alan dallar evvelki yıla nazaran pek değişmedi. Oyun, yapay zeka ve makine öğre­nimi, finans ve sıhhat tekrar en çok yatırım alan bölümler oldu. Son yıllarda pek çok SaaS teşebbüsüne rastlanan dijital pazarlama ve sa­tış dikeyinde de 2023 yılı yatırım­larla başladı.

2022 yılında Türkiye’deki blok zincir teşebbüslerine olan ilgide bir yükseliş trendi hakimdi. 2023’te de bu ilgi devam edecek üzere du­ruyor. 4 blok zincir teşebbüsü top­lamda 15.2 milyon dolar yatırım aldı. Yatırım alan 4 teşebbüsünden 2’si oyun teşebbüsü (Passion Pun­ch, Funverse Games) olurken 2’si ise blok zincir odaklı eserler eko­sistemi oluşturan teşebbüslerden (Metatime, GAMI World) oluştu. Metatim’ın aldığı 11 milyon dolar yatırım ile çeyreğin en fazla fonla­nan bölümü olan blok zinciri oyun teşebbüsler 9.7 milyon dolarla takip etti. Oyunun akabinde gelen seya­hat kesiminde ise 6.5 milyon do­lar yatırım alan HotelRunner bu­lunuyor.

MEDYAN BEDELLERİ GEÇEN YILIN GERİSİNDE KALDI

Yatırımlar etaplarına nazaran in­celendiğinde 2023 yılının birinci çey­reği, ileri evre yatırımlar açısın­dan sessiz geçtiği görüldü. Yatı­rımların tamamı tohum ve erken etapta gerçekleşti. Tohum aşa­ması yatırımlar tüm yatırımla­rın yüzde 88’ini (68 yatırım) oluş­turdu. Bu kademede toplam 40.9 milyon dolar yatırım toplandı ve medyan yatırım ölçüsü yaklaşık 245 bin dolar oldu. Erken aşama­da ise 9 teşebbüs 19.8 milyon dolar yatırım aldı. Erken basamak medya yatırım ölçüsü ise 3 milyon do­lar oldu.

Tohum kademesi yatırımla­rın medyan pahaları karşılaştı­rıldığın ise 2023’ün birinci çeyreğin­de tohum yatırımların medyanı, 2022’nin gerisinde kaldı. Evvelki çeyreğe nazaran medyan ölçüdeki düşüş yüksek olsa da 2021 ile kı­yaslandığında ortalamada kaldı­ğı söylenebilir. Yani, tohum aşa­masında teşebbüs başına yapılan yatırımlar 2022’ye nazaran azalarak, 2021 düzeylerine gelmiş durum­da.

Öte yandan, raporda 2023’ün birinci çeyreğinde 77 yatırım cinsine en az 251 yatırımcının katıldığı belir­tiliyor. Bu yatırımcıların 148’i bi­reysel yatırımcılar ve melek yatı­rım ağları, 103’ü ise kurumsal ya­tırımcılardan oluşuyor. Ferdi yatırımcılar ve melek yatırım ağ­ları 14 yatırıma liderlik ederken, kurumsal yatırımcılar, 51 yatırım cinsine liderlik etti.

Yabancı yatırımcıların son iki yılda Türkiye startup ekosiste­mine olan ilgisi epeyce yüksek­ti ve yatırım ölçülerine önem­li bir katkı sağlıyordu. Ancak 2023 yılı yabancı yatırımcıların az il­gisinin olmasıyla başladı. 103 ku­rumsal yatırımcının 17’si yurt dı­şı merkezliydi. Bu 17 yatırımcı, 13 yatırım cinsinde yer aldı. Yabancı kurumsal yatırımcıların katıldı­ğı tiplerin toplam büyüklüğü ise yaklaşık 22.2 milyon dolar oldu. Yabancı yatırımcılar, Türkiye gi­bi gelişmekte olan startup ekosis­temleri için epey kıymetli bir yere sahip.

İLK DEFA YATIRIM ALAN TEŞEBBÜSLER 18,3 MİLYON DOLAR TOPLADI

Bu yatırımcıların ilgi­si, startup’lara daha erişebilir fi­nansman sağlarken yatırımcıla­rı da cesaretlendiriyor. 2023 yılı, yabancı yatırımcıların ekosistem için kıymetinin daha âlâ anlaşılaca­ğı bir yıl olacak üzere duruyor. 2023, Türkiye girişimcilik ekosiste­mi için yatırımlar özelinde pek de parlak başlamadı lakin tekno girişimcilik sürprizlere dolu bir alan, yılın geri kalanında olumlu bir se­yir yakalamak mümkün.

2022’nin birinci çeyreğinde 71 teşebbüsün 40’ı (yüzde 56) birinci sefer yatırım almıştı. 2023’ün birinci çeyreğinde ise oran pek değişmedi, 77 teşebbüsün 45’i (yüzde 58) birinci kere yatırım aldı. 2023’ün birinci çeyreğinde Birinci sefer yatırım alan teşebbüsler toplamda 18,3 milyon dolar yatırım toplarken 2022’nin tıpkı devrinde 35 milyon dolar yatırım toplanmıştı. Geçtiğimiz çeyrekte teşebbüs başına ortalama 522 bin 800 dolar yatırım yapılırken 2022’de 947 bin 700 dolar yatırım yapılmıştı. Medyan yatırım ölçüsünde da 2022’ye nazaran düşüş mevcut. 2022’nin birinci çeyreğinde 250 bin dolar olan medyan yatırım ölçüsü 239 bin 500 dolara geriledi.

patronlardunyasi.com