Wall Street’ten seçim tahlili: Erdoğan’a dayanaklar düşüyor
ABD Merkezli The Wall Street Journal gazetesi yaklaşan 14 Mayıs seçimlerini kıymetlendirdi. Raporda, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ı yüksek oranda destekleyen vilayetlerde bile ekonomik kriz nedeniyle takviyenin düştüğü tabir edildi.
İşte Wall Street Journal’ın seçimlere dair tahlili:
“Bir periyot milyonlarca insanı orta sınıfa yükselten başkan olarak kutlanan Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, 20 yıllık iktidarının en önemli meydan okumasıyla, ekonomiyi yönetim edişine yönelik seçmen öfkesinin ortasında gelecek ay yapılacak seçimlerde karşı karşıya. Son yıllarda artan besin, güç, ilaç ve başka temel gereksinimlerin maliyeti, Türkiye’nin 85 milyonluk nüfusunun çoğunluğunun ömür standardını alt üst etti. Pek çok Türk et, balık, alkol ve hatta zerzevat tüketimini azaltıyor. Başkaları ise ikinci ve üçüncü işlerde çalışıyor ya da ülkeyi terk etmenin yollarını arıyor.
Hükümetin resmi sayılarına nazaran Türkiye şu anda yüzde 51’in üzerinde bir oranla dünyadaki en yüksek enflasyon oranlarından birine sahip. Bağımsız ekonomistler enflasyonun yüzde 112 olduğunu iddia ediyor. Şubat ayında Türkiye ve Suriye’yi sarsan yıkıcı sarsıntılar, hükümetin değerlendirmesine nazaran ülke iktisadının bu yılki iddiası büyüklüğünün yaklaşık yüzde 9’una denk gelen 103,6 milyar dolarlık hasara yol açarak Türk devletinin karşı karşıya olduğu ekonomik zorlukları derinleştirdi. Sarsıntılar her iki ülkede 56 binden fazla insanın vefatına yol açtı, birçok kent yıktı, fabrikalara ve tarım altyapısına ziyan verdi.
“BU SEÇİM BIÇAK SIRTINDA”
Ülkedeki ekonomik çalkantılar 14 Mayıs seçimleri öncesinde alışılmadık bir tansiyon yaratıyor. Geçtiğimiz 20 yıl boyunca Erdoğan, cazibesi, siyasi zekası ve genişleyen baskısının birleşimiyle çoğunlukları topladı ve rakiplerini yendi. Ülkenin muhafazakar kalbinin attığı Kayseri’de bile Erdoğan’ın geleceği son derece meçhul. Türkiye’nin orta kesitlerinde yer alan bir milyondan fazla nüfuslu Kayseri, bir vakitler Erdoğan ve partisi için değerli bir bölgeydi. Ülkenin 2018’deki son genel seçimlerinde seçmenlerin yüzde 70’inden fazlası cumhurbaşkanını destekledi. Erdoğan’ın Adalet ve Kalkınma Partisi’nin Kayseri’deki mahallî teşkilatının idare şurası üyesi Mustafa Seven, “Bu seçim bıçak sırtında. Kaybedeceğimizi sanmıyorum ancak o kadar rahat da değiliz” dedi.
Mobilya, halı, demir işleri, dokuma ve başka eserleri üreten iki binden fazla fabrikaya konut sahipliği yapan bölge, birebir vakitte Erdoğan’ın iktidardaki birinci on yılında yaşanan ekonomik patlamanın sembolü haline gelen bir sanayi merkezi. Bölgenin Anadolu Kaplanları olarak bilinen iş dünyası önderleri, 2000’li yılların başındaki yükselişi sırasında AKP’nin finansmanına yardımcı oldu.
Kökleri Karadeniz’in doğu kıyılarına dayanan bir ailenin çocuğu olarak İstanbul’un bir mahallesinde doğan Erdoğan, birinci olarak İstanbul’un emekçi sınıfı mahallelerine su getiren ve sokakları çöp dağlarından temizleyen genç bir belediye lideri olarak iktidara geldi. İslamcı imalar içeren bir şiir okuduğu için kısa bir mühlet mahpusta kaldıktan sonra 2002’deki seçimlerde başbakanlığa yükseldi ve Türkiye’nin dindar seçmenlerini destekleyerek iktisadın büyümesine ve Türkiye’nin global maksatları olan bir güce dönüşmesine yardımcı olan devasa altyapı projelerine yatırımı artırdı. Artık ise, yükselen enflasyon ve kıymet kaybeden para ünitesi ülke iktisadını sarsarak hem vatandaşların hem de işletmelerin üzerinde gerilim yaratıyor.
