Ukrayna krizi güç fiyatlarını yükseltecek

Hilal SARI

Ukrayna üzerinden Batı-Rusya ekseninde yaşanan jeopolitik tansiyonun, halihazırda darboğazlar yaşanan global güç dalında doğalgaz ve sıvı doğalgaz (LNG) fiyatlarını daha da üst çekmesi bekleniyor. Jeopolitik tansiyonun yanı sıra, ortalamanın altında sıcaklıklarda geçen kış nedeniyle doğalgaz fiyatlarının 2025’e kadar normalleşmeyebileceği, Avrupa’da elektrik kesintilerine yol açabileceği ve güç darboğazının bitmediği ikazları da yapılıyor. Goldman Sachs ve Capital Economics üzere kuruluşlar Avrupa doğalgaz fiyatlarında geçen yıl görülen rekorların da üzerine çıkılabileceğini öngörüyor.

ABD Dışişleri Bakanlığı evvelki gün ABD’nin Ukrayna’daki diplomatları ve ailelerine Ukrayna’yı terk etmeleri daveti yaparken, İngiltere de kimi elçilik çalışanlarını ve ailelerini Kiev’den geri çekmeye başladı. NATO üyesi Almanya ve Fransa üzere ülkeler Rusya’dan gelecek doğalgaza daha bağımlı olduğu için, diplomatik yollara bağlı kalacaklarına işaret etse de, tansiyon Hollanda ve İngiltere’deki gösterge doğalgaz fiyatlarını artırmaya devam ediyor.

Şubat vadeli TTF yalnızca pazartesi günü yüzde 17’nin üzerinde artışla TSİ 16:40 itibariyle 93,60 Euro/Megawatt saat (MWh) seviyesine sıçrarken, spot piyasada İngiltere gösterge doğalgaz fiyatı 12,50 pence artışla 202,50 pence/ therm seviyesine yükseldi. Refinitiv analistleri sıvılaştırılmış doğalgaz sevkiyatlarındaki yavaşlama ve doğalgaza olan güçlü talep fiyatları daha da destekleyecek.

“Yaptırım gelirse, Avrupa doğalgazı rekor tazeler”

ABD’li yatırım bankası Goldman Sachs dün yayınladığı notta Rusya-Ukrayna tansiyonu tırmanırsa “Aralık ayında görülen rekor gaz fiyatlarının da aşılabileceğini” söylüyor. Goldman Sachs’a nazaran üç yıl boyunca Kuzeybatı Avrupa’da arz-talep istikrarı çok sıkı seyredecek. Bankaya nazaran “şubat-mart periyodu geçmiş periyotlardan daha soğuk geçerse stoklar 2018’deki rekor düşük seviyelerin de altına iner ve Avrupa’da elektrik kesintileri yaşanabilir”. Capital Economics de geçtiğimiz hafta bölgedeki tansiyonun artması durumunda yahut ABD’nin Rusya’nın Ukrayna’yı işgalini engellemek maksadıyla yönelik yaptırım uygulaması durumunda Avrupa doğalgaz fiyatları geçen yıl görülen tarihi rekorları da aşabilir. Capital Economics gelişen piyasalar başekonomisti William Jackson geçen hafta yaptığı açıklamada doğalgaz stoklarının da olağan seviyelerin altında olduğuna çekerek şöyle dedi: “Eğer Rusya’nın güç ithalatına yaptırımlar uygulanırsa yahut Rusya doğalgaz ihracatını bir pazarlık kartı olarak kullanırsa Avrupa’da doğalgaz fiyatları muhtemelen daha da yükselir.”

