Üreticiler satılık fabrika peşinde
Pandemiyle birlikte değişen tedarik zincirinin Türkiye’nin ihracatına olumlu yansıması, birçok alanda üretim iştahını artırdı. Dokumadan mobilyaya, kimyadan deriye birçok kesim, her ne kadar ‘yatırımı askıya aldık, önümüzü göremiyoruz’ dese de, kimi üreticiler vites büyütmüş durumda. Bu durumun en yeterli tahlil edilebildiği alanların başında ise satılık-kiralık fabrika piyasası geliyor. Satılık fabrikaların kısa müddette alıcı bulduğu, kiralıkların ise satılıklardan daha çok talep gördüğü fabrika piyasası, üretimin arttığı istikametinde işaretler veriyor. Fabrikaların ağır olduğu bölgelerden Şekerpınar’da faaliyet gösteren emlakçılar, “Son günlerde küçülen üretim görmedik, tersine herkes işi büyütme peşinde’ derken, kiraların son devirde süratle arttığını söylüyorlar. İstanbul’un üretimdeki merkez bölgelerinden İkitelli OSB’den Beylükdüzü’ne, Hadımköy’den Tuzla’ya kadar birçok bölgedeki fabrika piyasasını inceledim. Pandemi öncesinde metrekaresi 25-30 TL’den kiralanan fabrikalar bugün 50-60-70 TL’ye kadar çıkıyor. Satılıklarda ise metrekare 600 dolardan başlıyor. Yeni bir fabrika ise metrekare fiyatı 1000 dolara kadar çıkıyor.
Müşteri çok, yer yok!
Emlak danışmanları, pandeminin yarattığı ihracat dalgasıyla birlikte birçok kesimin üretimi artırma peşinde olduğunu gözlemlemiş. Re/Max City’den Turgay Domak, son aylarda satılık ve kiralık fabrikalara gelen taleplerin arttığını, lakin en çok depo gereksiniminin arttığını söylüyor. Geçtiğimiz aylarda 200 bin TL kira istenen bir fabrika için artık 300 bin TL istediklerini açıklayan Domak, “Talep var ki fiyat artıyor. Birtakım fabrikalar, sayısı doğruysa, geldiği üzere gidiyor” diyor. Kiralar yüksek olduğu için mal sahiplerinin fabrikalarını satmak yerine kiraya vermek istediğini, lakin kiracıların ise yüksek kira nedeniyle satın alma eğiliminde olduğunu söyleyen Domak, “Sonuç olarak satılık kiralıklara nazaran çok az” diyor. Şekerpınar, Tepeören, Tuzla ve Pendik’in üretim için tanınan bölgeler olduğunu belirten Domak, “Buralarda 30 tane kiralık varsa 10 tane satılık sıkıntı çıkar. Satılıklarda da fiyat dolara endeksli” diyor.
‘6 aydır daima artıyor’
Oskar Emlak’tan Fatih İnanç’la, Beylikdüzü OSB’de aylık kirası 90 bin TL olan bin 700 metrekarelik bir fabrika için konuştuk. İnanç, “Şu anda fabrika fiyatları çok yüksek. Metrekaresi 50-60-70 TL’ye kadar çıkıyor. 30 TL’lik olan yer 50 TL’ye çıktı kiralıkta. 6 aydır daima yükseliyor. İnşaat maliyetleri arttığı için satılık fiyatları da yükseliyor” diyor. Kendilerine satılık-kiralık fabrika arayanlardan daima telefon geldiğini anlatan İnanç, daha çok dokumacılık, plastik, geri dönüşüm, mobilya üzere alanlarda üretim yapmak isteyenlerin olduğunu açıklıyor. Beylikdüzü, Kıraç, Hadımköy üzere belirli başlı bölgelerde, portföylerinde 35 kiralık fabrika bulunduğundan bahseden İnanç, “Satılık sayısı az” diyor. Beylikdüzü’nde hem üretim hem de depolamaya yönelik bir hangar için Emin Emlak’tan Necat Çavğa ile görüştüğümüzde ise, kendisi şunları anlatıyor: “Şu anda hem satılık hem de kiralık fabrikalara çok bir talep var. Bunu da ihracat artışına bağlıyoruz. İhracatçının durumu çok güzel şu anda. Daha evvel bir müşteri geldiğinde 6-7 yer gösterirken, artık bir fabrika boşa çıkıyor, bütün emlakçılar hamle ediyor. Eskisi üzere kimse fabrikasına satılık-kiralık afişi asmıyor. Zira fabrikalar geldiği üzere gidiyor. Bizim bölgede 20-25 TL olan metrekare kiralık fiyatları bugün 40-50 TL’ye çıktı.” Satılık arayan girişimcilerin de ağır olduğunu söyleyen Çavğa, “Kira getirisi âlâ olduğu için kimse yerini satmıyor” diyor. Yeni fabrikaların metrekare satış fiyatları 1000 dolara çıkarken, eski fabrikalarda sayı 600-700 dolar civarında seyrediyor.
Yabancılardan ağır talep var
Bozarslan Gayrimenkul&Yapı’dan Davet Bozarslan, İkitelli OSB’de 3.250 metrekarelik bir fabrikayı aylık 119 bin 500 TL’ye kiraya vermek istiyor. Bu yıl müşteri sayısının artmasına rağmen yer olmadığını söyleyen Bozarslan, taleplerin Türkler’den olduğu kadar yabancılardan da geldiğini açıklıyor. Afganistan’dan Tacikistan’a, Mısır’dan Çin’e kadar birçok ülke vatandaşından çeşitli bölümlerde üretim yapmak için fabrika talebi aldıklarını belirten Bozarslan, “Hem satın almak hem de kiralamak istiyorlar. Pandemiden beri hem kiralık hem de satılıkta fiyatlar ikiye katlandı ” diyor.