“İNSANLARIN CEBİNDE PARA KALMADI”
Bir süpermarketler zincirinin sahibi ve Kayseri Endüstrici ve İşadamları Derneği Lideri İbrahim Yılmaz, “Ekonomi yavaşlıyor. Enflasyon en kıymetli faktör. İnsanların cebinde para kalmadı” diyerek seçmenlerin hükümete karşı dönmesini beklediğini söyledi. Kayseri’nin eski çarşısında peynir, tereyağı ve kurutulmuş et satan bir dükkanın 30 yaşındaki işletmecisi Mehmet Arcakaya, geçmişte Erdoğan’a ve AKP’ye oy verdiğini fakat bu seçimde büyük ölçüde iktisadın durumu nedeniyle rakiplerini desteklediğini belirtti. Arcakaya, “Hükümet pembe bir tablo çiziyor fakat durum o denli değil. Dükkânımızdan yiyecek almaya gelen pek çok müşteri ‘Çok pahalı’ deyip gidiyor” dedi.
Cumhurbaşkanı şu anda anketlerde en büyük rakibi, ülkenin en büyük muhalefet partisinin 74 yaşındaki önderi Kemal Kılıçdaroğlu ile başa baş gidiyor. Eski bir devlet memuru olan ve abartısız bir üsluba sahip Kılıçdaroğlu, hayat pahalılığını kampanyasının merkezi haline getirdi. Nisan ayının başlarında mutfak tezgahında çektiği bir görüntüde Erdoğan’ı artan soğan fiyatları nedeniyle eleştirdi, Erdoğan ise bu eleştiriyi reddetti. Erdoğan Denizli’de düzenlenen bir mitingde, “Bu ülkede soğan, patates ya da salatalık sorunu yok. Ne sorun varsa biz onları esasen çözdük” tabirlerini kullandı.
Cumhurbaşkanı son yıllarda iktisat üzerindeki denetimini genişletti. 2019’dan bu yana üç merkez bankası lideri değişti ve kendi uzun müddettir koruduğu ekonomik vizyonunu tarafında yetkilileri yönlendirdi. TÜİK bilgilerine nazaran Erdoğan’ın baskısı altında merkez bankası 2021’den başlayarak bir dizi faiz indirimi yaptı. Sonunda Türk lirası bedelinin yarısından fazlasını kaybetti ve geçen yıl yüzde 85’e ulaşan enflasyon artışına katkıda bulunacak bir döviz krizine yol açtı. Türk hükümeti faiz indirimlerinin bilhassa üretken dallar ve ihracatçılar ortasında ekonomik büyümeyi teşvik edeceğini savunuyor. Erdoğan ayrıyeten, çağdaş tarih boyunca ekonomilerde gözlemlenenin tersine, düşük faiz oranlarının eninde sonunda daha düşük enflasyona yol açacağını söyledi.
“KALİFİYE EMEKÇİLER ÜLKEDEN KAÇTI”
Bu ortada Türk hükümeti liranın daha fazla bedel kaybetmesini önlemek için geçen yıl 100 milyar dolardan fazla döviz harcayarak ekonomistlerin tabiriyle fiili bir sabitleme yaptı ve kimi iddialara nazaran zati net negatif olan ülkenin dış varlıklarını zorladı. Erdoğan iktisat siyasetinin imalat ve ihracatçılara yardımcı olmayı amaçladığını söyledi. Lakin endüstriciler mevcut siyaset karışımının aslında işlerine ziyan verdiğini söylüyor. Artan güç ve hammadde maliyetleri özel kesimdeki birçok firmayı vurdu. Hükümetin dalgalanan lirayı yönetmesi ve yetişmiş personellerin ülkeden kaçması da işletmelerin karşılaştığı zorlukları artırdı. İhracatçılar, hükümetin lirayı kabul edilmeyen bir formda yönetmesinin de kendilerine ziyan verdiğinden şikayetçi.
Sendika başkanları, siyaset bilimciler ve lokal yetkililer, ekonomik sorunların Erdoğan’ı geçmiş seçimlerde zafere taşıyan partizanlığın bir kısmına ziyan verebileceğini savunuyor. İstanbul’daki Koç Üniversitesi’nde profesör ve ABD Merkez Bankası’nda eski bir ekonomist olan ayrıyeten Türkiye’deki seçmen davranışları üzerine yakın tarihli bir çalışmanın müelliflerinden Selva Demiralp, “Ekonomik şartların şu anda olduğu üzere kötüleştiğini hiç görmedik. Sonuçta kıymetli olan ailenize bakıp bakamadığınızdır” dedi.
“ARTIK AKP’NİN KALESİ YOK”
Erdoğan ve iktidar partisi de milliyetçilik ve ulusal güvenlik temalarını vurgulayarak kampanyayı iktisat konuşmalarından uzaklaştırmaya çalıştı. On yıllarını orduda geçiren ve daha evvel hiç seçimlerde aday olmamış olan Savunma Bakanı Hulusi Akar, AKP’nin Kayseri’deki en büyük adayı. Akar seçim kampanyasını başlattığı konuşmasında, “Ülkemizin kalkınmasına katkıda bulunmak için ne gerekiyorsa yapacağız” dedi.
Kayseri’de ana muhalefet partisi Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) yetkilileri, klâsik olarak Erdoğan için inançlı bölge olan yerlerde bile bu yılki seçimlerde iktidarı kazanabilecekleri konusunda iyimserlerdi. CHP’nin lokal milletvekili adaylarından Ümit Özer, “Sloganımız, artık AKP’nin kalesi yok” dedi.”
patronlardunyasi.com