ING: Yalnızca gaz değil tüm emtia fiyatları yükselebilir

Hollanda merkezli banka ING de Rusya ve Ukrayna ortasında tansiyonun artması durumunda büyük bir emtia ihracatçısı olan Rusya’nın emtia piyasalarını sıkılaştırabileceği ve fiyatların yükselmesine yol açabileceği konusunda uyaran kurumlar ortasında. Banka notunda “Olası her türlü agresyona verilecek yansıların emtia piyasaları üzerinde çok geniş bir tesiri olabilir” diyor ve “enerji, metal ve tarım emtialarında” sıkılaşmaya yol açabileceğini söylüyor. Muhtemel yaptırımların en çok Avrupa’yu vuracağı öngörülen notta Rusya’nın birçok emtiada en değerli oyuncular ortasında olduğuna da dikkat çekiliyor: Yaptırımların Rusya dünyanın en büyük ikinci petrol üreticisi, en büyük buğday ihracatçısı, global paladyum üretiminin yüzde 40’tan fazlasını gerçekleştiriyor, zati arz açığı bulunan global alüminyum piyasasında da global üretimin yaklaşık yüzde 6’sını gerçekleştiriyor – ve Rus alüminyumunun en büyük alıcılarından biri de tekrar Avrupa. Commerzbank ve JPMorgan’ın da ortalarında olduğu birçok kuruluş petrol fiyatlarında da jeopolitik risklere bağlı yükselişler görülebileceğini belirtiyor. Barclays ise dün Brent ve WTI için ortalama fiyat öngörülerini 5 dolar yükselterek sırasıyla 85 ve 82 dolar/varil seviyelerine çekti. İki gösterge ham petrol fiyatı da 7 yılın doruklarında.

‘İşgal’ ihtimaline karşı ek LNG için Katar’la görüştüler

Rus yetkililer Ukrayna’nın işgal edilmeyeceğini belirtse de, Moskova’nın NATO’nun tüm eski Sovyet ülkelerinden çekilmesi üzere değerli talepleri, jeopolitik tansiyonun çabucak bitmeyeceğine işaret ediyor. Bu da Avrupa ve İngiltere üzere ülkeleri mümkün bir kesinti durumunda alternatif doğalgaz tedariği aramaya itti. ABD, Katar’la gerektiği durumda Avrupa’ya daha fazla LNG tedarik edilebilmesi için görüşmeler yaptı. Rus gazına bağımlı müttefikleri için Katar’la görüşen ABD’li yetkililer uzun vadeli LNG kontratları yapılabileceği bilgisini verdi. Lakin dal uzmanları önümüzdeki yıllarda LNG üretimini artırmayı planlayan Katar’ın kısa vadede Avrupa’ya tedariki artırabilmek için Asya’daki müşterilerin hissesinden yönlendirmesi gerekeceğini söylüyor. Financial Times’a konuşan bir bölüm yöneticisi LNG piyasasının pandemi başındaki hami ekipman pazarına benzeyeceğini öngörmüş “Hükümetler müdahale etme muhtaçlığı duyacak” demişti.

Avrupa’nın gaz stoğu ve ithalatı ortalamaların altında

Avrupa Gas Altyapısı datalarına nazaran Avrupa genelindeki doğalgaz depolama tesisleri 22 Ocak itibariyle yüzde 43 doluydu. Geçen yılın birebir periyotlarında ise doluluğun yüzde 56 seviyesinde olduğu aktarılıyor. ABD merkezli yatırım bankası Jeff eries ise pazar günü yayınladığı notunda Rusya’nın Avrupa’ya gaz tedariğinin de ortalamaların altında olduğuna dikkat çekiyor. Banka notunda Kuzeybatı Avrupa’nın ağustosaralık periyodunda Rusya’dan gaz ithalatının 2018 yılı seviyelerine nazaran yüzde 38 aşağıda olduğunu aktarıyor. Jeff eries notunda Avrupa stoklarının da 12 Ocak itibariyle son beş yıl ortalamasının yüzde 21 altında olduğunu söylüyor.

Doğalgaz gereksiniminin yaklaşık yüzde 40 ila 50’sini Rusya’dan tedarik eden Avrupa’da 2021 yılında güç fiyatları kat kat artmış ve tarihi rekorlara yükselmişti. Bugünlerde Rusya’dan Avrupa’ya gaz akışları olağan seviyelerin çok altında. Rus gazını Belarus ve Polonya’dan geçerek Almanya’ya taşıyan Yamal boru sınırında akışın bir aydan fazla bir müddettir batıdan doğuya aklması Batı nezdinde Rusya’nın ‘doğalgazı siyasete alet etmesi’. Almanya ise Kuzey Akım 2 projesini hala onaylamadı.