The Economist: Bankacılık kaosu ekonomik  çöküşe mi yol açacak?

Analistler kısa bir mühlet evvel global iktisadın güçlendiğini düşünüyorlardı; artık ise bankacılık düzensizliğinin neden olduğu derin bir sakinlikten tasa ediyorlar. Bir varlık idare şirketi olan Apollo Küresel Management’tan Torsten Slok’un yazdığı üzere, “İniş yoktan sert inişe geçtik”. JPMorgan Chase’teki analistler  “uçak girdapta (piyasada inanç eksikliği) ve motorlar kapanmak üzereyken (banka kredisi) yumuşak  iniş artık pek muhtemel görünmüyor”.

Banka iflaslarından evvel datalar, global GSYİH’nın yıllık %3 oranında arttığını gösteriyordu. Güçlü ülkelerde istihdam piyasaları alev alev yanıyordu. Şimdiye kadar, “gerçek zamanlı” bilgilerde daha yavaş büyümeye yanlışsız bir kayma olduğuna dair çok az ispat var. Goldman Sachs tarafından üretilen ve çeşitli yüksek frekanslı ölçümlerden elde edilen  “mevcut aktivite göstergesi” sabit görünüyor. Satın alma yöneticisi endeksleri Mart ayında hafif bir düzgünleşme gösterdi. OECD tarafından üretilen haftalık GSYİH ölçümleri yükselmeye devam ediyor. UBS, finansal piyasalar tarafından fiyatlandırılan global GSYİH büyümesini izliyor (örneğin, petrol fiyatları ve döngüsel pay senetlerine bakıyor). Bu gösterge Silicon Valley Bank çökmeden evvelki %3,7’ye kıyasla şu anda %3,4’lük  büyüme gösteriyor.

Önce meçhullüğü ele alalım. 2013’te yayınlanan IMF araştırması, Amerika’nın Irak’ı işgali ve banka iflasları üzere hadiselerin neden olduğu belirsizlikteki sıçramaların, büyük ölçüde firmaların yatırımı geciktirmesi nedeniyle yıllık GSYİH büyümesini yüzde 0,5 azaltabileceğini ortaya koyuyor. Şayet bu türlü bir durum gerçekleşirse, global büyüme %3’ten %2,5’a düşecek.

Velakin, yeni banka iflasları yaşandıkça, itimat tesirinin o kadar değerli olması pek mümkün değil zira bu olaylar zinciri şaşırtan derecede az tesir yarattı. Ipsos tarafından yapılan bir anket, Silikon Vadisi’ndeki teşebbüs şirketleri nakte erişimlerinin zorlaşacağından telaş etse de, Mart ayının başından ortasına kadar ABD tüketici inancının biraz arttığını ortaya koydu. Stanford Üniversitesi’nden Nick Bloom ve meslektaşları tarafından gazetelerin tahlilinden elde edilen bir “belirsizlik endeksi”, düzensizlik başladığında biraz yükseldi, lakin tekrar aşağı gerçek sürükleniyor. Google’da “bankacılık krizi” ile ilgili aramalar Mart ayı başlarında arttı, lakin tekrar düştü.

Birçok iktisatçı ikinci sorun hakkında daha çok endişeleniyor: kredi. Firmalar finansmana erişemezlerse  kolay büyüyemezler. 22 Mart’ta Fed lideri Jerome Powell, daha sıkı kredi şartları ile ekonomik faaliyet ortasındaki ilişki sorulduğunda “çok geniş bir literatüre” atıfta bulundu. 2007-09 global mali krizinden sonraki yıllarda, ahengi bozulan kredi piyasaları hem kısa vadeli ekonomik toparlanmayı hem de uzun vadeli verimlilik artışını engelledi.

SVB’nin çöküşünden sonra sermaye piyasaları dondu. Ocak ve Şubat aylarında günlük ortalama 5 milyar dolar bono-tahvil ihraç eden Amerikan firmaları, 11-19 Mart tarihleri ​​arasında yeni yatırım sınıfı tahvil ihraç etmedi, fakat ihraçlar yine başladı bile. Şirket tahvillerindeki spreadler SVB’nin çöküşünden sonra biraz yükselse de son günlerde  geriledi. Mart 2023’ün kurumsal borç ihracı için epeyce vasat bir ay olması olası görünüyor.

Bankalara verilen ziyan daha kıymetli olacak. Mart ayının başından bu yana global bankaların pay fiyatları %10’dan fazla düştü. Araştırmalar, düşen pay fiyatlarının kredi büyümesini vurma eğiliminde olduğunu gösteriyor. Bankalar ayrıyeten, mevduat çıkışları görürlerse yahut yatırımcıların sermaye artırım baskısıyla karşılaşırsa kredi vermeyi kesebilir. Nitekim de, birçok kredi standartlarını sıkılaştırıyor üzere görünüyor. Goldman Sachs’a nazaran, borç vermedeki daralma, hem Amerika’da hem de Euro bölgesinde yüzde 0,4’lük bir daralma manasına geliyor. Kaos Amerikan bankalarına daha fazla ziyan vermiş olabilir, lakin Euro bölgesi iktisadı daha çok banka kredilerine bağımlı. Bu arıza, global büyümeyi %2,5’ten %2’ye kadar düşürebilir.

Son vakitlerde yaşanan bankacılık kaosu pek de yeterli bir haber olmasa da, dünya iktisadını uçurumun eşiğine getirmesi pek mümkün değil. Gerçek, diğer bir çürümüş bankanın  çökmesi  domino tesirine neden olabilir. Borç verenlerin bilançoları temizlemesi de vakit alacak. Artan faiz oranları, merkez bankaları sıkılaştırmayı durdurana  kadar büyümeyi engellemeye devam edecek. Ancak öbür istikamette çalışan güçler de var. Biri Çin ekonomisin canlnması. Ekonomistler, dünyanın en büyük ikinci iktisadının yılın ikinci çeyreğinde yıllık bazda %7’nin üzerinde büyümesini bekliyor. Bu ortada, tedarik zinciri darboğazları büyük ölçüde hafifledi ve güç fiyatları düştü. Dünya iktisadının olağan dışı dayanıklılığı devam ederse şaşırmayın.

Kaynak:  Will the recent banking chaos lead to an economic crash?